metropolis m

In het vorige nummer schreef Anna Tilroe in een brief aan Domeniek Ruyters over het dubieuze gehalte van het hedendaags engagement in de internationale kunst.
Hier zijn reactie.

Er gaat wel eens wat mis bij dit tijdschrift. Voor (Urgent Nr 6-2009), het nummer dat de toon zette voor onze huidige discussie over engagement, had tot ons grote plezier ook Marlene Dumas een bijdrage geleverd. Ze had enkele observaties genoteerd over de grote afschrikwekkende muur, die het symbool geworden is van de hardhandige beteugeling van het Palestijnse volk door de Israëlische politiek. Na verschijning van het nummer hing ze direct aan de telefoon, geërgerd over het feit dat de foto van de muur, die ze erbij had geleverd, piepklein hadden afgedrukt. Dumas had de muur over de volle breedte van de pagina afgebeeld willen zien, als een niets ontziende blokkade. De lezer had die muur moeten voelen, en er vervolgens ongemakkelijk omheen moeten lezen.

In het maartnummer van Artforum liet ze zien hoe ze het allemaal eigenlijk had bedacht. In een advertentie van haar galerie was er over de volle breedte van twee pagina’s een schilderij van de muur afgebeeld met enkele biddende joden ervoor, als een Klaagmuur nieuwe stijl. De muur had in het nummer van Artforum de functie van splijtzwam. Daar, midden tussen al die kleurige advertenties, ontnam hij de lezer even alle zicht, alomvattend als hij was.

Ik vond het een sterk gebaar. Juist in de context die ze ervoor gekozen had: New York, hoofdstad van de kunst en hart van de Joodse lobby die de Amerikaanse politiek al decennia gijzelt. Dumas mobiliseert het debat op een plaats die daar de afgelopen jaren niet erg open voor stond: de New Yorkse kunstwereld. En niet alleen via de advertentie, maar uiteraard ook via de tentoonstelling bij David Zwirner ten behoeve waarvan de advertentie geplaatst was. Ik ben benieuwd bij welke cocktailparty aan de Upper East Side het schilderij met die klote muur straks het decor zal gaan vormen.

Dumas zal er de politieke dapperheidstest die Jonas Staal in zijn essay Post-Propaganda (2009) de kunstwereld oplegt niet mee doorstaan. De Rotterdamse moraalridder, die in zijn pamflet betoogt dat kunst en politiek ideologische metgezellen zijn bij hun gemeenschappelijk pleidooi voor vrijheid en diversiteit, zal weinig ophebben met de politieke dubbelzinnigheid die Dumas in haar werk inbouwt. In interviews rondom de tentoonstelling neemt ze afstand van al te snelle politieke conclusies. ‘I am not against the state of Israel or the state of Palestine, but I am against the wall’, zegt ze, kennelijk bang verzeild te raken in een vooralsnog onoplosbaar gebleken politiek conflict.

Activisme zonder angel, kun je denken, als je dit leest. Zoals Dumas met haar bovenmodale New Yorkse doelgroep evenzeer een perfect geval van radical chic is. En toch bevalt de actie van Dumas me. Juist door die politieke glibberigheid, die ruimte laat voor meerdere zienswijzen buiten de confrontatie van goed en fout om. Het agenderen van de kwestie in deze politiek gevoelige context is in dit geval voldoende. Let wel: we staan als toeschouwer aan de Joodse kant van de muur. Alleen dat geeft al te denken. Ik wil daar niet staan, bedenk ik me, terwijl ik door Dumas medeplichtig wordt gemaakt.

… …

LEES VERDER IN METROPOLIS M 2010 No. 3
NU IN DE WINKEL, of bestel: [email protected]

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen