metropolis m

Mark Leckey, The Universal Addressability of Dumb Things. 2013. Nottingham Contemporary. Photo Andy Keate
Mark Leckey, The Universal Addressability of Dumb Things. 2013. Nottingham Contemporary. Photo Andy Keate

Dat mensen een relatie ontwikkelen met objecten is bekend, maar hoe zit dat vice versa en tussen objecten onderling?

Waar het allemaal begonnen is valt lastig aan te geven. Zoals wel vaker in de kunst is er een groeiend besef dat de positie van de dingen aan het veranderen is, ook in de kunst. In een technologische samenleving gaat alles meer en meer zijn eigen gang, hoe angstwekkend en onbegrijpelijk dat voor mensen ook is.

DINGEN
Eerst was er zo’n tien jaar geleden in de kunstwereld een terugkeer naar het object, nadat lang alle aandacht was uitgegaan naar relational aesthetics, video en andere zaken. Ook in Metropolis M is er bij de interesse stilgestaan, in het themanummer dat enigszins gekscherend Dingen is genoemd (Nr 5 – 2005). In de inleiding wordt het materiële object afgezet tegen de cultuur van ‘concepten, ideeën, beelden’, zoals Jeremy Rifkin die beschrijft in The Age of Access, in een poging te laten doorklinken dat het ding als ding recht op bestaan heeft, met eigen waardes en betekenissen, los van wat mensen ermee willen doen.

THE PARLIAMENT OF THINGS
In 2005, toen de helft van de kunstwereld dacht dat het bij al die dingen toch vooral om een revival van handgemaakte spullen ging, organiseerde Bruno Latour de tentoonstelling Making Things Public in het ZKM in Karlsruhe, in het kader waarvan hij ook een Parliament of Things bepleitte, en de object oriented politics – geïnspireerd op de ook in het huidige nummer 4-2013 van Metropolis M besproken object oriented onthology, door Latour in zijn inleiding ook wel Dingpolitik genoemd. In de tentoonstelling en catalogus probeert Latour aan te tonen hoezeer ons begrip van ‘objectiviteit’ als gevolg van wetenschap en technologie bezig is te veranderen. Die dingen waarvan we dachten dat ze ‘ding’ waren en verder helemaal niks, blijken ineens een bron van discussie. Latour wijst op de etymologische herkomst van Ding, dat in sommige talen verwijst naar ‘assemblee’.

DE TAAL VAN DE DINGEN
Latours voorstelling van het ding als ‘een discussie’ wordt in kringen van kunstbeschouwers dankbaar omarmd. De kunstwereld weet als geen ander hoezeer dingen bron van debat zijn, en er bovendien een eigen leven op nahouden. Zie de surrealisten. De kunstenaar Hito Steyerl heeft er in 2006 Walter Benjamin op nagelezen, die een tekst schreef over ‘de taal van de dingen’. Ze schrijft: ‘According to Benjamin, things are never just inert objects, passive items or lifeless shucks at the disposal of the documentary gaze. But they consist of tensions, forces, hidden powers, which keep being exchanged.’ In dat jaar werd ook de film Flash in the Metropolitan (2006) van Rosalind Nashashibi & Lucy Skaer gepresenteerd waarin een halfduister museum na sluitingstijd tot leven komt. Het is een absolute hit dat jaar.

ANIMISM
Een van de belangrijkste aanjagers van de discussie over het eigen leven der dingen is Anselm Franke, die als directeur van Extra City in Antwerpen een eigen invalshoek op het onderwerp formuleerde in een project gewijd aan animisme. Begonnen rond 2007 is het uitgegroeid tot een veelomvattend onderzoek, met tal van manifestaties in de internationale kunstwereld. In 2012 was het te zien bij Generali Foundation in Wenen. Franke onderzoekt hedendaagse ideeën over animisme, die afwijken van honderd jaar geleden, toen het idee van een bezielde wereld werd toegeschreven aan niet-ontwikkelde volkeren. Tegenwoordig valt de scheiding tussen natuur en cultuur, het menselijke en onmenselijke, de psyche en de buitenwereld minder gemakkelijk te bepalen. Blijft de vraag: ‘If things become active, alive, or even person-like, where does this leave actual humans?’, zoals hij in e-flux journal wat onrustig schrijft. Harald Thys & Jos de Gruyter geven hem in de video Die Fregatte (2008) antwoord. Een scheepsmodel heeft de hoofdrol. De mensen eromheen leiden een secundair bestaan.

MARK LECKEY
Nederland is meer vertrouwd met de zelfdenkende schilderijen en objecten van Roger Hiorns, maar in Engeland is de Britse kunstenaar Mark Leckey degene die het geanimeerde object weg heeft gehaald uit oudkoloniale verhoudingen en middenin de samenleving van nu heeft geplaatst, haar digitale media en branding….LEES VERDER IN METROPOLIS M Nr 4-2013

NU IN DE WINKEL EN IN DE WEBWINKEL
KOOP HET NUMMER + GRATIS EINDEXAMENBIJLAGE HIER

IN DIT NUMMER VEEL MEER OVER HET EIGEN LEVEN VAN KUNST & DINGEN, ONDER MEER BIJ GERLACH EN KOOP EN APICHATPONG WEERASETHAKUL.

*titel ontleend aan een scène uit Ed Atkins’ Warm, Warm, Warm Spring Mouths, Galleria  Isabella Bortolozzi, Gallery, Berlijn

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen