metropolis m

‘Ga maar eens op iemand zijn tenen staan!’

Op een heuvelachtig terrein met kale hoge beukenbomen ontmoet ik kunstenaar Matthias Schaareman. Hij is een lange verschijning. Zij aan zij lopen we naar zijn nieuwe studio hier in Arnhem. Dit is een voormalig complex waar ‘alles dat een stekker heeft’ werd getest. Schaaremans vader woonde hier vroeger in de buurt en hoorde regelmatig harde knallen. Ik zie in gedachte een koelkast uit elkaar springen en een broodrooster door de lucht vliegen. Maar in het pand waar Schaareman zijn atelier heeft samen met nog een stel andere makers ligt keurig blauw tapijt in de gangen.

Als ik zijn bescheiden studio binnen kom ben ik blij verrast. Terwijl Schaareman water haalt voor thee laat ik de ruimte even rustig om mij inwerken. Het lijkt wel alsof ik een schilderspalet ben binnengestapt dat driedimensionaal is geworden. Ik zie kleine gebruiksvoorwerken als een rode handtacker, een blauw met gele plantenspuit en een pot waarin het water oud-rozige gekleurd is door het schoonspoelen van kwasten, een stapel kleurige boeken liggen losjes opeen. Alles lijkt onwillekeurig gecomponeerd te zijn.

Op de twee schragen middenin de studio ligt een plank met daarop een aanzet voor een nieuwe tekening, het begin van een rood ruitpatroon. Met één snelle beweging draait Schaareman de plank om en zet onze theekoppen erboven op. ‘Hé!’, zeg ik, ‘nu kan ik het werk niet meer zien! Die moeten we straks weer even terugdraaien.’ Schaareman lacht. Hij is nog met dat werk bezig. Meestal werkt hij aan zeven of meer werken tegelijkertijd. Hiermee creëert hij de ruimte voor zichzelf om niet bezig te zijn een kunstwerk ‘af te maken’. Sinds kort heeft hij zijn bijbaantje in de horeca kunnen opzeggen door een toekenning van een beurs. We spreken over frustratie om je niet volledig te kunnen toeleggen aan de kunst. De vrijheid van de toelage heeft zijn werkproces veranderd. Waar de ideeën eerst als vanzelf op hem afkwamen, na een paar dagen werken buiten zijn studio, was dat nu hij meer tijd op de studio had in het begin lastig. Het proberen ideeën eruit te persen bleek een onprettige ervaring, gelukkig kon hij uiteindelijk zijn draai vinden. Veel vaker print hij nu dingen uit of maakt eerst foto’s waarmee hij wat gaat experimenteren.

Ik moet terloops denken aan de uitspraak van Johan Cruijff: ‘Elk nadeel heb zijn voordeel.’ Ook Schaareman draait af en toe dingen verrassend om. Als we spreken over mensen die je werk aankopen, zegt Schaarman dat zij via het kunstwerk hem indirect hebben gekozen. Het zijn mensen waar hij deels zichzelf in herkent. Als ik een beetje doorzeur over grotere ambities dan je kunstwerk boven de bank bij iemand thuis zien te krijgen is hij het niet helemaal met mij eens. Kunst voor alleen de kunstwereld is hem te beperkend. Als het werk bij iemand thuis hangt in de privésfeer vindt hij dat een groot compliment. ‘Ga maar eens op iemands tenen staan, dan weet je meteen hoe het is!’, zegt hij opeens vrolijk. Toch is zijn werk alles behalve provocerend. Het heeft een bepaalde intimiteit in zich, maar nergens wordt het bijvoorbeeld pervers. ‘Maar het zou provocerend zijn om nu opeens provocerend werk te gaan maken.’ Oprechtheid en dichtbij jezelf blijven vindt hij een belangrijk punt. Als ik naar een netje met mandarijnen wijs en vraag of dat patroon ook terug kan komen in zijn werk biedt hij mij er eentje aan. De dingen die terug komen in zijn werk moeten wel voldoen aan bepaalde criteria. Welke dat zijn, blijft in de lucht hangen. Het geheime ingrediënt van de kunstenaar. Als Schaareman met mij meeloopt naar de uitgang van het tijdelijke studiocomplex kijk ik nog gauw even achterom als ik wegloop en zie hem nog net terug naar binnen glippen.