Booming Brasil SP-Arte 2012
Kunstbeurzen zouden stukken aantrekkelijker zijn, als ze allemaal in een Oscar Niemeyer-gebouw zouden plaatsvinden. De grootste kunstbeurs van Latijns-Amerika, SP-Arte in São Paulo, voltrekt zich in het glooiende interieur van het Biënnale Paviljoen, dat de inmiddels 104-jarige architect in de jaren vijftig ontwierp. Aantrekkelijk is niet alleen die oogstrelende architectuur, maar ook de subtiele aankleding, de ruime stands, het ontbreken van tranentrekkend tapijt en een selectief uitnodigingsbeleid zodat de preview ook werkelijk als een preview voelt. Nadeel voor de ‘gewone’ man: sommige galeries waren binnen een paar uur uitverkocht.
Brazilië is booming, en dat is op SP-Arte te merken. Kunst is hier big business. Je ziet het aan de (volgens kenners) extreem hoge prijzen, een flinke kooplust onder collectioneurs, de botox, de celebs. SP-Arte 2012 is de Art Basel van vijf jaar terug. En de antipode van de afgelaste Art Amsterdam.
Qua kunst lijken veel galeries mee te buigen met de wensen van de markt. Er zijn flink wat grote Braziliaanse namen te koop, zoals Cildo Meireles en Tunga – kunstenaars met wortels in de jaren zestig en zeventig. Ook het geometrische werk van de vroege Lygia Pape (dat nu ook te zien is in de museale Pinacoteca van São Paulo) en haar tijdgenoot Mira Schendel worden door verschillende galeries aangeboden. Van de jongere generaties zijn het hun nazaten die veel ruimte krijgen: kunst die voortbouwt of reageert op het invloedrijke neo-concretisme dat door onder anderen Pape in 1959 werd opgericht. Een heel ander soort kunst die ook zeer in trek is, zijn de schilderijen van (voormalige) street art kunstenaars. De daarin gespecialiseerde galerie Choque Cultural heeft een opvallende, prominente stand.
De kunstenaars die werken in een andere sterke traditie binnen de Braziliaanse kunst, de performance, zijn niet goed vertegenwoordigd op de beurs. Van de jonge Paulo Nazareth, die te voet het hele Zuid-Amerikaanse continent doorkruiste, wordt een wat gelikte fotoserie getoond. Zijn solotentoonstelling in de stad, bij galerie Mendes Wood, is veel prikkelender. Ook de reddingsbandjes van de kunstenaar Eduardo Srur zeggen weinig over zijn werkelijke interventie in de openbare ruimte, tijdens een regeringsbijeenkomst in Brasilia.
Een hoogtepunt is het Curatorial Lab, een sectie met vier tentoonstellingen van jonge Braziliaanse curatoren. De tentoonstellingen maken voor het eerst deel uit van de beurs, op initiatief en onder het toeziend oog van Adriano Pedrosa. Het werk van Braziliaanse kunstenaars (waarvan sommige ook op de beurs te zien zijn) wordt er mooi gecombineerd met werk van internationale kunstenaars. Hoewel bescheiden van omvang, geeft deze sectie een genuanceerder beeld van de kunstproductie in het land, en een goed idee van de richting die een jonge generatie Braziliaanse kunstenaars en curatoren kiest, los van het commerciële hoogtij van de beurs.
SP-Arte 2012, São Paulo
9 – 13 mei 2012
sp-arte.com
Saskia van der Kroef
