metropolis m

Duisternis alom in de Oude Kerk. Geluiden klinken, enkele filmfragmenten lichten op. Er wordt geadviseerd: ‘Listen with your left ear to what’s happening on your right’. De eerste Nachtelijke Dwaling is in volle gang.

Na jaren van restauraties zal er vanaf 2014 in de Oude Kerk in Amsterdam een continu kunstprogramma te zien zijn. Als voorproefje is er nu de presentatie Memento, en een speciaal maandelijks avondprogramma onder de titel Nachtelijke Dwalingen.

Vanaf 1939 staat de Oude Kerk in Amsterdam al in het teken van restauraties, maar in 2014 lijkt daar dan toch echt (voorlopig) een einde aan te komen. En met dit einde is het tijd voor een nieuw begin, een periode waarbij de Kerk het heft in eigen handen neemt. Geen World Press Photo en geen Rietveld Academie meer, de Oude Kerk gaat het zelf doen. Terwijl de laatste restauraties gedaan worden, broedt directeur Jacqueline Grandjean, voormalig directeur van Huize Frankendael, al sinds 2012 op een hedendaagse kunstprogrammering waar op dit moment de voorproefjes al van te zien zijn.

De Oude Kerk gaat twee langlopende exposities per jaar programmeren. Voor de voorjaarsexpositie is er het overkoepelende thema tijd en voor de najaarsexpositie laat de kunstenaar zich inspireren door de ruimte. Op deze manier vormt de typerende architectuur en vooral ook de bijzondere locatie in de rosse buurt een permanente leidraad voor de programmering.

Geen White Cube dus. De historische context van de kerk moet volgens Grandjean een plek in het nu gaan krijgen. Het moet een ontmoetingsplek worden waar ruimte is voor reflectie. Een historische locatie met een hedendaagse visie via hedendaagse kunst.

Op 16 november is de eerste tentoonstelling van de Oude Kerk Memento van start gegaan, een samenwerking met Museum of Broken Relationships, Julianne Swartz en Sara Vrugt. In deze eerste stap in een nieuwe richting staat de herinnering centraal. Het gaat over de verhalen die de Oude Kerk en haar buurt rijk zijn, die de mens rijk is. In de geluidsinstallatie van Julianne Swartz wandel je letterlijk door een golf van geluiden en herinneringen die samen een landschap creëren dat aan de andere kant van de kerk niet meer te horen is. In een poging de buurt er bij te betrekken werden omwonenden en kerkgangers gevraagd een object te doneren met een verhaal of herinnering aan een gebroken relatie. Daarnaast kun je langs bij Sara Vrugt in het atelier aangrenzend aan de kerk, voor een praatje of een helpende hand bij het borduren van de kussens die de kerkstoelen straks zullen sieren.

Maar om daadwerkelijk een ontmoetingsplek te worden en de voormalige bijnaam van de Oude Kerk ‘Huyschkamer van Amsterdam’ weer nieuw leven in te blazen, moet er meer gebeuren dan twee tentoonstellingen programmeren per jaar.

Hiervoor zijn de tweemaandelijkse Nachtelijke Dwalingen in het leven geroepen waarvan zaterdag 23 november de eerste was. Onder leiding van curator Julia Geerlings wordt aan één of meerdere kunstenaars de kerk en haar omgeving als podium aangeboden om in te zoomen op het leven op de Wallen rondom de Oude Kerk. Kunstenaars wordt gevraagd te reageren op de ontwikkelingen in deze buurt en daar een visie op te geven door middel van een wandeling.

Jasper Coppes en Stijn Verhoeff mochten het spits afbijten. Hun avond stond in het teken van de duisternis. Een begrip dat binnen de context van de buurt interessant is gezien de ‘duistere’ praktijken die er plaats vinden en gezien er ’s nachts meer gebeurt dan overdag. Na een korte introductie waarbij aangeraden werd het hoofd leeg te maken betraden wij als groep de duistere en koele kerk. Via een radio kwamen we bij een film bestaande uit losse fragmenten, om alvorens opgezogen te worden door een experimenteel pianostuk van Sato uitgevoerd door de pianist Cesar Latorre Trabanco en te eindigen met de spontane reflectie van de filosoof Patrick Healy. Onder het wandelen werd er af en toe een kaartje in je handen geduwd. ‘Listen with your left ear to what’s happening on your right’.

Het is een avond waarbij het gaat om de ervaring en om wat die verschillende componenten samen oproepen. Daardoor blijft het enigszins vaag. Het slotwoord van Patrick Healy waarin het begrip ‘Nachtelijke Dwaling’ onder de loep werd gehouden was daarom een welkome afsluiting die helderheid verschafte. Maar toch blijft een soort onvoldaan gevoel na afloop hangen. Het is fijn om te dwalen, maar je wilt niet verdwalen. Hoewel je dan wel weer nieuwe paden kunt ontdekken…

Het is misschien nog even zoeken voor de Oude Kerk om betekenis te geven aan haar nieuwe functie als historische locatie voor hedendaagse kunst, maar de eerste tekenen zijn goed, en wie weet wordt het weer die huiskamer die het ooit was.

Memento
Oude Kerk Amsterdam
16 november 2013 t/m 2 maart 2014 te zien.