metropolis m

De schade die de subsidiestop voor kunsttijdschriften aan de kunstkritiek toebrengt wordt zichtbaar.

Mr Motley is vanaf heden alleen nog maar een site. Het laatste nummer gewijd aan SEX ligt nu in de winkel. Items is tot nader order gestopt, en bezig de organisatie te ontmantelen. Het kantoor wordt ontruimd, het archief opgeheven. Of er een vervolg in andere vorm komt, is zeer ongewis. OPEN is al ontmanteld en werkt aan een toekomst in afgeslankte digitale vorm, in samenwerking met STROOM. Geen van de bij die bladen (of moet ik zeggen websites) werkende redacteuren mag nog hopen op een inkomen. De subsidiestop voor kunst- en cultuurtijdschriften is zonder genade.

Vooralsnog is er weinig compassie met het gekerm der kunsttijdschriftredacties. Het ministerie en de fondsen hebben andere zaken aan hun hoofd. Er is zelfs een stevige anti-discourswind opgestoken in Nederland. Alsof iedereen in een klap volkomen reflectie-moe is. Van de kunstcritici wordt verwacht dat ze de aandacht verleggen naar het bewegende beeld, naar het maken van leuke filmpjes op internet.

Waarmee de vermeende ontlezing onder pubers een complete sector in de greep neemt. Alsof er geen lezende twintigplussers meer zijn.

Ik hoorde dat Art Tube zich mag verheugen over 150.000 euro subsidie van het Mondriaan Fonds om de komende tijd heel veel nieuwe reclamefilmpjes voor de musea te produceren. Ik hoop dat Art Tube er een succes van maakt. Maar als je het gemak ziet waarmee tegelijkertijd tientallen jaren van intellectuele reflectie op kunst een halt wordt toegeroepen, vraag je je wel af waar de Nederlandse kunstsector mee bezig is.

Terwijl de onafhankelijke kunstkritiek op het punt staat te verdwijnen, zie je een opbloei onder de door de sector zelf gemaakte ‘kritiek’. De geschreven stem in de Nederlandse kunstkritiek is in toenemende mate een promotionele stem. Onlangs schreef ik er al over in Tubelight.

Ook Art Tube is een institutioneel orgaan, eigendom van de musea, niet van onafhankelijke producenten. Waar blijft de blik van buiten? Beseft dan niemand dat een sector baat heeft bij een onafhankelijke kritische stem van buitenaf? En dat als die er niet is, die georganiseerd moet worden, wil de sector gezond blijven?

Ik weet in tijden van Facebook is de duim altijd omhooggericht. Het publiek wordt ‘opgevoed’ volgens de regels van de constructieve kritiek, in positieve termen, de aandacht vestigend op wat goed is. De gedachte dat het wel eens helemaal niet goed is, wordt hoe langer hoe minder getolereerd.

Weldra zijn een paar minimale recensies in de NRC en De Volkskrant de enige plekken waar je nog onafhankelijke commentaren kunt verwachten. En op internet, hoopt het ministerie en de subsidiegever, terwijl niemand weet hoe je daar geld verdient om een professionele organisatie mee overeind te houden. Dit veel bejubelde medium van de toekomst biedt waar het de kunstkritiek in Nederland betreft vooralsnog werk aan een leger vrijwilligers.

Okay, wij zijn er nog: Metropolis M. Als de laatste der Mohikanen ook in druk – afgezien van de gewaardeerde medestrijders onder de breder georiënteerde commerciële bladen als Museumtijdschrift en Kunstbeeld. Met de moed der wanhoop vechten wij door. Daarbij tot nog toe gesteund door, gelukkig nog, duizenden lezers en tientallen kunstinstellingen die bereid zijn om een deel van hun spaarzame centen te investeren in specialistische kunstkritiek en langere beschouwingen.

Maar het gaat me hier niet om Metropolis M. Het gaat mij om het bredere beeld, het feit dat de kunst- en ontwerpwereld bezig is de specialistische kunstkritiek in stilte te laten verdwijnen, zonder dat hij zich dat werkelijk lijkt te beseffen.

Ik spreek hier over een kritische cultuur die er spoedig, met een jaar of twee wel eens niet meer zou kunnen zijn in Nederland. En er is niemand die zich er verantwoordelijk voor voelt, niemand die opstaat, niemand die zegt dat we iets moeten doen voordat er straks alleen nog maar blogjes van 300 woorden geschreven worden over de Nederlandse kunst. Of tweets van 140 tekens.

foto: Mircea Nicolae