metropolis m

Het is de vraag wat hier precies wordt geëxposeerd. Refereert herman de vries met de titel basic values aan het de koloniale geschiedenis, meer precies aan het Cultuurstelsel dat Nederland tussen 1830 en 1834 invoerde, waarin de bevolking werd opgedragen om één vijfde van haar land te verbouwen met exportproducten zoals kruiden, suiker en tabak? De maatregel veroorzaakte armoede en hongersnood in Indonesië, doordat grote gebieden niet meer gebruikt konden worden voor de eigen voedselproductie. Of refereert hij aan het (vertekende) romantische beeld van hoe de mens vroeger in harmonie met de natuur leefde?

herman de vries zette nooit voet aan wal in Indonesië. Ondanks dat hij als kunstenaar met een botanische achtergrond de wereld rondreisde en van jongsaf al gefascineerd was door het eilandenrijk. Ook is hij altijd mateloos gefascineerd geweest door oude botanische prentenboeken uit het begin van de vorige eeuw, waarin bijvoorbeeld prachtige gedetailleerde tekeningen stonden van verschillende soorten rijstkorrels die in Indonesië voorkwamen.

Toen de vries gevraagd werd om deel te nemen aan de Biënnale van Jakarta 2015 stuurde hij curator Arkesteijn als ‘zijn ogen’, omdat hij zelf vanwege zijn hoge leeftijd geen lange reizen meer kan maken. Als een intermediair vertrok Arkesteijn naar Indonesië en reisde daar rond om materialen en informatie voor de vries te verzamelen. ‘Tien uur in de ochtend hier, en vier uur Indonesische tijd was "herman-tijd". Dan belde ik hem op om verslag te doen van mijn dag.’ Toch liep het romantische beeld, de droom die de vries van het land heeft niet altijd synchroon met de hedendaagse werkelijkheid. Graag had hij een wandvullend werk gemaakt met rieten rijstmatten waarop de rijst gedroogd werd, maar die zijn niet meer te vinden doordat ze tegenwoordig zijn vervangen door blauw en oranje bouwplastic. de vries liet daarop dat idee varen.

Toen Roel Arkesteijn na veel moeite ergens een traditioneel stuk uitgeholde boomstam had gevonden waarin met een grote stamper vroeger graan werd verpulverd en deze met de stamper schuin in de boomstam gestoken had tentoongesteld tijdens de presentatie op de Biënnale van Jakarta 2015, omdat hij het zo ‘het meest sculpturaal’ vond, had de vries daar later boze kritiek op dat dat zo te antropologisch werd. Nu ligt de stamper netjes naast de stronk op de grond. De Indonesiërs zelf zijn niet zo bezig met het presenteren en conserveren van hun oude tradities. Zo bleek ook tijdens de afgelopen Jakarta Biënnale; zij begrepen niet waarom je zo’n object zou tentoonstellen. Geeft dit werk in de context van een westerse kunstinstelling niet een valse indruk, vol nostalgie? Basic values lijkt hier te suggereren dat de industriële revolutie niet heeft plaatsgevonden in Azië.

herman de vries staat bekend als de pionier van de ecologische kunst. Ook deze presentatie wordt door de organisatie omschreven als gewijd aan de culturele en biologische diversiteit van Indonesië. Maar het geheel blijft wat op afstand. Gezien de gevoeligheid van het onderwerp voor een Nederlander in Indonesië, was het misschien beter geweest als de vries het blauwe bouwplastic wel gewoon had opgehangen, als statement over de afbreuk van culturele en biologische diversiteit. Of misschien had hij een meer confronterend werk, refererend aan het koloniale verleden, kunnen maken. Nu blijft alles op de een of andere manier hangen in een zoete romantische droom.

herman de vries / basic values
Framer Framed
Amsterdam
26.03 t/m 17.04.2016

Foto’s courtsey Framer Framed, fotograaf Michiel Landeweerd