metropolis m

In de eerste ruimte tref je een grootse muurinstallatie die gebaseerd is op picturale tekeningen afkomstig uit fotografische manuals van de DDR. De kunstenaar plaatste naïeve clichétekeningen van een moeder met kind naast een rudimentaire woonwijk, een boom en een zonnetje. Woorden als ‘Gegenstand Objekt’ werden uit de boeken overgenomen. Kamrau voelt zich schatplichtig aan haar opvoeding in Oost-Duitsland, zowel op het vlak van haar referentiekader en beeldtaal (die ze meekreeg via media, spelletjes, tekenfilms en strips) als de gehanteerde visie op de vrouw en het gezin. Als drager van het beeld integreert ze goedkoop papier met een typisch grove structuur – een knipoog naar het communistische regime.

Het hergebruik van gelijkaardige technisch-pedagogische tekeningen en woorden vormt ook de basis van haar werk Das Objekt. Elke tekening is een illustratie om aspirant- en professionele fotografen technieken aan te leren. Verschillende perspectieflijnen en omgekeerde voorwerpen getuigen hiervan. Kamrau selecteerde 40 fragmenten van stereotype visualiseringen. In 2014 verschenen deze al in een boekpublicatie. De gebruikte tekentaal is kinderlijk eenvoudig. Van een vaas met bloemen, over een kerk en een huis tot een bootje.

Wat maakt Das Objekt nu zo bijzonder? Om te beginnen gebruikte de kunstenaar enkel handboeken die bestemd waren voor het Nederlandse taalgebied. De opname van een afbeelding van een molen en een gevel van een huis op de Grote Markt in Antwerpen mag dan ook geen toeval heten. ‘Ik vind het intrigerend om te achterhalen hoe we onszelf zien en ben gefascineerd door beeld en verbeelding’, vertelt de kunstenaar. De tekeningen zijn in chronologische volgorde opgehangen, en zijn naadloos geïntegreerd in de ruimte van STILLL. ‘Mijn werk is site-related. De ruimte maakt steeds deel uit van het kunstwerk’, zegt Kamrau. Hierdoor ontrolt zich een evolutie van printtechnieken – van loodletters in de jaren twintig tot digitale dotrasters in de tweede helft van de twintigste eeuw. Maar ook de thema’s en de tekenstijl ontwikkelen zich. Waar de reeks nog aanvangt met een afbeelding van een middeleeuwse gevel observeer je wat verder strakke appartementsblokken uit de jaren zeventig. Daarnaast wordt de weergave van bomen minder specifiek, en moeten uitgewerkte lichamen plaats ruimen voor geabstraheerde silhouetten.

De tentoonstelling groeit ook door de participatie van bezoekers. Een resem kleurpotloden nodigt iedere passant uit tot eigen ingrepen. De eerste versie van het werk (dat een oplage kent van twaalf exemplaren) werd in maart in ‘het kabinet’ van CIAP in Hasselt geëxposeerd. Met handschoentjes kan je in STILL doorheen het resultaat bladeren. De toevoegingen zijn temporeel, regionaal en cultureel bepaald. Zo schreef er iemand in grote drukletters ‘PIEKCASSO’ en tekende een andere bezoeker een paashaas. De titel Solo is dan ook bijzonder ironisch. De kunstenaar blijkt immers slechts een schakel te zijn tussen het startpunt en het eindresultaat.

Die interactie was afgelopen zomer ook aanwezig tijdens haar deelname aan de Young Belgian Art Prize 2015 in BOZAR. Bezoekers konden er onder andere plaatsnemen in een gereconstrueerd tableau vivant dat refereerde naar het idee van het fotomodel Shirley. Haar portret was in de jaren vijftig de visuele referentie van een correcte belichting. Shirley werd de standaard voor de ‘normale’, blanke huid. ‘Wat is hierbij de visie van de opdrachtgever (Kodak) op het doelpubliek?’, oppert Kamrau. In BOZAR sprong ze ook in het oog met haar mixed media installatie Testreihe IV. Kleurrijke kabouters, windmolens en paprika’s voelden er niet alleen artificieel aan, maar suggereerden bovenal een zoektocht naar de materialiteit en kleurechtheid van objecten en de kwaliteit van optisch materiaal.

Het hoogtepunt van haar expo bij BOZAR was misschien wel de opstelling SPEKTRUM*shelf. Zes vertikale houten constructies toonden er vrij minimalistische accrochages van instructiefoto’s die – zoals in haar eerdere werk – ook geplukt waren uit technische fotohandleidingen, in een onderzoek naar optische instellingen, compositie, inhoud en de kwaliteit van foto- en filmpapier. De ‘shelves’ waren gegroepeerd volgens de thema’s ‘Die Zeit’, ‘Der dominante Blick’, ‘Das Objekt’, ‘Das Subjekt’, ‘Das Observieren’, en ‘Das Licht’. Op een intelligente manier bevraagt Kamrau het normatieve en de verwachtingen van de maatschappij. Houden deze vandaag nog stand? Mannen blijken bijvoorbeeld steeds achter de camera plaats te nemen, terwijl vrouwen voor de lens hun meest bevallige pose aannemen. De relatie tussen fotograaf, model en toeschouwer was zelden zo voelbaar.

Solo
Katrin Kamrau
STILL Gallery Antwerpen
30.8 t/m 10.10.2015