metropolis m

Eva-Fiore Kovacovsky, Apple hills (from the series The Factory), 2006
Zaaloverzicht Power of Place

Vorig jaar organiseerde het Fonds BKVB Power of Place: een landschapsstudiereis in de Verenigde Staten, bedoeld voor (landschaps- en tuin-) architecten, stedenbouwers en beeldend kunstenaars. Het voornaamste doel was een onderzoek naar de sociale betekenis van het landschap. De gelijknamige tentoonstelling in de Apeldoornse Nettenfabriek doet verslag van de reis, maar het resultaat van de hele onderneming blijft onduidelijk.

Eva-Fiore Kovacovsky, Apple hills (from the series The Factory), 2006
Erik Odijk, cupcake, 2008
Ester van der Wiel, Landscape Delayed, 2008

Curator Huub Haye van der Werf, adviseur bij het Atelier Rijksbouwmeester en deelnemer aan de studiereis, selecteerde voor het merendeel kunstenaars die zich direct verhouden tot het thema van het Amerikaanse landschap. Zo heeft Erik Odijk met koperkleurig krijt een collage gemaakt, geïnspireerd op een Amerikaanse berglandschap en zijn er duistere, korrelige foto’s van Sanne Peper te zien, waarop nog maar net een landschap te onderscheiden is. Rudy Luijters creëerde een nieuw landschap bestaande uit 350 m2 gedroogde maïskorrels, het ultra Amerikaanse landbouwproduct en Frank van de Salm heeft een korte film samengesteld uit zo’n 50.000 foto’s die deelnemers aan de reis ter plaatse hebben gemaakt.

Naast deelnemers aan de studiereis tonen ook een aantal andere kunstenaars hun benadering van het fenomeen landschap. Philipine Hoegen onderzoekt in haar video het (Nederlandse?) landschap als een vorm van stilleven. Eva-Fiore Kovacovsky construeert in haar foto’s landschappen door middel van alledaagse materialen en voorwerpen: een plas water in het zitgedeelte van een stoel of blauwe papieren snippers die als een waterval van een trap afdalen.
Het meest in het oog springt het kunstmatige landschap van Ester van der Wiel. Uit gaten in de betonnen vloer groeien verschillende plantensoorten. Ieder plantje is systematisch ingedeeld op soort en heeft een eigen nummer. Van der Wiel laat de symbiotische relatie tussen mens en natuur zien: een gecatalogiseerd minicultuurlandschap onder andere bestaande uit ‘pionierssoorten’, een type vegetatie dat in staat is nieuw ontstane gebieden te ‘koloniseren’. In Van der Wiels werk zijn de roekeloze plantjes, die ook makkelijk ons cultuurlandschap weer terugclaimen, opnieuw ondergeschikt gemaakt aan een door mensen gecreëerd systeem van logica en symmetrie.

Centraal punt binnen de tentoonstelling vormt On the Road, een Pompeïaans tribune-landschap dat kunstenaarsgroep Het Observatorium creëerde met 250 ton oud asfalt afkomstig van het Mediapark in Hilversum. Een basement van grote stenen fungeert als podium voor lezingen, debatten en presentaties. Het is deze plek waar antwoorden gezocht worden op vragen als: wat kan de sociale betekenis van een landschap zijn? Welke rol speelt het sociale aspect in het denken van landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, architecten, beeldend kunstenaars en hun opdrachtgevers? Vragen waarover, binnen het kader van het ondersteunende programma ‘De verloren dimensie. Een onderzoek naar de sociale betekenis van het landschap’, gediscussieerd wordt en die moeilijk in een tentoonstelling te beantwoorden blijken.

Dat is ook het zwakke punt van de presentatie in de Nettenfabriek. De sociologische achtergrond van de studiereis vereist meer uitleg dan er gegeven wordt. In de kenniskabinetten van Tjerk Ruimschotel wordt een poging gedaan, maar jammer genoeg bestaan deze alleen uit een ietwat onoverzichtelijke verzameling van fragmenten en archetypen uit de Amerikaanse beeldcultuur. Power of Place slaagt er geen moment in inzicht te geven in het doel van de studiereis of de uitkomst ervan, waardoor de tentoonstelling blijft hangen in een mistig gebied.

Observatorium, On the Road, 2008

Power of Place is onderdeel van de eerste editie van de Internationale Triënnale Apeldoorn – 100 dagen cultuur, tuin en landschap in Apeldoorn en omgeving. Naast Power of Place is in de Nettenfabriek ook de tentoonstelling Canon van het Nederlandse landschap te bewonderen: rondom de fabriek zijn 60 billboards met ‘de schoonheid van het Nederlandse Landschap’ geplaatst. Andere onderdelen van de Triennale zijn: De Ontdekking van Nederland in het Coda museum over vier eeuwen landschap in de schilderkunst, Landschappen van Verbeelding in Paleis Het Loo -een overzicht van vierhonderd jaar tuin- en landschapsarchitectuur in Europa- en Nature as Artifice: nieuw Nederlands landschap in fotografie en videokunst (1989 – nu) in het Kröller-Müller Museum.

Recente artikelen