metropolis m

Vandaag gaat de aandacht een keer niet uit naar de kwaliteit van de afstuderende kunstenaars in Nederland, maar de kwantiteit. Over wat voor aantallen hebben we het eigenlijk? En welke plannen worden er gesmeed voor de toekomst? Metropolis M ging op onderzoek uit.

[h1]Reputatie in beeld

Ruim 1500 bachelorstudenten studeren deze zomer af aan de kunstacademies van Nederland in de richtingen Autonome Beeldende Kunst (ABK) en Vormgeving. Meer dan 400 afstudeerders zijn dan autonoom beeldend kunstenaar, het overige deel zit in de vormgevingshoek en de docentopleidingen.*

In onderstaande grafiek zijn verschillende zwaartepunten van de academies af te leiden, de reputaties van de academies in cijfers uitgedrukt. Bij de Willem de Kooning Academie zie je bijvoorbeeld dat de focus helemaal verlegd is naar commerciële vormgeving. Slechts 9,7% van de bachelors studeert af met autonoom werk. De Rietveld Academie legt zich traditioneel toe op pure autonome kunst, en loopt daarmee in Nederland op kop met een vertegenwoordiging van 58,3%, gevolgd door de KABK met 48,8%. De KABK valt ook op door als enige academie in de bachelorfase een richting aan te bieden in wetenschappelijk onderzoek in de kunst (ArtScience, dit jaar 6 afstuderende bachelors).

*Totaal afstuderende bachelors ABK en Vormgeving afkomstig van de Gerrit Rietveld Academie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, ArtEZ Arnhem/Enschede/Zwolle, KABK Den Haag, Design Academy Eindhoven, Academie Minerva Groningen, ABK Maastricht, WdKA Rotterdam, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht + een schatting van de aantallen van St Joost Breda/Den Bosch. Bron: cijfers verstrekt door academies.

HBO-raad adviseert: minder instroom

Of deze cijfers nog lang houdbaar zijn is de vraag. Staatssecretaris Zijlstra is van mening dat er teveel kunstacademiestudenten zijn en wil het kunstvakonderwijs aan banden leggen. In een recent advies, getiteld Sectorplan Focus op Toptalent, dat hij in mei 2012 door de HBO-raad liet maken zie je die visie terug (4 juni gepubliceerd). Er wordt bijvoorbeeld gepleit voor een reductie van de bachelorinstroom. Landelijk zal dit voor de richtingen Autonome Beeldende Kunst in 2015 een reductie van 20,5% betekenen (t.o.v. 2010), en bij Vormgeving een reductie van 16,5% (zie tabel hieronder uit het sectorplan). Individueel wordt in de richting Autonome Beeldende Kunst de academies ArtEZ, Rietveld en Maastricht het hardst getroffen, met respectievelijk 28%, 20% en 25,5% minder bachelorplaatsen in 2015. In totaal moet de maatregel per jaarlichting tot instroom van 770 minder bachelorstudenten leiden. Ook wil de raad een intensievere regionale samenwerking tussen academies, wat onder andere leidt tot opheffing van de richting Fine Art in ArtEZ Zwolle, en er ligt een plan waarin alle academies onder de rivieren zich zullen verenigen onder de naam Bureau Zuid.

Als de plannen van Zijlstra gevolg krijgen zal het ongetwijfeld pijnlijke gevolgen hebben. De oostelijke ArtEZ academies verkeren al sinds de fusie in 2002 in onzekerheid over het voortbestaan van bepaalde studierichtingen. En enkele dagen geleden nog, werd bekend dat de voltallige groep hoofddocenten van de Masters van de Design Academy in Eindhoven ontslag heeft ingediend vanwege een nieuw, zogezegd efficiënter beleid dat geleid moest worden door ‘onderwijsmanagers’. Dan leidt efficiëntie ineens niet tot de ontwikkeling van toptalent. Vóór september 2012 wil de staatssecretaris bindende prestatie-afspraken gemaakt hebben met de academies.

Tabel uit Sectorplan Focus op Toptalent, mei 2012

30 x prijs

Op naar feestelijker cijfers, de prijzen. In de tijd van de eindexamenceremonies in juni en juli wordt een flink aantal aanmoedigingsprijzen en startstipendia uitgereikt aan de bachelors. Soms overkoepelend (GOGBOT Award en TENT Academy Awards), maar meestal uitgereikt binnen een academie. Op sommige plekken is er een werkelijke wildgroei aan prijzen ontstaan. Den Haag spant de kroon met maar liefst zes aanmoedigingsprijzen, gevolgd door HKU en Academie Minerva die allebei vier prijzen weggeven.

Het prijzengeld varieert van 500 euro (GOGBOT Award) tot 10.000 euro (George Verbergstipendium), maar ligt meestal tussen de 1500 en 5000 euro. En dikwijls krijg je er dan ook nog een werkperiode of tentoonstelling bij cadeau.

Wij hebben dit jaar 30 prijzen geteld, maar er zijn er ongetwijfeld meer.* Je kunt de beperking van de bachelorinstroom als aankomend academiestudent dus ook van de positieve kant bekijken: 20,5% meer kans op een prijs bij het afstuderen (mits het aantal prijzen gelijk blijft). Want die zijn er genoeg, en, ze lijken relatief vaker naar studenten Autonoom te gaan.

Rosa Sijben wint de Rietveld Fine Arts Award 2012. Beeld afkomstig van www.gerritrietveldacademie.nl

* Te weten (indien bekend met geldbedrag): Gerrit Rietveld Awards (3x €1500), Aanzet!2012 (ArtEZ, €4000), ArtEZ Zwolle Academieprijs, St Joostpenning (€2500), Breda Art Awards (3x €1500), Lucasprijs (AKV St Joost, €2500), Koninklijke Academieprijs (KABK, €3000), Aanmoedigingsprijs Stroom Den Haag (€2500), Paul Schuitemaprijs (KABK, €1000), Overduinprijs (KABK, €2500), Winsor&Newton Beeldende Kunst Aanmoedigingsprijs (KABK), Goedman Grafische Prijs (KABK), Academie Minervaprijs (2x €2500), Klaas Dijkstra Academie Prijs (Minerva, €2500), George Verbergstipendium (Minerva, €10.000), Coba de Groot Stipendium (Minerva, €3000), HKU Award (€5000), Dooyewaard Stipendium (HKU), Jan Zumbrink Prijs (HKU, 2x €5000), Piet Bakkerprijs (HKU, €2000), GOGBOT Youngblood Award (€500), TENT Academy Awards (3x).

Met dank aan Julia Geerlings voor het inventariseren van de afstudeerders.

Jolien Verlaek is webredacteur bij Metropolis M

NB MEER OVER DE EINDEXAMENS VAN DE ACADEMIES IN METROPOLIS M NR 4, UIT IN AUGUSTUS

Jolien Verlaek

Recente artikelen