metropolis m

Madelon Vriesendorp, kunstenaar, vooral bekend als illustrator van Delirous New York, het boek dat ze samen met haar echtgenoot Rem Koolhaas maakte, was in Amsterdam, waar ze en publiek werd geïnterviewd over haar kunstenaarschap en verzamelwoede. .

Beeldend kunstenaar Madelon Vriesendorp (1945) richtte in 1975 samen met haar echtgenoot Rem Koolhaas het wereldberoemde OMA (Office for Metropolitan Architecture) op. Veel van haar schilderijen en tekeningen werden gebruikt voor Koolhaas’ invloedrijke, postmodernistische Delirious New York. Het meest bekend is Flagrant Délit: het surrealistische schilderij waarop de Chrysler building en het Empire State als minnaars worden afgebeeld en op heterdaad betrapt worden door het Vrijheidsbeeld.

schetsen Mind Game, 2009

Al 44 jaar woont ze buiten Nederland. Eerst in de VS, later in Londen. Ze houdt er niet van om in de spotlights te staan, en een lezing houden – daar bedankt ze doorgaans voor. Toch zwichtte ze voor een vraaggesprek als sluitstuk van de serie lezingen die ARCAM-directeur Maarten Kloos gedurende meerder jaren organiseerde in de Brakke Grond. Maddy interviewen is een enorme uitdaging, zegt Kloos. ‘het is een lastig mens’. Bescheiden en eigenwijs: hoewel veilig omgeven door de vertrouwde levensgrote speelstukken uit haar MIND-GAME, weigert ze eigenlijk direct antwoord te geven op zijn vragen. Toch kregen we afgelopen dinsdagavond een inkijkje in haar wereld.

Als voorbereiding op deze avond moest Kloos langs in Londen. Het huis van Madelon Vriesendorp is fundamenteel voor het begrijpen van haar werk, vertelt hij. Haar huis staat bomvol met verzamelingen: van kitscherige souvenirs, miniatuurtjes, schaalmodellen, ansichtkaarten, superhelden en nog veel meer: alles wat volgens haar het resultaat is van frictie of een culture clash. Volledig uitgesorteerd, dat wel. Ten tijde van de voorbereiding van Delirious New York, bijvoorbeeld, terwijl Koolhaas aan zijn boek werkte, verzamelde zij alles wat ze maar aan architectuur souvenirs of maquettes in New York kon vinden. Alles ligt keurig in stapels, als een archeologische opgraving. Tot op heden s ze er mee bezig gebleven. Als er nog geen categorie bestaat voor een nieuwe aanwinst, dan begint ze een nieuwe collectie. Al deze objecten, inclusief haar eigen tekeningen en ander werk, vormen een dynamisch archief van haar leven. Zelf verklaart ze dat deze verzamelzucht haar een veilig gevoel gaf toen ze zich in de jaren zeventig buiten Nederland vestigde. Ze zegt ook: het elders zijn en ‘niet begrepen worden’ geeft ook veel vrijheid.

Iconic Buildings - schetsen voor Charles Jencks

Vriesendorp houdt ervan om te mixen, te vouwen, te plakken en te spelen. Liefst op aandringen van anderen. Ze ontwijkt en ontkent zelfs elke vorm van eigen initiatief. Voor de Architectuur Biënnale Rotterdam in 2009 ontwierp ze op verzoek van Kees Christiaanse een schaakspel waarin ‘oude moderne’ architectuur lijnrecht tegenover nieuwe anything goes gebouwen staan.

De Braziliaanse architect Niemeyer werd wereldberoemd, maar Lina Bo Bardi (1914-1992) was lange tijd vrijwel onbekend. Hoewel Vriesendorp haar nooit kende, raakte ze gefascineerd door haar speelsheid en inventiviteit en wijdde ze verschillende projecten aan haar. Net als Vriesendorp zelf, was Bo Bardi een vrouw die graag verzamelde en mensen met elkaar verbond in de SESC fabriek. Vriesendorp maakte verschillende installaties, een expositie, en werkte mee aan een film over de SESC fabriek waar Bo Bardi werkte. Volgend jaar zullen een aantal van deze werken geëxposeerd worden in ARCAM.

Met MIND-GAME (of Critical Pursuit) stond ze in 2009 op de Biënnale in Venetië. Dit spel bestaat uit verschillende symbolische speelstukken met elk hun eigen symbolische betekenis. Elke speler maakt een opstelling van de stukken, waarop de volgende speler deze constellatie analyseert. Alle stukken hebben een symbolische betekenis, die iedereen op zijn eigen manier interpreteert. Volgens Vriesendorp kun je veel ‘alles is iets wat jij alleen maar doet; het is jouw handschrift’ zegt ze. Dus toch: blijk van eigenheid en persoonlijke drijfveren. Haar dochter Charlie Koolhaas noemt het ‘Playground Surrealism’: precies wat àlleen Maddy doet in haar wereld.


Het interview van Maarten Kloos met Madelon Vriesendorp vond plaats in De Brakke Grond op dinsdag 5 november 2013

Rosa te Velde

volgt de Master Design Cultures, Vrije Universiteit, Amsterdam

Recente artikelen