metropolis m

ViaviaOral

In een vooroorlogse fabriekshal in Hengelo legt de eerste editie van de Twente Biënnale de nadruk op hedendaagse kunst met een grote actualiteitswaarde. Met een toegankelijke combinatie van (inter)nationaal populaire en Oost-Nederlandse kunstenaars stelt creatief directeur Kees de Groot (o.a. GOGBOT Festival) zich uitdrukkelijk ten doel een bespiegeling te tonen op maatschappelijke ontwikkelingen. Het zal niet verbazen dat De Groot ‘vragen wil oproepen’ en ‘confronteren’.

Waar namen als Damien Hirst, Atelier van Lieshout, David Černý, Banksy en Rob Scholte de deelnemerslijst sieren, wordt de indruk gewekt dat er met laagdrempelig geëngageerde kunst een breed publiek wordt aangesproken. Van Hirst is het elf jaar oude werk <em>The Last Supper </em>te zien, waarin hij door middel van een wereldkaart alle landen in het bezit van kernwapens aan een van Jezus’ discipelen paart. De ludieke <em>BarRectum</em> van Studio Van Lieshout, Černý’s grijsgeschilderde lijken én Saddam Hoessein in formaldehyde, porno van Richard Kern, pro-rookreclame van Scholte: veel ‘entertainend’ provocatief werk ontbeert het kritieke, opiniërende momentum van een werkelijke confrontatie, zoals de eveneens getoonde <a href="http://theyesmenfixtheworld.com/">nieuwe film van The Yes Men</a> dat heeft. 
Banksy, zelf met slechts één werk te zien, vertegenwoordigt de waan van het moment. <em>Street art </em>vormt, naast een stevige dosis mediakunst, een belangrijke pijler onder het actualiteitsstreven van de tentoonstelling. Het werk van onder meer Hugo Kaagman, Laser 3.14, Marc Bijl, Rachid Ben Ali, Royalsteez en de Iraanse Icy bezit de kritische blik van de streetwise observator. De explosieve beeldtaal met een veelheid aan referenties en symboliek blijkt ondanks de visuele verscheidenheid bij nadere beschouwing toch vaak monotoon. Deze esthetiek verwordt in het ergste geval tot een ‘stijltje’ dat de sfeer van underground en anti-establishment ademt maar de scherpte van de grote variëteit aan boodschappen doet afstompen. Illustratief hiervoor is ook dat veel van dit werk verkocht wordt. De tijd waarin maatschappijkritische kunst uit de underground ook anticommercieel was, lijkt definitief achter ons te liggen. Street art is mainstream geworden.

De invloedssfeer van de commercie en het opiniërende gehalte van hedendaagse kunst waren ook de belangrijkste punten van inzet op het goedbezochte symposium. Dingeman Kuilman (ArteZ) pleitte in<a href="http://www.zenit.org/article-27631?l=english"> navolging van paus Benedictus XVI</a> voor een nieuwe band tussen de kunstenaar en het publiek. Die wordt niet bepaald door een ondoorgrondelijke individuele expressie, maar door het klassieke ideaal van de ware schoonheid, waarbij een politieke agenda onzichtbaar is. Anna Tilroe betoogde dat de kunstwereld steeds meer is komen te lijden onder de toenemende commercialisering, met het huidige regeringsbeleid als catastrofale volgende stap. De macht van het particuliere kapitaal leidt tot populisme en een dominantie van spektakelkunst. Deze in zekere zin tegengestelde meningen zijn een afspiegeling van sociaal-politieke tendensen, net zoals het werk op de Twente Biënnale dat blijkt te zijn van hedendaagse kunst. Daarin lijkt De Groot geslaagd: politieke ‘pop art’ is zelden intelligent, maar verdiepend kritisch werk is er ook. Collectief Übermorgen verwoordt in hun videowerk <em>Woppow</em> de situatie perfect: ‘We are so inspired by the violence in this world…We got really interested in political statement…Being political is such a huge trend…’

Twente Biënnale
12 t/m 22 mei
De Creatieve Fabriek
Hengelo

Jesse van Winden volgt de onderzoeksmaster Visual Arts, Media & Architecture aan de Vrije Universiteit, en is redacteur van Kunstlicht.

Jesse van Winden

Recente artikelen