metropolis m

Rafael Rozendaal
Grindcore Karaoke Bar, Maruosa & Sekitani

Vanavond is de opening van het mediakunstfestival GOGBOT, georganiseerd door PlanetArt. Vier dagen lang dreunt de noise van experimentele geluids- en videokunst door het centrum van Enschede. Creatief directeur Kees de Groot geeft uitleg over deze editie.

Jolien Verlaek

Het thema van dit jaar is ‘Data-Panic, YouTube-poop, Japanoiiid!’. Dat lijkt me internet-slang. Ik moet bekennen dat die termen mij niet meteen wat zeggen. Leg eens uit.

Kees de Groot

‘Het zijn drie korte kreten die staan voor de brede thematiek die dit jaar in GOGBOT behandeld wordt. We proberen altijd te anticiperen op maatschappelijke ontwikkelingen die door technologische ontwikkelingen worden aangedreven.

Data-panic gaat over het groeiende belang van internet en de bedrijven (zoals Google) die zich daar manifesteren en de impact die dat heeft. kunstenaars, denkers, schrijvers en ontwerpers zullen daar in GOGBOT kritisch en esthetisch op reageren – onder andere in het symposium op 10 september. YouTube-poop is inderdaad slang, gebruikt door tieners die schijnbaar willekeurig gekozen video- en geluidsfragmenten sampelen. Geen hoge cultuur, maar wel een interessante culturele ontwikkeling. Het is heel groot geworden en duikt nu ook mainstream op allerlei manieren op. De term Japanoid gaat over Japan-gekte, westerlingen die opgaan in de Japanse cultuur. In deze editie van GOGBOT staan Japanse kunstenaars centraal. In februari, net voor de ramp in Fukushima zijn we met het GOGBOT-team naar het Japan Media Art Festival in Tokyo afgereisd, waar we belandden in een wereld van totale data-madness. Daar hebben we druk genetwerkt met kunstenaars en curatoren in Japan. Die kunstenaars hebben we nu naar Nederland gebracht.’

Rafael Rozendaal
Sekitani

Jolien Verlaek

Japanse artiesten en kunstenaars staan in deze editie speciaal in de belangstelling. Wat maakt Japanners zo interessant?

Kees de Groot

‘De Japanners zijn op het gebied van technologische ontwikkelingen al decennia lang de belangrijkste spelers op wereldtoneel. En daarnaast lijken ze nog net een stukje verder te graven in de menselijke geest en expressie. En dat is uiteindelijk toch wat ons beroert. De Japanse cultuur is ook interessant vanwege zijn ambivalentie en eigenaardigheden. Het is een cultuur van extreme beleefdheid en gereserveerdheid, niet meteen het achterste van je tong laten zien. Tegelijkertijd heb je extreme uitingen van erotiek in het openbaar, met onder andere de anime-tekenfilms waar jonge meisjes van onder de zestien jaar erotisch worden afgebeeld. Dat zou hier niet kunnen. In de kunst en de muziek zie je die extremen ook. Daar komen de noise-grootmeesters vandaan. De traditionele ingetogen Japanse cultuur bijt met de manier waarop kunstenaars ageren in extreme uitingen, en dat is fascinerend.’

Jolien Verlaek

Ik lees dat er elf locaties en tweehonderd deelnemers zijn. Waarom zoveel in vier dagen? Boet je dan niet in op kwaliteit?

Jolien Verlaek

[answer Kees de Groot]’Het festival is in de acht jaar dat we bezig zijn flink gegroeid. Onze doelstelling is om de kunst aan te bieden aan een zo breed mogelijk publiek. De elf locaties, waaronder centrale publieke plaatsen in het stadscentrum, poppodium Atak en de wijk Roombeek – bekend vanwege de vuurwerkramp, maar nu een bijzondere plek waar veel kunstinitiatieven zich vestigen en de regelgeving wat is los gelaten – vormen een natuurlijk decorum waar we ons publiek vinden. Bovendien zijn de deelnemers verdeeld over verschillende festivalonderdelen. We hebben een symposium, groepstentoonstellingen, performances en een muziekprogramma.’

Wat zijn de hoogtepunten van deze editie?

Kees de Groot

‘Ik kijk erg uit naar Ryoji Ikeda, Japan’s meest toonaangevende elektronische componist en audiovisueel kunstenaar. Zijn werk verkent de fysieke eigenschappen van geluid. Hij houdt zich bezig met de extreme verwerking van data. In de live set Test Pattern laat hij met een beamerkanon databeelden flikkeren, waaronder hij geluid genereert. En op het stationsplein in Hengelo hebben we een dome gebouwd met een geluidsinstallatie waar hij met een specifieke audiotechnologie, door ultrasone golven de luisteraar een fysieke ervaring van tijd en ruimte biedt. Een andere interessante Japanse kunstenaar die meer in de marge opereert is de autodidactische kunstenaar Sekitani. Hij verwijst in zijn werk naar Japanse rampen als Fukushima en legt in zijn videowerken de waanzin van de Westerse maatschappij bloot, op GOGBOT onder andere met enorme projecties op de kerktoren. Hij is een meester van de animatiekunst.

Het symposium (10 september) is samengesteld door net-art criticus Josephine Bosma. Het symposium gaat over data-panic, de totale beschikbaarheid en bespeelbaarheid van informatie in digitale netwerken, van waaruit zowel interessante nieuwe cultuur- en popfenomenen als bijna surrealistische informatiehandeltjes en politieke paniekmaatregelen zich hebben ontwikkeld. Op het symposium spreken onder andere Peter Olsthoorn, schrijver van De macht van Google en de Engelse kunstenaar Heath Bunting, hacktivist, criticus en aanstichter van de net-art beweging, die de VS niet meer in mag vanwege kritische uitlatingen over multinationals als General Motors.

Verder ben ik ook een echte muziek- en geluidskunstfreak. Aanraders zijn Tristan Shone met zijn doom en drone-metal geluidsmachines op de oude markt, en Wormscull een nieuwe muzikale samenwerking met Bong-Ra resulterend in een rave, breakcore, metal en dubstep crossover. En ik kijk uit naar de Grindcore Karaoke Bar op de Oude Markt in Enschede van Maruosa, een performer die extreme speed-terror-noise-breakcore maakt. Die karaokebars heb je natuurlijk overal in Japan en China. De installatie wordt omgeven door grote schreeuwerige bill boards, de neons die je veel in Tokyo ziet. Het publiek kan de bar betreden en de microfoon pakken. De terrassen zullen dan wel leeg lopen. Dat kan de gemiddelde tukker waarschijnlijk net niet aan.

Toch merk je dat de acceptatie voor hedendaagse kunst groeit. Tien jaar geleden zag je veel meer gefronste wenkbrauwen van inwoners dan nu. Het brede publiek begint het ook te waarderen. Extreme breakcore op de markt is misschien nog wat teveel gevraagd, maar goed, ik moet de rest van het jaar naar Jantje Smit luisteren. Die vier dagen in september neemt GOGBOT de binnenstad van Enschede over.’

GOGBOT
8-11 september
Enschede / Hengelo
Meer info: 2011.gogbot.nl

Jolien Verlaek

Recente artikelen