metropolis m

De titel “Biënnale van de Schilderkunst” is eigenlijk wel een ironische knipoog. Tegenwoordig zijn er tientallen biënnales in de wereld, gaande van amateurkunsten tot de meest prestigieuze inititiatieven, zoals in Venetië of São Paulo. Het gaat echter bijna altijd om tentoonstellingen waar kunst getoond wordt die in de laatste tien jaar gemaakt is. In onze biënnale tonen we echter werken van honderd jaar geleden, naast werken die net af zijn, maar we behandelen elke kunstenaar wel als een kunstenaar met een actuele relevantie. De titel “Biënnale van de schilderkunst” is natuurlijk ook ironisch in de zin dat vandaag kunstenaars zelden of nooit nog mediumgericht denken, maar liever media en technieken combineren. Toch bestaan er overal grote videokunstbiënnales en fotofestivals. Schilderkunst klinkt vandaag echter nog steeds ten onrechte minder hip en avant-gardistisch in kunstmilieus. Vandaar vonden we het leuk een schilderkunstbiënnale in het leven te roepen.

De Biënnale van de Schilderkunst is zeker geen klassieke kunsthistorische tentoonstelling, wel een project waarmee we de toeschouwer uitnodigen om te kijken naar het nieuwe, maar ook opnieuw te kijken naar kunst die hij misschien al kent maar waarvan hij bepaalde kwaliteiten nog kan ontdekken. Als we bijvoorbeeld werken van Rik Wouters tonen, dan is dit niet om te illustreren hoe mooi hij wel zijn vrouw Nel kon portretteren, maar wel hoe hij ongedwongen en fris felle kleurtoetsen op het witte doek zette, en zo een beeldende symfonie creëert. Of neem Martin Barré, een wat vergeten Franse kunstenaar die in de jaren 1960 ongelofelijk werk maakte met zwarte verf, gespoten op het doek. Als Amerikaanse hedendaagse kunstenaars dit werk zien, kunnen ze niet geloven dat het vijftig jaar geleden gemaakt is, maar denken ze dat de verf nog nat is.

Het is natuurlijk niet toevallig dat er drie middelgrote musea gelegen zijn in de Leiestreek ten zuiden van Gent. Deze streek was zeer belangrijk voor de kunst in de twintigste eeuw. Er waren niet enkel de Latemse kunstenaarskolonies, met George Minne, Gustave Van de Woestyne, Frits Van den Berghe en Constant Permeke als bekende namen, maar ook na de tweede wereldoorlog waren er nog kunstenaars actief zoals Raoul De Keyser en Roger Raveel. Elk deelnemende museum vertrekt daarom ook steeds van de eigen collectie. Voor het Raveelmuseum is dit uiteraard Raveel zelf, voor het Museum van Deinze en de Leiestreek onder meer Emile Claus, Frits Van den Berghe en Albert Servaes, terwijl in het museum Dhondt-Dhaenens werk getoond wordt van Rik Wouters en Henri-Victor Wolvens. Wat deze laatste twee kunstenaars betreft, zij hebben geen directe link met de Leiestreek maar zijn wel belangrijke Vlaamse kunstenaars die vertegenwoordigd zijn in de collectie van het museum en die heel relevant zijn wat betreft de studie van de verftoets en de textuur. Over veel van deze kunstenaars bestaan clichématige vooroordelen. Wij nodigen de toeschouwer uit om opnieuw te kijken naar het werk van deze kunstenaars.

Het is een cliché dat men de laatste twintig jaar vaak hoort, maar ook ik denk dat het een springlevend medium is, ook al is het steenoud. Kijk naar hoeveel jonge kunstenaars vandaag ongedwongen expirementeren met schilderkunst. Tegelijk merk ik dat het een aartsmoeilijk medium blijft, dat technisch vernuft en artistieke creativiteit vraagt. Als ik in jury’s zit, valt het op hoeveel schilders door de mand vallen, terwijl foto- en videokunstenaars al snel geloofwaardig worden door enig technisch vernuft, zonder dat de ene daarom meer talent heeft dan de ander. Een stand van zaken over de schilderkunst in de hedendaagse tijd opmaken is echter niet onze bedoeling en zou – denk ik – altijd overmoedig zijn. Met de biënnale willen we gewoon een keuze aan mogelijkheden tonen, en uiteraard beseffen we dat er heel andere kunstenaars evengoed op hun plaats zouden zijn in de selectie. Maar er moeten nu eenmaal keuzes gemaakt worden, en gelukkig kunnen we om de twee jaar weer een nieuwe selectie maken. Eerst en vooral, en dat is soms een beetje zeldzaam aan het worden in het hedendaags tentoonstellingsbeleid, willen we mensen doen genieten van het kijken naar schilderkunst.

De samenstelling is altijd een mix van oud en nieuw, van gevestigd en onbekend, Belgisch en internationaal. Van sommige kunstenaars zijn een tiental werken te zien, van anderen slechts één. Het is met andere woorden steeds een zeer eclectische tentoonstelling. Ik denk dat er weinig tentoonstellingsprojecten zijn waar bijvoorbeeld Rik Wouters naast Roy Lichtenstein kan hangen, of Robert Ryman naast de jonge Ethiopische kunstenaar Ermias Kifleyesus. We zijn bijvoorbeeld ook zeer blij een belangrijk ensemble te kunnen presenteren van Martin Barré. Voor velen is hij nu nog een onbekende naam hoewel hij zijn belangrijkste werken maakte in de jaren 1960, maar binnenkort zijn er grote retrospectieves gepland, onder meer in het Parijse Centre Pompidou.