metropolis m

Een regenachtige namiddag, een aanprijzing van een jonge discipline, de launch van wetenschappelijk tijdschrift voor beeldende kunst, visuele cultuur en architectuur: Kunstlicht. Het nieuwste nummer is gewijd aan Artefacts , en werd gepresenteerd tijdens een klein symposium.

Assistent-professor Javier Gimeno-Martinez opende met de geschiedenis en mijlpalen van de discipline Design Cultures als bewijs, context en indicatie van diens relevantie. De launch werd grotendeels ingevuld door bezoekend gasthoogleraar Design History & Theory Grace Lees-Maffei die het naar de KunstKapel (het voormalig Platform 21 op de Amsterdamse Zuidas) gekomen publiek haar keynote lecture voorschotelde.

Mede-eindredacteur voor deze editie, Rosa te Velde, vertelde over de objecten die ons, de mens, omringen en de actieve rol in de vormgeving van de leefwereld die deze objecten spelen. Lees-Maffei stond een meer neutrale en mediëerende rol van de objecten voor: niet agency, maar mediatorschap definieert artefacten. Van iconische voorwerpen via gebouwen en kunstwerken tot aan alledaagse gebruiksvoorwerpen; allen leiden een eigen leven en het onderzoek binnen de discipline richt zich op de betekenis en het verhaal van deze objecten zelf, niet de betekenis vanuit de context van een ander. Het object zelf zegt veel over de omgeving en leidt hier een eigen leven, los van alleen het menselijk gebruik.

De Britse Lees-Maffei gaf aan dat deze Kunstlicht vooral de relevantie en importantie van het vakgebied wil aantonen. Hoewel dit volgens haar niet meer nodig is, omdat de discipline zich al bewezen heeft, is Kunstlicht wel in dit doel geslaagd: het magazine begint met een geschiedenis (door Javier Gimeno-Martinez) en een uiteenzetting van de aandachtspunten, facetten en methodes die de discipline gebruikt bij het bekijken, onderzoeken en analyseren van artefacten en de wereld van objecten (middels een interview met designprofessor Timo de Rijk); om daarna voorbeelden te presenteren van verscheidene manieren waarop dit gedaan kan worden. Hier komen onder anderen de AK-47, Moleskine en Monobloc tuinstoel aan bod, naast een aantal onderzoekende en uiteenzettende kunstenaarsbijdrages.

Kunstlichts Artefacts indiceert hiermee de groeiende omvang en betekenis van de discipline. Met het oog op het artikel De ontdekking van de aarde – de crisis van het modernisme van Peter Westbroek (in De Groene Amsterdammer van tien oktober jl.) waarin wordt gepleit voor een wereldbeeld waarin niet de mens de centrale figuur is die de aarde overheerst, maar de aarde als heerser over ons wordt gezien; en kijkende naar mijn eigen artikel Denken in dingen – over Nieuw Materialisme in de vorige Metropolis M (Nr4-2013) waarin ik een nieuwe tendens indiceer die zich meer richt op de specifieke betekenis van het (kunst)object (zoals de object oriented onthology) in plaats van de kantiaanse epistomologische wereldbeschouwing, heeft de Kunstlicht-redactie hier een valide punt. De aardbol, maar ook passieve dingen (things), actieve objecten (objects) en consumptiegoederen (commodities met hun afterlife) hebben alleen al door simpelweg hun aanwezigheid grote invloed op onze leefomgeving. Daarbij gaan ze langer mee dan mensen en hebben daarom tezamen met de ons omringende (al dan niet mediëerende) artefacten een – en misschien wel dé – toekomst.

Kunstlicht, 2013 #3
ISBN: 978-90-817776-6-7
Artefacts
www.tijdschriftkunstlicht.nl

Vincent van Velsen

is redacteur Metropolis M en conservator Stedelijk Museum Amsterdam

Recente artikelen