Ik reken op je Interview met Neïl Beloufa
In tegenstelling tot het zonovergoten Den Haag zijn de tentoonstellingsruimtes in Stroom nog heel even donker. De Frans-Algerijnse kunstenaar Neïl Beloufa treft met zijn team de laatste voorbereidingen voor zijn tentoonstelling Counting on People. Hij is ietwat ongedurig als ik bnnenkom, maar leidt me direct naar een grote installatie Data for Desire (2014) die bestaat uit een ijzeren skelet, een videoscherm en sigarettenpeuken in epoxyhars. Het scherm toont Canadese jongeren, lachend en flirtend, terwijl ze beer pong spelen en alcohol drinken uit red cups. Beloufa vertelt dat hij Franse whiz kids de beelden heeft laten analyseren en algoritmes heeft laten ontwikkelen om het gedrag van de jongeren te kunnen voorspellen. Het werk is exemplarisch voor de tentoonstelling. Met grote en opvallende installaties gecombineerd met videowerken wil hij ons met de neus op de becijferde feiten drukken. Meer en meer wordt de hedendaagse maatschappij beheerst door uiterst rationele (digitale) technologie, statistieken en algoritmes. Ik stelde hem enkele vragen.
De tentoonstelling heet Counting on People. Kun je dit toelichten?
Het is een woordspel; op mensen rekenen en in letterlijke zin mensen tellen of becijferen. Het verschil tussen beiden lijkt steeds kleiner te worden. Tegenwoordig wordt alles gekwantificeerd, zelfs genegenheid of liefde. Een geslaagd evenement wordt gemeten aan het aantal likes, waar vervolgens statistische gegevens uit worden verkregen. De online streamingdienst Netflix bepaalt met behulp van algoritmes je kijkgedrag en beveelt zo films en televisieseries aan. Onze samenleving wordt meer en meer gerationaliseerd. Wat mij zo interesseert is dat we steeds meer in een gecontroleerde maatschappij leven en dat we tevreden zijn. We zuchten gewillig onder het juk van gerationaliseerde controle.
Je klinkt niet bijzonder negatief over de huidige samenleving.
Nee zeker niet. Het is het leven; dit is hoe het op dit moment gaat. Ik probeer met mijn werk de hedendaagse situatie uit te beelden en systemen bloot te leggen. Overigens beschouw ik mijzelf als volledig onderdeel van het systeem. Immers, ik controleer ook, ik bepaal bijvoorbeeld wat mensen moeten doen wanneer ik een film maak.
‘The world appears to be at a moment of cultural re-evaluation.’ Als ik me niet vergis zijn dit jouw woorden. Wat bedoel je met deze uitspraak?
Naar mijn mening bestaan er geen prototypes meer. We produceren aan de lopende band beeldmateriaal zonder enige hiërarchie waardoor niets meer een specifieke waarde lijkt te hebben. Een filmpje van een pianospelende kat verwerft meer bekendheid en wordt meer bekeken dan een belangrijke toespraak van Margaret Thatcher, om maar een dwarsstraat te noemen. Ik kan mijzelf expert op een willekeurig gebied noemen en content toevoegen op Wikipedia. In die zin revalueren we cultuur op dit moment, maar we weten niet exact waar we staan of wat we doen. Een interessant moment dat wellicht niet altijd interessante producten voortbrengt.
Je hebt een specifieke visie op de huidige samenleving, een bepaald wereldbeeld, als ik het zo mag noemen.
Ja, vind je? Misschien wel ja. Ik heb een bepaalde positie, een bepaalde status; ik word verondersteld een kunstenaar te zijn. Als ik al een rol binnen de samenleving heb, houdt dit in dat ik één stap terug doe, niet twee. Zo kan ik de maatschappij en bijbehorende systemen overzien. Nogmaals, ik doe één stapje terug. Ik sluit mezelf niet buiten, ik draag ook gewoon Nikes.
In hoeverre ben je dan nog kritisch?
Ik wil met mijn werk discussie op gang brengen. Ik oordeel niet, want ook ik ben volledig onderdeel van het neoliberale systeem.
Neïl Beloufa
Counting on People
Stroom Den Haag
26 april t/m 21 juni
Fotografie: Afra Marciel en Marnix van Uum, courtesy Stroom Den Haag
Lindy Kuit
is kunst- en architectuurhistoricus
