metropolis m

Ruim tien jaar geleden deed glitch zijn intrede in de muziek. In deze piepende en knarsende elektronische muziekstijl werd gebruik gemaakt van fouten in het computersysteem, die normaal gesproken weggefilterd worden. Glitch cultiveerde het digitale defect en bouwde er een compleet theater omheen. De kunstenaar Carsten Nicolai werd er wereldberoemd mee.

Stijn Verhoeff, onderzoeker bij Jan van Eyck, introduceert in zijn recent verschenen boek Lapon d’une Renne, Voyages into the Arctic Regions een nieuwe vorm van glitch. Een dat inspeelt op het historisch defect, zoals dat optreedt bij de digitale opslag van historische archieven.

Op internet is Verhoeff op zoek gegaan naar historisch materiaal over poolexpedities, waar er talloze van zijn geweest in de afgelopen eeuwen. Duizenden verslagen zijn er over geschreven, begeleid door talloze afbeeldingen. Veel van die boeken zijn inmiddels gedigitaliseerd en opgeslagen in databanken op internet. Maar foutloos is dat niet gegaan. Verhoeff inventariseerde een overstelpende hoeveelheid foutjes die zijn opgetreden bij het scannen van de bronnen, van halve pagina’s, een eindeloze hoeveelheid van witte vlekken, vreemde patroon-interferenties, tot en met boeken die inclusief de vingers van de bibliotheekmedewerker gescand zijn.

Hij maakt vooral een ding duidelijk: History is bezig te veranderen in glitchtory. De fouten zullen voorgoed het beeld van de geschiedenis gaan bepalen.

Bezorgd stelt Verhoeff zich in een tekst de vraag of hij met zijn collectie naar de Library of Congress in Washington zal gaan, of naar de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag waar omvangrijke scanprogramma’s lopen. Om te waarschuwen voor de effecten op de geschiedschrijving van de toekomst.

Ik denk er wat positiever over, want je kunt er ook een mooie relativering in zien van elke vorm van geschiedschrijving. Het defect of de vergissing maakt nu eenmaal onderdeel uit van elke historische reconstructie, en kondigt van begin af aan haar onvolkomenheid aan.

Stijn Verhoeff
Lapon d’une Renne. Voyages into Arctic Regions
www.stijnverhoeff.org

In W139 in Amsterdam heeft Verhoeff een tentoonstelling ingericht die gewijd is aan zijn onderzoek. Nog te zien t/m 13 februari 2011. Hier meer informatie daarover.