metropolis m

Tjebbe Beekman, Root (2008), 200 x 200 cm, Collectie Caldic
Tjebbe Beekman, Wistful Repetition (2006), 123 x 360 cm, Gemeentemuseum Den Haag
Tjebbe Beekman, Untitled (2008), 300 x 188 cm
Tjebbe Beekman

Het was Van Krimpens laatste en Beekmans eerste: de solotentoonstelling De Capsulaire Beschaving van Tjebbe Beekman in het GEM in Den Haag. De carrière van Beekman (Leiden 1972) speelde zich tot op heden vooral af in het commerciële kunstcircuit, alwaar zijn werk ondertussen voor respectabele bedragen van eigenaar wisselt. Slechts een enkel werk in de tentoonstelling was bij de opening nog ‘op de markt’. In dit specifieke geval niet geheel verwonderlijk, want Untitled (2008) – met zijn grote barokke boog – steekt wat schraal af tegen overige werken in de tentoonstelling.

Beekman leverde in de afgelopen jaren een constante stroom stadlandschappen af waarin de stedelijke conditie een hoofdrol speelt. Hij dankt zijn succes in grote mate aan de grote aantallen façades van flatgebouwen die hij produceerde: nooit afgebouwd, verlaten of verlept en vaak herkenbaar Berlijns, de stad waar Beekman al zeven jaar woont en werkt. De schilderijen combineren beeldvullende, starre rasters van modernistische en socialistische façades met een virtuoze losse toets, die impressionistische trekken vertoont: van dichtbij lossen de gebouwen op in de (vaak met zand en stof vermengde) verf. Het resultaat is een hecht oeuvre dat een sombere, kritische visie op onze maatschappij paart met een genot van de visuele aspecten ervan.

De schilderijen laten Beekman in de eerste plaats zien als een schilder, iemand die met beide voeten in de verf staat. Maar zijn verblijf aan de Rijksakademie (2003-04) heeft hem ook bewust gemaakt van de inhoud van zijn werk. De titel van de tentoonstelling in het GEM De Capsulaire Beschaving, is bijvoorbeeld overgenomen van Lieven De Cauters gelijknamige boek uit 2004, wat doet vermoeden dat Beekman het tot zijn bijbel heeft gebombardeerd.

Tjebbe Beekman, Palast (2005), 119 x 210 cm, Collectie Caldic
Tjebbe Beekman, De capsulaire beschaving #14, 30 x 21 cm, Van Dam Art Collection
Tjebbe Beekman, De capsulaire beschaving #36, 30 x 21 cm, Van Dam Art Collection
Tjebbe Beekman, De capsulaire beschaving, overzicht, Van Dam Art Collection

De Capsulaire Beschaving is een cautionary tale waarin activist en ‘andersglobalist’ De Cauter zich opwerpt als onheilsprofeet: onze samenleving wordt geregeerd door angst, waardoor wij ons in toenemende mate met gelijkgestemden terugtrekken in ‘beveiligd’ gebied. Die afbakeningen kunnen bestaan uit beveiligingscamera’s of afscheidingen maar in bredere zin ook uit importbeperkingen of ‘Big Brother’ maatregelen van de overheid. Het resultaat is een in afzonderlijke ‘capsules’ opgedeelde samenleving.

Beekman heeft zijn eigen kritische maatschappijvisie zozeer herkend in De Cauters boek, dat hij het heeft aangrepen voor een, tot op heden, 68-delige serie schetsen met dezelfde titel. In de tentoonstelling nemen ze een belangrijke plek in. De werkjes zijn stuk voor stuk gebaseerd op beelden uit de media en in grijzen nageschilderd in Beekmans kenmerkende stijl.

Beekman lijkt op zoek naar de plaatsen waar zijn werk aansluit bij De Cauters ideeën en waarmee hij zijn bestaande beeldtaal aan kan vullen. Vrij associërend ontwaart hij ‘capsules’ in een grote diversiteit aan gevonden beelden: de voor de hand liggende bewakingscamera, maar ook een gastank, een portret van Immanuel Kant, smeltende poolkappen en een dode talibanstrijder.

Tjebbe Beekman, Stock Exchange (2008), 282 x 405 cm, privé collectie
Tjebbe Beekman, Control Room (2008), 132 x 151 cm, Collectie Soonieus Den Haag
Tjebbe Beekman, Root (2008), 200 x 200 cm, Collectie Caldic

Tot op heden werkte hij vijf schetsen uit in grote schilderijen, waarbij het opvalt dat hij ondanks de diversiteit van de schetsen opnieuw uitkomt bij zijn bekendste motief: complexe composities van stedelijke binnen- en buitenruimten. Toch is de symbolische waarde ervan explicieter dan voorheen: een controlekamer (Control Room (2008)), een beursvloer (Stock Exchange (2008)), een altaar (Root (2008)). Het is, zowel binnen als buiten de kunst, een bekende beeldtaal. De chaotische beursvloeren zijn al tijden symbool voor de kapitalistische bedrijvigheid en staan, zeker sinds de kredietcrisis, in het collectieve geheugen gegrift. Ook in de kunst vinden we ze terug: bijvoorbeeld bij Aernout Mik (Middle Men (2001)) en Andreas Gursky. Beekman deelt sowieso een groot deel van zijn beeldtaal met de laatste, wiens foto’s ondertussen tot het meubilair van de hedendaagse kunst behoren.

Beekmans schilderijen spatten in het GEM van de muur, nu ze voor het eerst ten volle gebruik kunnen maken van een museale setting. Curator Doede Hardeman gaf de werken terecht veel ruimte. De Capsulaire Beschaving is daardoor geen echte overzichtstentoonstelling geworden, maar eerder een actuele stand van zaken. Bescheiden minpunt hiervan is dat helaas maar enkele van de voor Beekman zo typerende façades te bewonderen zijn.

Overzicht zaal 2

Met De Capsulaire Beschaving krijgt Beekman eindelijk de museale erkenning die zijn werk verdient. Maar ondanks het visuele geweld, de virtuositeit en de imposante setting blijft het huwelijk tussen schilderkunst en concept in zijn werk ongemakkelijk. Het expliciete gebruik van De Cauters boek – ten tijde van Beekmans verblijf aan de Rijksakademie zeer salonfähig – werkt een onnodig eenzijdige interpretatie van Beekmans werk in de hand, waarmee de dreigende sfeer die zo kenmerkend is voor zijn oeuvre iets te veel ingekaderd wordt.

Tjebbe Beekman, Ilya's Birthroom (2008), 300 x 295 cm, collectie Ilya Beekman

Dat het ook anders kan blijkt uit Ilya’s Birthroom (2008), het schilderij dat Beekman maakte voor zijn pasgeboren zoon, waar de dreigende setting wordt overwonnen door onversneden blijdschap. Leg dat werk maar eens uit met alleen Lieven de Cauters De Capsulaire Beschaving in de hand.

Recente artikelen