metropolis m

cover van Paris Match (1955), Vincent Meessen, ‘Vita Nova’ (2009)
cover van Paris Match (1955), Vincent Meessen, 'Vita Nova' (2009)

Van 19 tot 29 november is Amsterdam weer de stad van de documentaires dankzij het IDFA. Het festival biedt een schier eindeloze hoeveelheid films, Metropolis M maakt vast een selectie van artistieke en maatschappelijke docu’s die de moeite waard (kunnen) zijn.

Om te beginnen toont Vincent Meessen zijn nieuwe film Vita Nova. Meessen herleest Roland Barthes Mythologies (1957) en vertrekt vanuit diens opmerkingen over een oude cover van Paris Match uit 1955 waarop een zwarte kindsoldaat is afgebeeld. Meessen gaat ruim vijftig jaar later – National Geographic Style – op zoek naar de afgebeelde jongen en werpt en passant een kritische blik op Barthes en de overblijfselen van het (Frans) kolonialisme.

Sound or image?

Documentaires zijn bij uitstek creaties waar het beeld en het verhaal samengaan. Maar op het IDFA zijn ook verschillende films te zien die het primaat bij het beeld (of het gebrek daaraan) leggen. In de klassieker Blind Child (1964) van Johan van der Keuken gaat het beeld regelmatig op zwart, waarna we de blinde kinderen horen vertellen over hun werkelijkheidservaring.

De enige dialoog van van enig belang inTime within time is het gesprek dat mensen met zichzelf hebben, als ze zich – verzonken in eigen gedachten- een weg door Amsterdam banen. Regisseur Menno Otten liet zich inspireren door een foto van Ed van der Elsken van een vrouw in de metro van Tokio die in gedachten verloren is. Na een jaar van zoeken naar een vergelijkbare uitdrukking, besloot Otten uiteindelijk dichtbij huis te blijven: de bushalte voor de Filmacademie, waar hij studeerde.

In Up and About Again zien we een opvallend netjes dichtgesneeuwde Datsun zich een weg banen tussen rotsen en explosies. Kijken we hier naar een met coming-of-age symboliek overladen film (zoals de makers ons willen laten geloven), of is het toch Top Gears Jeremy Clarkson die, gewapend met grofste geschut dat hij kon vinden, een einde wil maken aan het miserabele bestaan van een aftands Japans brik?

Current Affairs

Over naar meer maatschappelijk verantwoorde onderwerpen. RIP a remix manifesto is een vurig betoog tegen het criminaliseren van sampling en mash-ups. ‘door sampling illegaal te maken, maak je een hele generatie tot crimineel’. Een gloedvol betoog vóór creativiteit.

En de kredietcrisis mag natuurlijk niet ontbreken, dit maal onder de pakkende titel American Casino:

Evenals de Wende natuurlijk.The Belgrade Phantom is een bloedserieuze maar dolkomische documentaire over een gestolen Porsche die het communistische Belgrado onveilig maakt. De docu was enkele weken geleden ook op de VPRO te zien. Een aanrader.

In de VS gaan stemmen op om het gebruik van afbeeldingen van dierenmisbruik strafbaar te stellen, maar als we deze documentaire mogen geloven gaan ook de voedselproducenten daar wel bij varen: geen afbeeldingen meer van bio-industriebeesten betekent dat het misleiden van de consument weer iets eenvoudiger geworden is... Food inc.

Een documentaire over de zoektocht naar het ongrijpbare Higgs-deeltje: de heilige graal van de moderne wetenschap. Waar wordt wetenschap geloof? Of zijn natuurkundigen eigenlijk kunstenaars ‘at heart’?

In het Centraal Museum is momenteel Beyond the Dutch te zien, waarin bezoekers heen en weer lopen langs de tijdlijn van de Indonesische en Nederlands-Indonesische kunst. Ook filmmaker Joris Ivens waagde zich in 1946 aan Indonesië. Zijn film veroorzaakte in Nederland golven van verontwaardiging, maar voor Australië was zijn film een nieuw hoofdstuk in hun filmgeschiedenis.

Austin Lynch, zoon van meester-crypticus David Lynch gaat op IDFA een live-versie van zijn Interview Project doen.. dat is weer eens wat anders dan alleen maar zitten en kijken.

Op vakantie in Noord Korea. Klaarblijkelijk kan het via een Tjechisch reisbureau. Onder voorwaarden natuurlijk.

En tot slot nog enkele kunstenaarsfilms:

In Double Take gaat Johan Grimonprez aan de haal met Alfred Hitchcock look-alikes. Kunstenaar Perry Brard grijpt terug op een andere klassieker: ‘Man with a Movie Camera’ (1929). Alleen deze keer kan de camera ook een mobiele telefoon zijn. ‘Man with a Movie Camera…The Global Remake’ is een dagelijks veranderende film te zien op http://dziga.perrybard.net/, waarvoor iedereen beelden kan inzenden die gelijkenis vertonen met Dziga Vertovs origineel.

Het IDFA loopt van 19 t/m 29 november op diverse locaties in Amsterdam. zie www.idfa.nl voor het volledige programma en voor reserveringen.

Erik van Tuijn

Recente artikelen