metropolis m

Janina Frye, Kiss off life, exhibition view, 2018

Janina Frye leidt ons rond door haar tentoonstelling in P/////AKT waarin ze ingaat op de dubbelzinnige relatie tussen mens en prothese, afhankelijkheid en onafhankelijkheid, perfectie en gebrek.

Op een regenachtige maandagmiddag sta ik met Janina Frye in de tentoonstellingsruimte van P/////AKT. Om ons heen staan de werken die samen haar nieuwe installatie Kiss off Life vormen. Het werk is deel van het programma Extended Matter  in P/////AKT, dat bestaat uit zes solotentoonstellingen, die zich richten op de heroverweging van de grenzen tussen domeinen als mens en materie, levend en dood. Frye vertelt me dat ze met haar werk de relationele dimensie tussen mens en object onderzoekt. Kiss off Life focust zich op de tussenruimte(n) tussen beide en Frye heeft zich voor dit werk verdiept in de materialiteit van prothesen en andere (medische) hupmiddelen, die het menselijk lichaam tegelijkertijd mobieler en afhankelijker maken. Kiss off Life stelt de vragen; leeft een prothese of is het een dood object, en hoe verandert het antwoord hierop wanneer het hulpstuk een wezenlijk onderdeel wordt van het menselijk bestaan?

Terwijl we op een van de werken aflopen, vertelt Frye me over haar samenwerkingen met orthopedische bedrijven die haar kennis lieten maken met de materialiteit van prothesen en de technieken die komen kijken bij het productieproces. Het werk, waar we nu naast staan, bestaat uit een vervormd stuk plastic – polyolefin vertelt Frye me – dat vastgeklemd aan aan een cirkelvormige metalen buis rust op vier vreemdsoortige schroefdraadbenen. Polyolefin is een zacht en makkelijk vervormbaar plastic, dat wordt gebruikt in de sockets van prothesen om een goede en zo comfortabel mogelijke pasvorm te maken. Het vult letterlijk de tussenruimte tussen mens en prothese. Een lichtblauwe vloeistof vult de holte die het vervormde plastic creëert en samen lijken ze te refereren naar de samenkomst van een bovenbeen met zijn, of haar, prothetische onderdeel.

Janina Frye, Reframing 2, 2018

Janina Frye, Kiss off life, exhibition view, 2018

Parallel aan haar onderzoek naar de prothese en diens materialiteit, verdiepte Frye zich in hulpobjecten, objecten die in het leven van mindervalide personen soms onmisbaar zijn. Een zo’n soort object, een plafondlift, beweegt dwars door de tentoonstellingsruimte heen en weer. ‘Toen ik hem voor het eerst zag dacht ik: “wat een grappig ding”, maar ik realiseerde me al heel snel de realiteit van dit apparaat en dat die veel minder grappig is. De plafondlift zorgt er enerzijds voor dat mensen onafhankelijker worden en zich zelfstandig in hun woning kunnen bewegen, maar anderzijds veroorzaakt het ook een grotere afhankelijkheid aan objecten.’ Dan herinner ik me ineens een vraag die ik in een eerder interview met Frye las: vormen wij de objecten of vormen de objecten ons? De plafondlift is een goed voorbeeld van een moment waarin het allebei gebeurt; enerzijds is de lift natuurlijk ontworpen en gefabriceerd door mensen, maar wanneer hij na installatie een rol gaat spelen in iemands leven, oefent dit hulpmiddel invloed uit op de menselijke interacties en de technologische vaardigheden van zijn gebruiker. Hoewel de plafondlift ervoor zorgt dat de gebruiker geen (menselijke) hulp meer nodig heeft om zich door het huis te bewegen, ontstaan er ook nieuwe relationele webben tussen mensen -denk aan monteurs, artsen, verpleegkundigen-, relationele verbindingen, die zonder dit object geen vorm hadden gekregen. Ik vraag Frye of ze ernaar streeft om ook haar installaties op eenzelfde manier te laten werken, om de actieve rol van de plafondlift ook hier – hetzij misschien in een getransformeerde vorm – een podium te geven. Terwijl ik dit vraag, beweegt de lift langzaam in onze richting, en nog voordat Frye kan antwoorden, moeten we opzij springen om hem zijn baan te laten vervolgen. Ik heb geen antwoord meer nodig.

Janina Frye, The warmth of a seat, 2018

Een ander werk getiteld The warmth of a seat bestaat uit een zichzelf opblazend kussen dat zo nu en dan onder flink wat lawaai omhoogkomt om vervolgens weer langzaam leeg te lopen. Op het kussen ligt een afgietsel dat op een onderbeen lijkt. Frye vertelt me over Duchamp’s term ‘infrathin’, die hij ooit introduceerde om de tussenruimtes, die ze zelf ook onderzoekt, te adresseren. Duchamp weigerde deze term precies te definiëren. Hij kon slechts voorbeelden geven van infrathin, zoals een stoel waarbij de afdruk van de persoon die er het laatste op zat nog in het kussen staat. The warmth of a seat refereert naar dit voorbeeld, maar het is ook net als de plafondlift een medisch hulpmiddel dat levens van en connecties tussen mensen beïnvloedt, hetzij dit keer in iets kritiekere en kortere momenten.

Op de vraag of Kiss off Life als een waarschuwing gelezen kan worden voor een toenemende mate van afhankelijkheid van niet alleen prothesen en medische hulpmiddelen, maar misschien ook van andere technologieën en objecten, antwoordt Frye: ‘Ik gebruik de hulpmiddelen als een metafoor voor nieuwe technologieën en objecten, maar ik zou het niet als waarschuwing zien, eerder als iets dat me opvalt. Ik denk zeker niet dat er alleen maar negatieve ontwikkelingen zijn. Die ambivalentie wil ik in dit werk ook juist laten zien: hoe objecten en nieuwe technologieën beschermend kunnen zijn en nieuwe mogelijkheden kunnen bieden, maar tegelijkertijd toch ook een bepaalde afhankelijkheid met zich meebrengen.’

Janina Frye, Soft is hard, 2018

Janina Frye, from left to right: Ghost pain, 2018; Trivial thing, 2018

Alle foto’scourtesy of P/////AKT Amsterdam, fotograaf Charlott Markus

Janina Frye – Kiss off Life, t/m 20.05.2018, P/////AKT

Liza Prins

is kunstenaar

Recente artikelen