metropolis m

In aanloop naar de RijksakademieOPEN van 1 en 2 december portretteert Metropolis M enkele deelnemende kunstenaars. Vandaag: Céline Berger.

Je kunt haar de kunstenaar op de Rijkskademie noemen met de meest eigenaardige achtergrond.

“We continually exceed our customers’ increasing expectations.”

Opgeleid als ingenieur werkte Céline Berger twaalf jaar in een Duits bedrijf, een afsplitsing van Siemens. Ze hield zich daar bezig met de ontwikkeling van de D-ram, een soort chip.

Al die jaren heeft ze interesse gehad in beeldende kunst, zozeer dat ze op een gegeven moment de overstap maakte en zich in 2009 aanmeldde bij de Kunsthochschule für Medien in Keulen, waar ze de opleiding in juli 2012 voltooide. Sinds begin 2012 zit ze op de Rijksakademie.

Berger is gefascineerd door management methodes. Hele simpele, zoals het gebruik van de powerpoint en de agenda van een vergadering, maar ook de meer complexe, waar binnen het bedrijfsleven allerlei programma’s voor zijn ontwikkeld met het oog op een efficiënte procedure en een optimaal resultaat. Een voorbeeld van zo’n methode is het door Motorola ontwikkelde Design for 6 Sigma, wat een geformaliseerde methode is bij het ontwerpen van een product dat geheel voldoet aan de verwachtingen van de consument. Een ander is het door Toyota geïntroduceerde en inmiddels alom nagevolgde lean management. De koele rationaliteit van deze methodes dragen een zekere esthetiek in zich, die Berger heel aantrekkelijk vindt. Tegelijkertijd hebben ze ook iets weerzinwekkend. Juist die frictie maakt ze extra interessant.

Berger is wat teleurgesteld geraakt over de manier waarop de methodes binnen het bedrijfsleven worden gehanteerd. Elke methode bezit een zeker potentieel voor verder onderzoek, maar dat laat het bedrijfsleven onbenut. De kunst ziet ze als een domein waar expansie van de methodes hopelijk wél mogelijk is.

Het project dat ze presenteert op de RijksakademieOPEN van dit jaar is er een voorbeeld van. Ze doet op verschillende manieren verslag van een workshop die ze organiseerde tussen vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en enkele kunstenaars. De workshop was gericht op de vraag waar elk nieuw project in het bedrijfsleven mee begint: een risicoanalyse. Hij bestond uit allerlei oefeningen en gesprekken, een hele dag lang.

‘We are living in THE Age of the Artist, they are more important than ever before’

Berger vertelt dat het bedrijfsleven momenteel helemaal dol is op kunstenaars, in wie het de ideale eigenschappen van de hedendaagse werknemer herkent: creativiteit, passie, innovatiedrang. In een dia die is geschoten tijdens een recente bedrijfsconferentie, maakt ze er gewag van. Een spreker toont op powerpoint de tekst: ‘We are living in THE Age of the Artist, they are more important than ever before.’ Tijdens de RijksakadeieOPEN wordt de dia niet zonder ironie gepresenteerd in tachtigvoud, achter elkaar door, als het zich herhalende gebed van een rozenkrans.

De verhouding van kunstenaars en het bedrijfsleven is een al langer spelende discussie, die recentelijk een ander toon heeft gekregen als gevolg van de bezuinigingen. Van kunst wordt steeds meer entrepreneurschap ge-eist, de opbrengst ervan steeds vaker gekwantificeerd, hoe onzinnig dat ook is. Berger ziet het met lede ogen aan.

Anders dan Orgacom en The Artist Placement Group, die inspelend op deze ontwikkelingen artistieke visies transponeren naar de omgeving van het bedrijfsleven, vanuit het idee dat die daar hun relevantie hebben, stelt zij zich wat sceptischer op over de mogelijke artistieke inbreng in die omgeving en de gevolgen ervan. Er schuilt in de ontmoetingen die ze entameert en de analyses die ze daarop maakt een zekere huiver voor al te productieve conclusies. Het potentieel in de door haar gehanteerde methodieken lijkt zich te verzetten tegen elk idee van groei en winst. Het heeft meer van een kortsluiting. De uitkomst ervan is zeer ongewis, als er al een uitkomst is. Haar sculptuur, bij deze tekst getoond, kun je zien als een voorbeeld van die scepsis. De tekst, ontleend aan bedrijfstaal, is geprint op een Moebiusband, een oneindige lus.

Aan het eind van het gesprek merk ik op dat de Rijksakademie zelf in een heftige reorganisatie verwikkeld is en gedwongen wordt flink wat efficiëntie-slagen te maken. Zou dat geen geschikt onderwerp van studie zijn? Ze weet het nog niet zeker, maar het zou heel goed volgend jaar onderwerp van haar eindpresentatie kunnen worden.

RijksakademieOPEN is te bezoeken op 1 en 2 december