De 7e Gwangju Biënnale van Okwui Enwezor
Van 5 september t/m 9 november is de 7e Gwangju Biënnale te zien in Gwangju Zuid-Korea. Okwui Enwezor, curator van deze editie, borduurt met deze biënnale voort op het concept van zijn beroemde Documenta 11. Hij liet de biënnale al geruime tijd voor de opening aanvangen in de vorm van een reeks tentoonstellingen die op allerlei verschillende internationale locaties plaatsvinden in de twee jaar voorafgaand aan de biënnale.
Dit onderdeel, getiteld On the Road wordt aangevuld met het project Position Papers, dat ruim baan geeft aan experimentele tentoonstellingsvoorstellen van jonge curatoren, en de Insertions, een serie kunstenaarsprojecten die speciaal voor de biënnale worden ontwikkeld. En natuurlijk kon ook het discussieplatform niet ontbreken. Onder de titel Formations of Global Civil Society and Domains of Public Culture vinden in de herfst debatten en expertmeetings plaats in Korea en China.
De Gwangju Biënnale wil zich, aldus het persbericht, positioneren als ‘een globale tentoonstelling met een open structuur, waarin met name de tentoonstelling als concept centraal staat’. Maar – zo wordt expliciet benadrukt – het gaat niet simpelweg om het maken van ‘een tentoonstelling over tentoonstellingen’ of een debat over de principes van curatorial practice’, tentoonstellingen worden daarentegen opgevat als ‘fundamental expressions of cultural and intellectual practice’. Het gaat met name over de wijze waarop een tentoonstelling onlosmakelijk verbonden is met de context waarin ze ontstaat.
Zo neemt Patrick D. Flores voor in zijn project Turns in Tropics: Artist-Curator (een van de projecten van Position Papers) een stukje tentoonstellingsgeschiedenis van Indonesië en Thailand ten tijde van het modernisme als uitgangspunt. In zijn project staan vier kunstenaars centraal die in de jaren zestig en zeventig, ten tijde van het modernisme in Zuidoost-Azië, de rol van curator innamen met het doel hun eigen tentoonstellingspraktijk uit te vinden. De opkomst van deze kunstenaar-curator markeert volgens Flores het begin van de hedendaagse tentoonstellingspraktijk.
Dat Enwezor zich het met deze intellectuele en subtiel gelaagde aanpak – waarbij expliciet niet is gekozen voor een centrale inhoudelijke thematiek of kader – niet makkelijk maakt, bleek bij zijn presentatie op Art Basel. Het publiek bleef na zijn powerpoint-presentatie, waarin tientallen tentoonstellingen en projecten in vogelvlucht de revue passeerden, vooral met vraagtekens achter. De kritische respons kwam van kunstcriticus Ute Meta Bauer. ‘Gaat deze biënnale met haar veelzijdige en open opzet niet juist voorbij aan de lokale context waar ze plaats vindt; de stad Gwangju, Zuid-Korea?’, zo vroeg zij Enwezor. Het antwoord van Enwezor, dat hij zich expliciet wilde afzetten tegen de heersende biënnalecultuur waarin de tentoonstelling vaak wordt ingezet als een verkapte vorm van citymarketing of promotie van politiek-correcte thema’s, was maar ten dele bevredigend.
Een echte publiekstentoonstelling zal deze Gwangju Biënnale niet worden, eerder een discursief project waarin de curator en de reflexieve praktijk centraal staan. Toch spreekt het voor Enwezor dat hij op koppige wijze de gelaagdheid en nuance blijft opzoeken en niet zwicht voor de druk vanuit de tentoonstellingsindustrie een publieksgerichte tentoonstelling te maken.
Ingrid Commandeur
