metropolis m

De musea schijnen het nog niet helemaal te beseffen, in slaap gesust door enorme rijen voor de kassa’s van hun blockbusters, maar de kunstwereld wacht een enorme omwenteling als gevolg van de overal om ons heen grijpende technologische revolutie. Zoals menig traditionele markt, of die nu in boeken, taxiritten of nieuws handelt, is opgeschikt door een wendbaar, snel en goedkoop opererende digitale tegenhanger, zo wacht ook de wereld van het exclusieve kunstobject een omwenteling die ons perspectief op kunst en de consumptie ervan ingrijpend kan gaan wijzigen.

Dat althans is de stellige overtuiging waarmee we onder leiding van gastredacteur Maaike Lauwaert gestart zijn aan de productie van Metropolis M Nummer 4-2015 , gewijd aan het begrip ‘disruptive innovation’. Deze uit managementhoek stammende term wijst op de manier waarop vernieuwing in een digitale economie niet alleen nieuwe markten aanboort, maar dit doet door de oude ingrijpend te verstoren.

We willen in dit nummer in kaart brengen hoe de eerste tekenen van een digitale toekomst zich aandienen in de kunst, en wat die voor de bestaande orde te betekenen hebben.

We presenteren ons onderzoek op een moment dat in de media berichten verschijnen dat er steeds meer kopers zijn die kunst aanschaffen die ze alleen van Instagram kennen. Een tendens die in eigen land wordt bevestigd door het eigen onderzoek van de kunstkoopsite We Like Art, dat erop wijst hoe ook in Nederland steeds meer kunstaankopen online worden voltrokken. Galeriehouders wachten de ontwikkelingen niet af en zijn begonnen aan een groot zelfonderzoek, waarin ze hun eigen rol kritisch bezien en herformuleren. Er onstaan in die markt allerlei nieuwe initiatieven, die we al een paar nummers bezig zijn te inventariseren.

In de media verschijnen berichten dat steeds meer kopers kunst aanschaffen die ze alleen van Instagram kennen

De effecten van de toegenomen digitalisering in de kunst laten zich ook zien door de explosief toegenomen populariteit van internationale kunstblogs als Contemporary Art Daily, die met hun vele beelden en weinig tekst veel meer bezoekers trekken dan de traditionele geschreven kunstmedia. Dat geeft uiteraard te denken voor die
media, maar ook voor de kunstcentra die op de beeldblogs belicht worden. Want het is wel leuk, al die online aandacht, maar niet als die ten koste gaat van het werkelijke bezoek. En dat is wel het geval, met gevolg dat de eerste kunstcentra hebben besloten hun fysieke ruimte op te heffen. Je kunt ze alleen nog online bezoeken.

Ook voor de kunstproductie zelf blijft de digitalisering niet zonder gevolgen. Er is een generatie kunstenaars opgestaan met een grondige hekel aan al die materiële ballast. Liever wenden ze zicht tot het internet in rollen die niet veraf staan van wat bloggers daar doen. De waanzinnige fanschare van Amalia Ulman (65.000 volgers op Instagram) laat zien dat je als kunstenaar tegelijk online en in de fysieke kunstwereld succes kunt hebben. In de voorzomer exposeerde ze nog in Showroom Mama in Rotterdam.

Het voorbeeld van Ulman laat zien hoe de kunstproductie van het enkelvoudige kunstobject wordt omgevormd tot een productie van een hele serie beelden, gemaakt tijdens langdurige performances, zoals Melissa Gronlund in dit nummer schrijft. Traditionele beoordeling van kunst is hier niet meer mogelijk. Er moet een hele nieuwe set aan criteria ontwikkeld worden om hier waarde en belang aan te kunnen toedichten. Criteria waar musea nog niet toe in staat zijn om mee te werken, zozeer als ze hechten aan de analoge wereld van het ding.

Het zijn niet alleen musea die zich maar moeizaam tot de digitalisering bekennen. De scepsis blijkt veel breder verspreid. Meerdere auteurs in deze special laten zich laatdunkend uit over het gedweep met digitalisering, haar terminologie, haar economische consequenties. Het zorgt ervoor dat disruptive innovation in dit nummer van Metropolis M niet zonder meer wordt omarmd als een nieuwe trend, maar vooral nuchter en kritisch wordt belicht.

Dit is het redactioneel uit Metropolis M Nr 4-2015 DISRUPTIVE INNOVATION

NU IN DE WINKEL. BESTEL: [email protected] (€9,95 incl verzending). Of neem direct een jaarabonnement (je betaalt het eerste jaar €40 voor zes nummers), dan sturen we je dit nummer per ommegaande op.

EXTRA: BIJ NUMMER 4-2015 VERSCHIJNT DE JAARLIJKSE EINDEXAMENSPECIAL 2015 GEWIJD AAN DE BESTE KUNSTENAARS VAN DE KUNSTACADEMIES VAN NEDERLAND EN DIT JAAR OOK BELGIË.