metropolis m

Motel Lorraine, met het balkon waar Martin Luther King werd vermoord in april 1968, courtesy National Civil Rights Museum, Memphis

Darby English staat bekend om zijn verfijnde manier van schrijven over kunst. In zijn nieuwste boek gaat de Amerikaanse professor, kunstcriticus en curator in op het gewelddadige racistische klimaat dat Amerika in de greep heeft. Aanstaande maandag geeft hij op uitnodiging van De Appel een lezing in Amsterdam.

Darby English kaart op fijngevoelige wijze raciale kwesties aan. Hij blijft heel dicht bij de beschreven kunstwerken en kunstenaars en kan zo, vanuit het hyperspecifieke, iets duidelijk maken over structureel racisme dat zich in allerlei vormen openbaart, als je aandachtig en vertragend kijkt. English maakte naam als auteur van How to See a Work of Art in Total Darkness (MIT, 2007), 1971: A Year in the Life of Color (University of Chicago, 2016) en recentelijk To Describe a Life: Notes from the Intersection of Art and Race Terror (Yale, 2019). 

Schrijven is niet het enige wat hij doet. Hij is ook professor kunstgeschiedenis en directeur van het Scherer Center for the Study of American Culture aan de University of Chicago en adjunt-curator bij het MoMA in New York. Vorig jaar was hij betrokken bij de organisatie van de presentatie van Marin Puryear op de Biënnale van Venetië.

Op de universiteit is hij nu vooral bezig met de manier waarop beeldende kunst en populaire cultuur ons sinds 1964 hebben voorbereid op het omgaan met culturele verschillen in termen van acceptatie dan wel afwijzing. In het MoMA houdt hij zich bezig met verwervingen voor de collectie en het onderzoek en de presentatie van de collectie, zoals mede te zien in de onlangs geopende collectiepresentatie. 

In het huidige nummer van Metropolis M Nr 6 toont Darby zich sprekend met Hendrik Folkerts over het boek 1971: A Year in the Life of Color een pleitbezorger voor modernistische zwarte kunst die altijd buiten de kunstgeschiedenis werd gehouden en pas de laatste jaren meer onder de aandacht komt.

Hij zegt: ‘De directe aanleiding voor het schrijven van het boek waren twee tentoonstellingen in New York, Energy and Abstraction en High Times, Hard Times, beide in 2006, die deze kunstenaars [zwarte modernisten, red.] eindelijk onder de aandacht brachten. Ik had de moderne kunst al bijna twintig jaar nauw bestudeerd en deze tentoonstellingen brachten bijna volledig nieuwe informatie aan het licht. Toen ik me ging afvragen hoe dat kon, waren de antwoorden niet moeilijk te vinden: deze kunstenaars vielen buiten de kunstgeschiedenis van de jaren zeventig, omdat ze abstract werkten in traditionele media. Ze vielen ook buiten de geschiedenis van de modernistische kunst, omdat die ultraracistisch is en deze kunstenaars zwart zijn. Ze vielen ook buiten de zwarte kunstgeschiedenis, omdat ze niet aan representatie deden. In 2006 kregen ze eindelijk weer aandacht, onder de noemer “Black Abstraction”. Die term verbaasde me ook, maar stond in ieder geval voor een ontwikkeling.

‘Naast het pure racisme dat deze kunstenaars buiten de modernistische cultuur van de jaren zestig en zeventig hield, was er ook een geconstrueerde stilte over hen onder aanhangers van zwarte kunst. Die stilte impliceerde dat een aanhanger van zwarte kunst de abstracte kunst van zwarte kunstenaars moest voorzien van een beeld dat had te maken met ras, en laten zien dat het werk representatief is voor de identiteit van zwarte mensen, of ze anders links laten liggen. Mijn kennismaking met de strijd van deze kunstenaars voor zichtbaarheid op hun eigen voorwaarden, veranderde me. Het heeft me echt laten zien in welke mate en hoe diep het ontbreken aan zichtbaarheid de zwarte cultuur heeft gevormd, niet alleen van buitenaf, maar ook van binnenuit.’

Darby English wordt geprezen voor zijn mooie stijl van schrijven en grondige gedetailleerde observatie. De beschrijving functioneert als een methode om de valkuilen van abstractie te omzeilen en aan de kaak te stellen, en wel op twee manieren. ‘Ten eerste biedt de beschrijving een methode om het meeste uit de kunstwerken te halen. Die zijn qua materiaal en concept namelijk zeer complex. Ten tweede werkt de beschrijving vertragend, waardoor er meer tijd is om aandacht aan het kunstwerk te geven dan wanneer je de beschrijving enkel gebruikt als basis voor de interpretatie.’

Aandacht, vertraging en gedegen onderzoek kenmerken het schrijven van English. Hij werkt en denkt en werkt niet zozeer vanuit kunsthistorische categorieën en stromingen, al onderkent hij wel hun belang, maar vanuit individuele werken. ‘Met een sterk collectief of categorie heb je een zeer krachtig middel voorhanden om alles wat er maar enigszins toe behoort te herleiden tot louter een voorbeeld. Dat is vorm van assimilatie waarvan de gevaren duidelijk zichtbaar zijn. En toch is het de standaardpraktijk voor schrijvers, curatoren en andere kunstprofessionals die kunstobjecten benaderen vanuit definities van wat het betekent om iets te maken als een persoon van het X- of Y-type. Waarom gaan we niet uit van het bewijsmateriaal dat het object zelf presenteert? Waarom denken we dat het collectief hier meer inzicht in kan geven dan het individu? Ik ben geneigd de rechtvaardiging niet overtuigend te vinden. Geloof me, ik sta ervoor open en wacht op iemand die me zal overtuigen.’

[blockquote]Dit is een manier van schrijven die eerlijk is over waar het uit voortkomt: een brandend verlangen om te begrijpen, en de wens effect te hebben

To Describe a Life schreef English in reactie op de crisis van racistisch geweld in de Verenigde Staten. Het neemt een bijzondere plek in binnen zijn oeuvre. ‘In dit boek schrijf ik voor het eerst in reactie op gebeurtenissen en hun implicaties terwijl ze plaatsvinden. Douglas Crimp biedt hiervoor het beste model dat schrijvers over kunst in de Engelse taal hebben. Die manier van schrijven is eerlijk over waar het uit voortkomt: een brandend verlangen om te begrijpen, en de wens effect te hebben. Dit is geen arrogant vertrouwen dat het iets moet betekenen omdat je de dingen op de juiste manier uitdrukt. Deze manier van schrijven wordt gekenmerkt door een fundamentele instabiliteit. Je denkt en werkt vanuit een angstige paniek: “Wat is er verdomme aan de hand?!” Alle institutionele kaders leren je en verwachten van je dat je dat gevoel onderdrukt en dingen onderwerpt aan logica. Mijn onderwerpen en de objecten die ik beschrijf voldoen niet aan die eis. Als ik ze op zo’n manier zou benaderen, zou dat naar mijn mening wreed en kil zijn.’

DE CITATEN UIT DIT STUK ZIJN AFKOMSTIG UIT HET INTERVIEW MET DARBY ENGLISH IN METROPOLIS M NR 6-2019 – NIEUWE CRITERIA DOOR HENDRIK FOLKERTS. STEUN METROPOLIS M, NEEM EEN ABONNEMENT OF GEEF ER EEN AAN IEMAND KADO. ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE JE HET NIEUWSTE NUMMER MET DE 64 PAGINA’S TELLENDE COLLECTIEBIJLAGE GRATIS OP. MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR [email protected] 

Darby English spreekt op 13 januari in de Oude Lutherse Kerk, van 14 tot en met 16 januari vinden er seminars plaats.

Uit de uitnodiging: ‘Wij hebben English uitgenodigd om zijn essay ‘The King’s Two Bodies’ uit het boek To Describe a Life: Notes at the Intersection of Art and Race Terror als uitgangspunt te nemen voor zijn keynote. ‘The Kings Two Bodies’ heeft als centraal motief het schaalmodel Lorraine Motel, April 4, 1968 gemaakt door het ontwerpbureau Boym Partners, als onderdeel van Buildings of Disaster (1998-2008). Het Lorraine Motel in Memphis, Tennessee, de VS, is het best bekend als plaats waar de moord op Martin Luther King Jr plaatsvond. Maar dit is ook de locatie voor cruciale bijeenkomsten tussen King en zijn medestanders, de plaats waar een transnationale sociale omwenteling gepland werd. Deze transformatie leeft tot op de dag van verder, onder verschillende namen, in uiteenlopende streken en in steeds andere gedaantes. We kunnen ons afvragen hoe wij dat hier, in Amsterdam, in Nederland, in deze hoek van Europa, anno 2020 voelen.’

Recente artikelen