metropolis m

Zaaloverzicht Tamara Henderson in Centraal Museum, foto Gert Jan van Rooij

In de nieuwe projectruimte van het Centraal Museum, aan het einde van De Stallen, exposeert Tamara Henderson (1982), rising star van de internationale kunstscene, die de tentoonstellingen momenteel voor het uitkiezen heeft. Des te plezieriger haar werk ook in Nederland te kunnen aanschouwen.

De presentatie van Tamara Henderson zit verborgen achter een gordijn, in de laatste zaal van de grote Jessica Stockholder tentoonstelling. Rechte banen, van soms licht doorschijnende, stof in okergeel, karmijnrood en zeegroen wijden de installatie in, waarna twee rijk geornamenteerde kostuums volgen en een zaal met enkele aanvullende kostuums. Achterin is een film van de kunstenaar te zien. Er hangt een ander groot gordijn voor, Four Seasons (2016) dat ook dienst lijkt te doen als kamerscherm en de 16mm-projectie afscheidt van de rest van de presentatie. In verschillende ingenaaide zakken ligt natuurlijk materiaal dat de seizoenen symboliseert: korstmos, eierschalen, eucalyptus, bijenwas. Het gordijn geurt licht, wat je ontvankelijker maakt voor de sfeer in de ruimte. 

De ruimte binnentreden voelt aan als het betreden van een eeuwenoud heiligdom dat door premoderne voorouders in gebruik was. Of als een kinderslaapkamer. De kostuums die als vierkante gewaden in de ruimte staan, bestaan onder meer uit objecten die als hedendaags herkenbaar zijn, al dan niet met een nostalgisch tintje. Op de kurken sandaal van een van de personages zie ik poeziëalbumplaatjes, een ander heeft vergeelde (dagboek)aantekeningen opgespeld gekregen, of een paspoort. Weer een ander draagt een uitgeknipt T-shirt dat een paar jaar terug veel gedragen werd op festivals (die met de pastelkleurige, geometrische prints). Het zijn kleine details maar veelzeggend. Bij Henderson draait alles om de details. De 16mm-projectie is een aaneenschakeling van beelden die op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken hebben. Je ziet de kostuums in beweging tijdens performances op een veld, een klos draden tolt op de naaimachine, golven klotsen vanachter een patrijspoort, cactussen branden in de zon, zonlicht wordt gefilterd door een stukje kant. Het zijn kleine oefeningen in waarneming en verwondering, oppervlakten verschuiven, het kader draait. 

Zaaloverzicht Tamara Henderson in Centraal Museum, foto Gert Jan van Rooij

Zaaloverzicht Tamara Henderson in Centraal Museum, foto Gert Jan van Rooij

Voor Henderson zijn de kostuums levende wezens, die soms door haar ook echt in beweging worden gezet, geanimeerd. The DocSilverfish in Tuxedo en A Moth’s zijn een paar van de namen die ze de karakters heeft gegeven. In de presentatie in Utrecht wordt niet zoveel over deze figuren verteld behalve dat ze samen een mythologie verbeelden en met elkaar een relatie aangaan. De meeste van deze figuren komen voort uit Hendersons zoektocht naar de cirkelvormige beweging die ziekte, geneeswijzen en de dood met elkaar verbindt. Daarin komt ook weer die overgangsfase tussen verschillende (materiële en geestelijke) toestanden terug die ze met het verglijden van de seizoenen lijkt te symboliseren. Het enige kinetische werk in de ruimte is Bar of Body (2017), waarin een onderdeel is geplaatst dat zich vult en weer leegloopt op het ritme van de adem.

Hendersons werk wordt beïnvloed door spirituele en esoterische handelingen die ze vaak zelf in gang zet. Zo heeft ze in een van de capsule-achtige slaapplekken op Gatwick Airport een hypnosesessie ondergaan met Marcos Lutyens en noemt ze Iyengar yoga meermaals als inspiratiebron. Die aandacht in haar werk voor alternatieve (zelf)geneeswijzen ontbreekt in haar expositie in Utrecht. Er is duidelijk voor gekozen om de nadruk te leggen op haar afgewogen materiaalgebruik. Het maakt de solo in Utrecht eerder tactiel dan spiritueel. Het is dat ik me in een museum weet, maar anders zou ik die delicate stoffen en gedroogde plantendelen door mijn vingers laten glijden. De kostuums lijken erom te vragen.

Zaaloverzicht Tamara Henderson in Centraal Museum, foto Gert Jan van Rooij

Het gebrek aan beweging wreekt zich enigszins als je langere tijd in de ruimte doorbrengt. Ondanks het bewegende element in Bar of Body en de film verstart de installatie enigzins. Henderson begeeft zich nog niet zo lang op het pad van performances (sinds 2017), maar ik had toch graag gezien hoe The Doc (2017) en de Panting Healer (2016) zich in beweging verhouden tot Disease (2017) of Silverfish in Tuxedo (2016). Nu voelt het als een intermezzo, het wachten op het moment dat niet gaat komen, tussen activiteiten in.

Annex: Tamara Henderson, Centraal Museum, Utrecht, te zien t/m 1 september 2019

Tamara Hendersons Seasons End is de eerste in de serie Annex in Centraal Museum Utrecht. Hier worden werken getoond in dialoog met de tentoonstellingen in De Stallen, in dit geval Stuff Matters van Jessica Stockholder

Zoë Dankert

schrijft

Recente artikelen