metropolis m

Afgelopen weekend beleefde O.K. – The Musical (Dutch Colonial) van Christopher Kline zijn première bij 1646. Het gemeenschapstheater verhaalt over Old Kinderhook, een van de eerste Nederlandse nederzettingen in het huidige Amerika en plaatst dat in postkoloniaal perspectief. 

Bij het opstaan heb ik direct weer het vrolijke refrein van het laatste lied uit O.K. – The Musical (Dutch Colonial) in mijn hoofd dat ik de dag ervoor hoorde in 1646 in Den Haag. Niet alleen de melodie van de muzikale en theatrale performance, geschreven en geregisseerd door Christopher Kline, resoneert in mijn hoofd, maar de hele ervaring en met name de tegenstrijdigheid ervan blijft nawerken. De pakkende en vrolijke muziek en het kleurige decor waarbinnen de uitvoering plaatsvond, vormt een groot contrast met de inhoud van het verhaal dat wordt verteld.

Christopher Kline - O.K. The Musical (Dutch Colonial)

Christopher Kline - O.K. The Musical (Dutch Colonial)

De titel van de musical verwijst naar een kleine stad boven New York, Old Kinderhook, waar de kunstenaar opgroeide. De naam van het plaatsje verwijst direct naar de koloniale geschiedenis, ze is bedacht door Nederlandse kolonisten die hier in de zeventiende eeuw terechtkwamen en het land afnamen van de oorspronkelijke bewoners, de Mahican. Kline werkt sinds 2013 aan O.K., een artistiek onderzoeksproject naar de geschiedenis van zijn geboortestad. Hij maakt hiervoor gebruik van de musicalvorm, mede doordat dit een van de kunstuitingen die het meest voorkomt in Kinderhook bleek te zijn. Daarnaast maakt dit genre het mogelijk om de verhalen rondom Kinderhook te vertellen vanuit combinaties van visuele, muzikale, theatrale en geschreven elementen. De musical bestaat uit verschillende delen waaraan als het ware steeds meer hoofdstukken worden toegevoegd. Inmiddels hebben meerdere opvoeringen plaatsgevonden in onder andere Duitsland, Denemarken en Engeland, waar Kline steeds samen met een grote groep vrijwilligers uit de lokale gemeenschap toewerkt naar de uiteindelijke voorstelling. Zo is dat nu ook gegaan met bewoners uit Den Haag die samen de expositieruimte van 1646 volledig transformeerden tot afzonderlijke ruimtes waarbinnen de scènes worden opgevoerd. Het is bijzonder om te zien hoe een groep mensen een bepaalde verbondenheid aangaat met een plek ergens anders op de wereld, waar zij waarschijnlijk tot voor kort nooit over hadden gehoord. Tegelijkertijd is de relatie tussen Nederland en Kinderhook overduidelijk en vormt dit deel van de geschiedenis de kern van deze versie van de musical. Daarnaast voltrok deze geschiedenis zich ook nog eens in dezelfde periode als het bouwjaar van de expositieruimte: 1646.

Christopher Kline - O.K. The Musical (Dutch Colonial)

In de week voorafgaand aan de voorstellingen werkt een groep van vijftig personen hard om de muziek in te studeren, de decors te bouwen en de kostuums te maken. De eerste scène vindt plaats te midden van een decor dat doet denken aan musicals die op scholen worden opgevoerd. De muren zijn deels beschilderd met een boomlandschap en aan de andere wand is een schip gemaakt dat van de muur afkomt. Het publiek wordt toegezongen door de Mahicanen die hier leven en plots worden opgeschrikt door een schip van de West Indische Compagnie, met aan boord enkel witte mannen, waaronder Henry Hudson naar wie later de rivier vernoemd zal worden. De vreemden worden vriendelijk welkom geheten, maar we weten allemaal welke prijs de Mahicanen uiteindelijk voor deze gastvrijheid hebben moeten betalen. Zo zingen Hudson en zijn crew dat hun komst er uiteindelijk toe zal leiden dat deze oorspronkelijke bewoners worden afgevoerd naar reservaten en zullen moeten werken in casino’s.

In scènes hierna zien we onder andere hoe bevers worden doodgeknuppeld door Hollanders die hun vachten naar Europa exporteren waar deze gebruikt worden voor de productie van, onder andere, hoeden die toen erg populair waren. Ook zien we een dame in een Nederlands koloniaal huis die wordt opgeschrikt door geesten, waarmee wordt verwezen naar de vele spookverhalen die de ronde deden in Kinderhook.

Christopher Kline - O.K. The Musical (Dutch Colonial)

Het vreemde, dubbelzinnige aan de voorstelling is de warmte die het geheel met zich meebrengt. Het heeft iets aandoenlijks hoe de muzikanten en zangers zeer betrokken met elkaar en de ruimtes voorzien van het groteske, maar tegelijk ook prachtig zorgvuldig gemaakte decor het verhaal liefdevol en tegelijk humoristisch overbrengen. Door deze sfeer overviel mij een wellicht misplaatst gevoel van trots, zoals ik dit ook zou kunnen hebben kijkend naar een toneelstuk waar mijn dochter in zou spelen. Bij het laatste lied wordt dit gevoel versterkt doordat de hele cast volmondig het refrein zingt: ‘O.K.! ’t is Oud Kinderhoek! Trots van Nederland, daarvoor Mahican. O.K. komt van Oud Kinderhoek, ’t meest gebruikte woord wereldwijd.’ Hoewel in de tekst van het lied ook het contrast naar voren komt tussen de Nederlanders die trots zijn op de beschaving die zij brachten, tegenover het leed dat zij de Mahicanen aandeden, dringt dit in eerste instantie bijna niet door. Deze waarheid lijkt te zijn verscholen achter de speelse setting, het saamhorigheidsgevoel van de cast, en kunstenaar die als een soort gids de bezoekers begeleidt en meezingt met alle door hem geschreven liedjes. We kijken naar een toneelstuk. Het is niet echt, of toch wel? In ieder geval is het allemaal ‘okay’ en in een staat van catharsis staan we na twintig minuten weer buiten.

Maar dan vertrek ik weer naar huis met het lied nog in mijn hoofd en met een boekje op zak waarin uitvoerig wordt ingegaan op de veelheid aan gebeurtenissen in dat kleine plaatsje daar aan de overkant van de oceaan. En dan dringt pas echt door hoe relevant en vooral urgent dit kunstwerk is. Maar al te graag vergeten we, de witte inwoners van Nederland, de koloniale geschiedenis, alsof we niks mee te maken hebben met wat er toen gebeurde. Of er wordt ons zelfs voorgehouden dat we trots moeten zijn op het economische gewin dat het heeft voortgebracht. Daarnaast is het de vraag wat de geschiedenis eigenlijk is, in feite is geschiedenis niks dan verhalen die telkens, afhankelijk van de persoon die er een lens op plaatst, anders worden belicht. Kline is het dan ook niet zozeer te doen om het juiste of ware verhaal te vertellen, maar eerder om vergeten gebeurtenissen weer zichtbaar te maken. Van de Mahicanen bestaan bijvoorbeeld geen nabestaanden meer die aandacht kunnen vragen voor hun eigen geschiedenis. Het is dan ook zeer waardevol dat er door middel van dit werk aandacht aan wordt besteed. Tegelijkertijd benadrukt de manier waarop dit gebeurt hoe makkelijk het is om een essentie te overschaduwen of te veranderen. Als toeschouwer word ik me sterk bewust van dit mechanisme en juist dat besef is overdonderend. Uiteindelijk denk ik dat mijn gevoel van waardering toch op zijn plaats is, omdat ik iets heb gezien dat vanuit liefde voor de materie tot stand is gekomen en zonder het onderwerp extra zwaar of beladen te maken een zeer noodzakelijke bewustwording weet te veroorzaken.    

O.K. The Musical (Dutch Colonial), 1646, 26.05.2018 en 27.05.2018

Eline van der Haak

is fotograaf, filmmaker en onderzoeker

Recente artikelen