metropolis m

Musée Légitime, Fernández and Roche Museum Galerie (bowler hat), street performance, Brooklyn, New York, USA. 2019.  Image still from video courtesy Steve Remich.

Vrijdag en zaterdag is hij te gast bij Stroom Den Haag, in het kader van Uncertainty Seminars,gewijd aan ‘Care’. Hij treedt daar op samen met Maartje Fliervoet en Arafeh Riahi in het kader van To See the Inability to See. Maar wij kennen hem van het  verwante, maar toch andere Musée Légitime, het museum in een hoed. Martín La Roche Contreras draagt op zijn hoofd vaak een van de vier zalen van dit museum. Bij elk daarin verborgen kunstwerk heeft hij een passend verhaal.  

[answer Martín La Roche] ‘Weet je wat dit is?’

Lotte van Geijn

 Ja, dat is een veer. Ik denk niet van een Nederlandse vogel, want hij is felroze en dat is er volgens mij niet op geschilderd.

Martín La Roche

‘Het is een veer van een Chileense flamingo. Ik heb hem gekregen van Amílcar Guzmán voor de collectie van het museum. Hij maakte een reis naar de woestijn in het uiterste noorden van Chili, het zogeheten einde van de wereld. Vaak associëren mensen flamingo’s met het Caraïbisch gebied, maar zelfs de flamingo’s in Artis zijn Chileens. Ze komen in grote getalen samen bij zoutmeren. Guzmán vond deze veer rechtopstaand in een grote berg flamingostront. Het kunstwerk heet Every hat needs a feather. Viel deze hoed je eigenlijk op voordat ik hem afdeed?’

Lotte van Geijn

Eerlijk gezegd niet. Dat is een beetje naïef van mij misschien. Maar ik kon mij niet voorstellen dat er iets zou passen in deze platte hoed. M’n hart maakte een sprongetje toen je hem afdeed en het museum opende.

Martín La Roche

‘Goed om te horen dat je het niet zag aankomen. Op dit moment heb ik vier hoeden, vier expositiezalen van het museum zou je ook kunnen zeggen. Dit is mijn tweede. Deze hoed heb ik gekocht in Cefalù, op Sicilië. Het is een Engelse hoed die werd gedragen door Siciliaanse taxichauffeurs. Tegenwoordig is het een alledaagse hoed in Italië. Ik gebruik deze hoed heel graag als museum, omdat hij zo onopvallend is. Ik kan hem naar elke gelegenheid opzetten en mensen echt verrassen met het museum dat erin zit. Mijn bolhoed is opvallender. Maar toch, zelfs toen het netjes was aangekondigd dat ik het museum zou dragen tijdens een opening in New York waren mensen verrast. Ze keken me eerst aan met een blik die zei dat ik me wel erg modieus had gekleed met die bolhoed op.’

Musée Légitime, Rocío Chávez Museum Galerie (Panama hat) Tongoy, Chile. 2019

Lotte van Geijn

Wanneer heb je Musée Légitime, je museum in een hoed, voor het eerst geopend?

Martín La Roche

‘Ik was in 2017 gevraagd om deel te nemen aan een groepstentoonstelling in Belgrado. In mijn hoed toonde ik toen mijn eigen groepstentoonstelling met de eerste kunstwerken die ik voor het museum had verzameld. Een lokale kunstenaar moest huilen toen ze het nomadische museum zag. Het museum voor hedendaagse kunst in Belgrado is sinds tien jaar gesloten door slecht beleid en het terugtrekken van subsidie na de economische crisis van 2008. Ik denk dat ik haar liet inzien dat je ook zelf initiatief kan nemen en niet hoeft af te wachten. Soms ben ik de curator van Musée Légitime, maar ik ben ook de archivaris en de gids, de verhalenverteller en de restaurateur. Eén kunstwerk in het museum is van mijzelf. Ik had het gevoel dat ik ook als kunstenaar iets wilde toevoegen. Ik heb het kunstwerk vandaag meegenomen.’ 

Musée Légitime for Reverberaciones curator Jordi Ferreiro, Institut de Moisés Broggi, Barcelona, 2017. foto by Eva Carasol. (getoond kunstwerk Quito, Octubre 2011, 2017 door Megumi Andrade)

La Roche haalt uit de hoed een witte dobbelteen met op iedere kant één rode stip, en vervolgt: 

Martín La Roche

‘Dit werk is geïnspireerd op het kunstwerk Eins, Un, One (1984) van Robert Filliou. Musée Légitime is ook geïnspireerd op een ander kunstwerk van Filliou, Galerie Légitime (1962). Als je het op internet of in kunsthistorische boeken opzoekt, vind je maar één tekst over het kunstwerk, maar na lang zoeken vond ik een publicatie van kunstenaar Daniel Spoerri, An Anecdoted Topography of Chance (1962), waarin hij schrijft dat Galerie Légitime als een grapbegon. Filliou vertelde Jean Tinguely dat Niki de Saint Phalle een kunstwerk had gedoneerd aan zijn museum in een hoed en of hij hetzelfde wilde doen. Tegelijkertijd vertelde hij aan Spoerri dat Tinguely hem al een kunstwerk had gegeven en zo overtuigde hij uiteindelijk iedereen om mee te doen. Ik ging er eerlijk gezegd vanuit dat Filliou en Spoerri allebei niet meer leefden totdat een galeriehouder mij vertelde dat Spoerri in Wenen woont. Ik heb meerdere e-mails gestuurd, maar kreeg geen antwoord. Nadat ik het verhaal aan een bevriende kunstenaar uit Wenen had verteld, belde ze mij een paar weken later op en vertelde dat we waren uitgenodigd voor een etentje bij Spoerri thuis.’

Lotte van Geijn

Droeg je een hoed tijdens dat etentje? 

Martín La Roche

‘Ik droeg de hoed, maar ik heb hem bij de ingang afgegeven, omdat het huis er erg chic uitzag en ik bang was dat het onbeleefd zou overkomen om tijdens het eten een hoed te dragen. Toevallig zat ik naast Spoerri en we hadden een heel leuk gesprek. Ik vertelde hem over mijn Musée Légitime en dat het is geïnspireerd op Galerie Légitime. Ik was een beetje bang dat hij negatief zou reageren, omdat Fluxuskunstenaars vaak erg kritisch zijn op zulke heruitvoeringen, maar hij was erg aardig en wilde het museum graag zien. Toen ik de hoed open op tafel legde, trok hij meteen de aandacht van de twaalf gasten. Op een gegeven moment riep Daniel Spoerri: “You did bring Robert back to life with your Musée Légitime! I would like to include something too.”

Musée Légitime at Villa Romana curator Marcela Moraga, Florence. Foto OKNO studio, 2019. (getoond kunstwerk: Heart-shaped charm, 2018 door Mariko Kuwahara)

La Roche haalt uit zijn hoed een klein object en met een groot gebaar plaatst hij het voor mijn neus. Het is een klein Boeddhabeeldje, vrij ernstig beschadigd.

Martín La Roche

‘Dit is wat hij schonk aan het museum. Hij vertelde dat hij het al zes maanden in zijn zak had. Met elk kunstwerk vraag ik de maker om het verhaal erachter met mij te delen. Sommigen doen dit in de vorm van een brief of een e-mail, maar de meesten vertellen het. Voor elke groepstentoonstelling die ik toon in de hoed maak ik een nieuwe selectie kunstwerken. Ik stel die intuïtief samen, ook de volgorde van het vertellen van de verhalen staat niet vast. Zo houd ik het interessant voor mezelf.’ 

Lotte van Geijn

Is er ook vaak een relatie tussen de kunstwerken te vinden? 

La Roche legt een plastic zakje op tafel met daarin rijstkorrels waarop namen staan geschreven. Ernaast legt hij een klein koperen object, in de vorm van een rechte lijn met een cirkel erop. Het lijkt op een broche.

Martín La Roche

‘Deze werken zijn door bevriende kunstenaars gemaakt. De namen op de rijskorrels zijn de namen van de leiders van alle landen op het continent Amerika, van Zuid-Amerika, Midden-Amerika en Noord-Amerika. Het kunstwerk heet América 18.10.17 (2017) en is gemaakt door Ana Navas. Op een bepaalde manier zou je kunnen zeggen dat het hele politieke continent nu hier op tafel ligt. En dit kunstwerk Cereija(2018) is van kunstenaar Rodrigo Hernández. Het is iemand op een fiets met een Mexicaanse hoed op, maar dan van bovenaf. Het is een knipoog naar de hoed als museum, maar indirect ook naar alle fietsers hier in Amsterdam. Daarom heb ik er ook voor gekozen om het nu hier te tonen.’

Lotte van Geijn

Hoe kwam je Galerie Légitime van Robert Filliou op het spoor?

Martín La Roche

‘In 2016 nodigde Calipso, een riso print studio, mij uit voor een project in de bibliotheek en het documentatiecentrum Lugar a Dudas (‘plaats voor twijfel’) in Cali, Colombia. Ik besloot om een nieuw zoeksysteem en nieuwe categorieën te ontwikkelen voor de bibliotheek getiteld Quickcrossword Chaekkori. Om de boeken te ordenen koos ik ervoor kruiswoordraadsels te gebruiken als leidraad. Ik vond dit raadsel in The Guardian: “Stern area of a naval vessel, reserved for officersHet schip interpreteerde ik als een metafoor voor de kunstwereld. In de bibliotheek vond ik een passend boek: Art Since 1900: Modernism, Antimodernism, Postmodernism (2004). Toen ik er doorheen bladerde, viel het open op een pagina met een onscherpe foto van een omgekeerde hoed met daarin objecten. Ik interpreteerde de hoed als het verlengstuk van het hoofd en het brein. Het brein zou je kunnen zien als de bestuurder van het lichaam, zoals de kaptein dat is van een schip. Zo stuitte ik toevallig op Galerie Légitime.’ 

Martín La Roche, Musée Légitime, La Coppola, 2017-2020, met op de foto bijdragen van Paulina Mellado, J.C. Herman, Ana María Fernández, Ruth Krauskopf, Matilde Benmayor, Marisol Hidalgo, Carola García en Alma de kat

Lotte van Geijn

Geloof je dat je met objecten verhalen kunt conserveren?

Martín La Roche

‘Tien jaar geleden bezocht ik het Museo de la Memoria (“museum van de herinnering”) in Chili. In dit museum worden de verhalen van zeventien jaar dictatorschap onder Pinochet bewaard. Ik kan mij de vitrines waarin kleine objecten lagen goed herinneren. Het waren objecten die handgemaakt zijn door de gevangenen in de Chileense concentratiekampen. Een paar weken geleden bezocht ik het museum opnieuw. Wat mij opviel was stukje hout, een stukje plint met “Recuerdo de Chacabuco” (“een herinnering uit Chacabuc”) erop geschreven. Bij mijn schoonmoeder had ik een vergelijkbaar object zien staan. Chacabuco was de naam van een concentratiekamp in het noorden van Chili in de jaren zeventig. Het museum bleek in het depot nog honderden van zulke objecten te hebben, die mocht ik bekijken en met witte handschoentjes aan vasthouden. Er waren tekeningen, kleine mandjes, sieraden, bewerkte stukjes hout en bot en kleine stukjes textiel; allemaal gemaakt door gevangenen die niet wisten of ze ooit nog bevrijd zouden worden. Nu zijn ze bewijstukken geworden en herinneringen aan deze verschrikkelijke tijd. Het was erg emotioneel om die objecten vast te houden.’ 

Martin la Roche draagt Vingerschoenen (2017)van Dongyoung Lee

La Roche haalt uit de hoed vijf vingerschoenen. Vingerschoenen (2017) is gemaakt door Dongyoung Lee en is het eerste kunstwerk van textiel in Musée Légitime. Het is een knipoog naar het gebrekkige woord ‘handschoen’. Elke vingerschoen heeft een nummer zodat het duidelijk is voor welke vinger hij bedoeld is. Uit één van de vingers tovert La Roche een steentje tevoorschijn en legt het in mijn hand.

Martín La Roche

‘Dit is een meteoor die in China is gevonden. Hij was in de ruimte waarschijnlijk veel groter. Ik heb hem gekregen van kunstenaar Nives Widauer. Het werk heet Spacecake (2018). Widauer heeft vele jaren meteoren gebruikt in haar werk, maar dit is de laatste. Ze werkte samen met een bevriende wetenschapper en vlak nadat hij haar drie jaar geleden deze meteoor had gegeven, overleed hij. Ze was bang om de meteoor kwijt te raken en vond het een beter idee als ik hem zou bewaren in Musée Légitime.Lee heeft ermee ingestemd dat kleinere kunstwerken opgeborgen mogen worden in haar kunstwerk.’

Ik kijk naar de meteoor in mijn hand. Hij is erg klein, maar door het verhaal voelt hij opeens bijna ondragelijk zwaar. Ik geef hem weer aan La Roche en hij stopt hem veilig terug in de vingerschoen. 

Lotte van Geijn

Wat is je volgende stap? 

Martín La Roche

‘Laatst had ik een droom waarin een bevriende kunstenaar mij vertelde dat ik het museum niet musée, maar musea moest noemen, als een vrouwelijke variant van het woord. In het Nederlands is musea een meervoudsvorm, wat het des te passender maakt. Ik zou graag nog een hoed toevoegen aan het museum. De vier hoeden die ik nu heb zijn herenhoeden. Ik zou graag een modeontwerper willen vragen om een vrouwelijke, flamboyante hoed voor mij te ontwerpen.’

DIT ARTIKEL IS GEPUBLICEERD IN METROPOLIS M NUMMER 2-2020 FLUÏDE MONUMENTEN. STEUN METROPOLIS M. NEEM EEN ABONNEMENT. ALS JE NU EEN JAARABAONNEMENT AFLSUIT STUREN WE JE HET LAATSTE NUMMER GRATIS TOE> MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR [email protected]

Met dank aan de kunstenaar voor de foto’s. Meer info: www.martinlaroche.nl 

HIER meer over Uncertainty Seminars bij Stroom, 24 t/m 25.9 (er is ook een livestream)

Lotte van Geijn

is beeldend kunstenaar en schrijver

Recente artikelen