metropolis m

Het Zeeuws Museum profileert zich als boodschapper van onwaarheden, in drie prachtige installaties van Frank Koolen, Mariana Castillo Deball en James Beckett.

Op deze site heb ik stil gestaan bij een project van Superflex voor het Zeeuws Museum, die een Vietnamese soap produceerde, waarin objecten uit de collectie van het Zeeuws Museum figureerden. Het was een schitterende productie die ook nog eens mooi was gepresenteerd, maar de mededeling die ik eruit haalde ging in tegen wat het museum (en mogelijk de kunstenaars zelf) ermee bedoelde.

Anders dan hedendaagse kritische commentatoren van de zeventiende-eeuwse Zeeuwen die de welvaart van die jaren bij elkaar roofden, zette ik Superflex neer als ‘een reclamebureau’ dat op slimme manier – en tegen relatief weinig geld – reclame maakte voor de collectie van het museum – precies zoals soaps dat doen voor zeepmultinationals.

Door een bezoek aan Verzameld Werk (Section Folklorique), die momenteel in het jubilerende Zeeuws Museum loopt, begrijp ik dat dit aan de Zeeuwse cultuur gewijde museum niet pas sinds een paar jaar contact zoekt met hedendaagse kunstenaars in een poging hun collectie vanuit actueel perspectief te belichten (zeg maar op te pimpen), maar dit al veel langer doet, zelfs vanaf het begin. Het is een praktijk die verknoopt is met de hele geschiedenis van dit cultuurhistorische museum, met dank aan zijn eerste directeur, Piet van Daalen.

Deze kleurrijke directeur was bevriend met veel kunstenaars die zich in de jaren zestig en zeventig in Middelburg hadden gevestigd. Bij zijn streven het historische museum met het heden te verknopen koos hij voor samenwerking met niet de eerste de beste: Marcel Broodthaers.

Het resulteerde in een voor Nederlandse begrippen uniek project.

In de tentoonstelling Verzameld Werk (Section Folklorique) wordt op een mooie manier aandacht besteed aan de geschiedenis van het eigen museum en de vriendschap van Piet van Daalen met de beroemde Belgische kunstenaar, die onder meer uitmondde in een optreden van de directeur van het Zeeuws Museum in een werk van Broodthaers als conciërge, van een van diens départementen. In een in het museum vertoonde video is te zien hoe de oud-directeur met stofjas het Vlaamse publiek in Antwerpen toespreekt.

Omgekeerd heeft Broodthaers in 1970 een poging ondernomen de collectie van het Zeeuws Museum op te nemen in zijn grote fictieve museum, het onvoltooide Musée d’Art Moderne, Département des Aigles, Section Folklorique/Cabinet de Curiosités. Hij is ervoor aan het werk gegaan in Middelburg zelf, met de verzameling, waar hij foto’s van maakte ten behoeve van een catalogus.

De verwijzing naar Broodthaers is slechts de introductie op drie actuele installaties van drie kunstenaars, Frank Koolen, Mariana Castillo Deball en James Beckett, die in Broodthaers’ geest zijn gerealiseerd, en die op evenzo serieuze als komische wijze de belangen van het museum relativeren.

In de installaties wordt het museum elke claim op waarheid ontnomen, elke suggestie van historische objectiviteit ondergraven. Door de drie intelligent geconstrueerde werken, die overigens elk op specificieke facetten van het museumwezen ingaan, vraag je je vanzelf af wat dit museum ‘in normale doen’ nog pretendeert te zijn: historicus of fantast?

Als je door de rest van het museum loopt lijkt het alsof het de eigen conclusie al getrokken heeft. Van historische classificatie is in dit museum niet heel veel meer te merken. Soms heeft het museum meer van een winkel in snuisterijen.

Waarmee het cultuurhistorische museum, althans in de visie van het Zeeuws Museum, van een bescheiden geschiedkundige gieter waar wat potjes en pannen in achterblijven, verworden is tot een gelikte causeur. Een producent van flitsende ficties, waar de historische objecten zelf vaak nog maar een bijrol in te vervullen hebben.

En juist in die positie zit een grond van waarheid.

Verzameld Werk (Section Folklorique)
t/m 10 juni 2012
Zeeuws Museum