metropolis m

9 september werd het tienjarig bestaan van TENT. feestelijk gevierd met de opening van BLURRR, een tentoonstelling waarbij het fenomeen van de jonge, netwerkende en multidisciplinaire Rotterdamse kunstenaar verkend wordt. Mariette Dölle, artistiek leider van TENT, legt uit waarom.

Mariette Dölle
Dranghekken bij de opening van Blurrr
De keuken van Esmé Valk
Sophie Krier, video still uit Kabouter Revolutie, 2009
Zelfportret van Gyz La Rivière
Volksrekorders, video still uit Family Trip, 2007
Studio Spass, Optische illusies
Jolien Verlaek

BLURRR gaat over de vervloeiing van disciplines in de kunsten, over kunstenaars die muziek maken, over kunstenaars die met elkaar werken. Waarom hebben jullie juist dit onderwerp gekozen om het jubileum van TENT. mee te vieren?

[answer Mariette Dölle]

‘We wilden met BLURRR een tentoonstelling maken die niet terugkijkt op wat TENT. is geweest, maar juist vooruitblikt op waar TENT zich mee bezig zou moeten houden. BLURRR is een tentoonstelling geworden die aandacht vraagt voor een actuele tendens in de jonge Rotterdamse kunstwereld. Er staat een groeiende groep kunstenaars centraal die niet streeft naar het zijn van een hele goede schilder óf ontwerper óf schrijver; ze zijn gewoon alles-in-één: schilder/ontwerper/schrijver. Die multitaskende kunstenaar beweegt zich zonder problemen tussen de artistieke disciplines. Ontwerpstudio Strange Attractors, verantwoordelijk voor de huisstijl van BLURRR, maakt bijvoorbeeld het spanningsveld tussen toegepast ontwerp en onafhankelijke kunst op intelligente wijze zichtbaar. Dit doet dan ook de vraag rijzen: is er een scheidslijn tussen ontwerper en kunstenaar?’

Waarom niet ook teruggeblikt, geëvalueerd?

[answer Mariette Dölle]

‘In tien jaar TENT. is te veel in de kunsten gebeurd en veranderd, en dat leent zich naar mijn idee ook meer voor een lekker dik boek. Er is me door veel mensen gevraagd hoe ik de komende tien jaar van TENT. zie. Veel kunstruimtes kiezen er de afgelopen tijd voor om debatten en symposia als hoofdonderdeel van hun programmering te beschouwen. Bij TENT. staat toch de presentatie van de kunst, in wat voor vorm dan ook, voorop. Het debat voeren we dan wel weer op andere plekken.

Het belangrijkste wat ik van de multitask-tendens heb geleerd is dat kunstenaars de white cube in de jaren negentig verbouwden tot disco, koffiebar, restaurant. De multitaskende kunstenaar van nu gebruikt de white cube als white cube, kiest een restaurant om zijn food art te presenteren en speelt de sterren van de hemel in muziekpodium Worm. Alles wat in TENT. te zien is, is gemaakt door kunstenaars die heel goed weten in wat voor context ze leven, hoe ze zich daartoe willen verhouden, én hoe ze er optimaal gebruik van kunnen maken. Dat interesseert mij enorm.’

In het persbericht wordt gesproken over de ‘homo universalis 2.0’. Wat is dat precies? Een alleskunner die gevoelig is voor inspraak en samenwerking? Dat klinkt bijna als een contradictio in terminis?

[answer Mariette Dölle]

‘Het is natuurlijk een bekend gegeven dat kunstenaars zich weinig aantrekken van de grenzen tussen disciplines en dat hun werk meer terreinen bestrijkt dan alleen de beeldende kunst. Toch lijkt dankzij de mogelijkheden van het internet het multitasken ongemerkt de belangrijkste basis van het kunstenaarschap te zijn geworden. Kunstenaars zijn tegelijkertijd performer, DJ of vormgever. Ze werken afwisselend samen in collectieven, duo’s en groepen. Ze delen hun kennis of werk op netwerksites als Facebook, Hyves of MySpace. Er ontstaat zo langzamerhand een nieuwe discursieve kunstenaarspraktijk waarin het delen van kennis centraal staat. De specialist bestaat bijna niet meer. De homo universalis 2.0 is in feite niet slechts één persoon, maar meerdere personen tegelijk, met elkaar verbonden door het netwerk. Onderzoeker Jos de Mul schreef daarover in zijn boek De Draagbare Lichtheid van het Bestaan (2008). Samen met onder andere socioloog Willem Schinkel zal hij op 15 oktober in TENT. spreken over dit onderwerp.’

Er doen negen kunstenaars(groepen) mee. Hoe hebben jullie geselecteerd, in wat voor richtingen? Is er een soort scala van hybride praktijken geselecteerd?

[answer Mariette Dölle]

‘De kunstenaars die ik heb uitgenodigd voor deze tentoonstelling zijn voor mij voorbeelden van kunstenaars die het multitasken op een sterk conceptuele leest schoeien. De grenzen van de disciplines worden niet zomaar gezocht, eerder worden ze ingezet om nieuwe perspectieven op kennis, culturele identiteit en maatschappelijke autoriteit te creëren. Ja, negen kunstenaars(groepen) doen mee, maar ergens kun je net zo goed beweren dat het er dertig zijn. Dat krijg je ervan als ze allemaal hybride gaan werken. Ongeveer de helft van de deelnemende kunstenaars heeft als achtergrond een ontwerpopleiding.

We maken al heel lang geen tentoonstellingen meer die exclusief gaan over werkmethodes van kunstenaars. In die zin is dit een ouderwetse tentoonstelling die zich bezint op de basis van het (hedendaagse) kunstenaarschap: hoe werk je en waarom? Wat betekent het meervoudig kunstenaarschap voor de artistieke praktijk?’

Hoe ‘blurry’ is de tentoonstellingspraktijk van TENT? Gaan jullie mee in de beweging? Is de tentoonstelling er zelf ook een van 2.0? Of zijn jullie het zelf die old school de dienst uitmaken?

[answer Mariette Dölle]

‘Het gaat er ons niet om ‘hip’ of ‘bij de tijd’ te zijn met dit project. Ofschoon zich wel enige scheiding der geesten voordoet: wanneer ik met veertigers over dit project praat, kijken ze me heel wazig of zelfs geïrriteerd aan. “Alleskunners? Multitaskers? Ze kunnen gewoon niet kiezen!” Twintigers en dertigers herkennen de uitgangspunten van BLURRR direct en gaan veel soepeler om met het gegeven dat een kunstenaar ook boeken kan schrijven en heel interessante documentaires maakt. We hebben met BLURRR – de titel impliceert het al – eerder een vermoeden gevolgd dan een onomstotelijke waarheid willen presenteren. Dan kunnen we over tien jaar bij ons twintigjarig bestaan zeggen: ja, we hebben het toen goed gezien. Of: wat waren we naïef.’

Is de netwerkende, multitaskende kunstenaar een typisch Rotterdams verschijnsel? Fucking Good Art telde onlangs 71 initiatieven in Rotterdam, heeft dat er misschien iets mee te maken?

[answer Mariette Dölle]

‘De Rotterdamse kunstwereld wordt van oudsher gekarakteriseerd door een sterke do-it-yourself mentaliteit. De culturele infrastructuur van Rotterdam wordt voor een groot deel bepaald door eigen initiatieven van kunstenaars. De recente explosie van presentatieruimtes past heel goed in die Rotterdamse traditie, die in de jaren ‘80 de boom aan ateliercomplexen kende, in de jaren ‘90 de voorhoede van de openbare ruimte-kunst en nu heb je de golf van kunstenaars die zelf hun podium creëren voor hun werk. Kunstenaars in BLURRR zijn bijna allemaal wel zijdelings verbonden met die initiatieven: Studio Spass resideert in Singer Sweatshop, Nina Boas houdt de deuren van BARTStore en WLFRT Projectspace open, Iddo Drevijn runt met een mede-kunstenaar koffiebar Half Juni en Esmé Valk maakt deel uit van ADA.

Rotterdam heeft een kunstwereld die grote experimenteerlust kent. Om het aloude vooroordeel maar weer eens van stal te halen: Rotterdam voelt zich toch nog vaak ‘Amsterdam-NOT’. Misschien is er daarom weinig druk om aan conventies te voldoen, om strategisch of carrièregericht te werken. Kunstenaars concentreren zich hier meer op onorthodoxe werkvormen, op research en op experiment. Ze zijn meer geneigd risico’s te nemen.’


Jubileummanifestatie BLURRR
TENT. Rotterdam
9 september – 15 november 2009
www.tentrotterdam.nl

Met: Nina Boas, Iddo Drevijn, Sophie Krier, Walter Langelaar, Gyz La Rivière, Strange Attractors, Studio Spass, Esmé Valk, Volksrekorders

Jolien Verlaek

Recente artikelen