metropolis m

Stadstaat. A scenario for Merging Cities – Episode 2, CASCO, overview
Stadstaat. A scenario for Merging Cities – Episode 2, CASCO, overview

Wat gebeurt er als je twee soortgelijke, gelijkgestemde steden samenvoegt tot een stad? Stadtstaat. A Scenario for Merging Cities – Episode 2 is een onderzoek naar deze mogelijkheid. Stuttgart en Utrecht zijn beide regionaal belangrijke steden, maar internationaal tellen ze niet mee in de orde van metropolen. Maakt een samenvoeging van deze steden het mogelijk om tot een ultieme transnationale alliantie te komen? Een bestuurlijke en letterlijke samenvoeging van twee sterke, maar relatief kleine steden zou wel eens kunnen leiden tot een sterke stadstaat die ook op internationaal niveau serieus kan worden genomen. Tenminste, in de ogen van Grafisch/architectonisch vormgeverscollectief Metahaven.

De uitkomst van dit onderzoek was eerder te zien in het Künstlerhaus in Stuttgart (deel 1) en heeft nu een vervolg gekregen in Utrecht. Metahaven heeft zich hierbij vooral gericht op ‘rebranding’. De visualisatie van dit proces wordt getoond in Casco met als resultaat een sterke, grafische impressie van een nieuwe, utopische stad in een bijna architectonische opstelling, waarbij je je als bezoeker middenin de nieuwe stadstaat waant.

Stadstaat. A scenario for Merging Cities – Episode 2, CASCO, overview

Identiteitsvorming, communicatie en de toegankelijkheid van informatie worden door Metahaven aan de kaak gesteld. Een tafel met daarop een briefwisseling tussen ‘Friend’ en ‘Friend’ waarin beide vraagtekens lijken te plaatsen bij de vorming van deze ultieme stadstaat. Glazen vitrines met erop en erin gelaagde, sterk vormgegeven pamfletten voor een nieuwe gezamenlijke identiteit. Een kaartenset met daarop de waarden die binnen de stadstaat zouden moeten gelden. Zelfs de pizzeria’s van Stuttgart en Utrecht zijn samengevoegd in een Pizza Staat. In letterlijke vogelvlucht word je door de 3D presentatie van de nieuwe stad meegezogen in de schier oneindige mogelijkheden die de samenvoeging van de twee steden met zich meebrengt en wat er voor nodig is om deze samenvoeging te laten slagen. Een stapel kranten, van elkaar gescheiden door dikke glazen platen geven een bijna letterlijke vertaling van de gelaagdheid van de stad, en de mogelijkheden tot het verspreiden en interpreteren van nieuwsbronnen lijkt hierin verscholen. Karakteristieke plekken in Stuttgart en Utrecht zijn op een soort mind map vastgelegd en representeren de soms rauwe elementen waaruit een stad kan bestaan en waaraan zij een deel van haar identiteit ontleent, zoals bijvoorbeeld een winkelcentrum dat als belangrijk onderdeel van het stadshart fungeert. Wat betekenen deze plekken en de door Metahaven geformuleerde waarden voor de identiteitsvorming van de nieuwe stadstaat? Hoe wordt de hoofdslagader van deze nieuwe stadstaat gevormd en hoe integreren de sociale netwerken?

Stadstaat. A scenario for Merging Cities – Episode 2, CASCO, overview

De keerzijde van Stadtstaat wordt subtiel, doch overduidelijk verbeeld op vier enorme posters. In bijna de fluorescerende kleuren roze, groen en geel worden iconische plekken van de stad verwoord in een deels afstandelijke maar tegelijk ook bijna agressieve reclamecampagne. De posters zijn ondertekend door instanties met namen als Trust, Spothot.zone en Transicz (people, logistics change) en logo’s die bij de burger een zeker gevoel van betrouwbaarheid opwekken. Maar hoe vrij en betrouwbaar is een dergelijke stadstaat eigenlijk? De overheid lijkt namelijk allesbepalend en alom aanwezig, de inwoners zijn nagenoeg onzichtbaar.

Stadtstaat laat ons de fictieve uitkomsten zien van een kritisch onderzoek naar de utopische gedachte twee steden om te vormen tot één. City branding is daarbij alomtegenwoordig. Zo alomtegenwoordig zelfs dat de getoonde communicatiekanalen grotendeels eenrichtingsverkeer blijken: van Stadtstaat naar gebruiker/bewoner. Ondanks het sterke, krachtige gebruik van woord en beeld geeft het concept geen antwoord op vraagstukken die raken aan de kern van de stadstaat: hoe integreren de sociale netwerken, wie of wat is dat ‘hart van de stad’? Op welke manier uiterlijke en innerlijke identiteitsvorming van de stad samenkomen wordt slechts summier aangestipt waardoor ook het karakter van de expositie wat oppervlakkig blijft.

Het resultaat is een prachtig vormgegeven expositie, maar het ‘Big Brother Is Watching You’ gevoel overheerst teveel in het eindresultaat. Metahaven boort daarmee, jammer genoeg, tegelijk ook het clichébeeld aan als het gaat om toekomstvisies.

Nadine Orth

Recente artikelen