metropolis m

Het begint met Thomas Pynchon. Ik kwam die tegen toen ik als freelance curator samen met Mare (van Koningsveld) onderzoek deed voor een project op Malta. Daar ben ik vorig jaar geweest voor een residency van twee weken, en tijdens dat onderzoek kwamen we terecht bij Thomas Pynchon omdat een van zijn boeken deels speelt in Valletta, Malta. Uiteindelijk hebben we dat daar niet gedaan, maar Pynchon is mij nog bijgebleven. Ik kende hem niet maar ik ben zijn boeken gaan lezen. Zijn taal is heel rijk, het is een erg autonome schrijver, maar ook zeer geëngageerd. Zijn wereld zit vol met paranoïa, anarchisme en complotten wat in deze tijd van internet vol complotdenken heel goed kan werken. Ons jaarprogramma heb ik opgehangen aan counterculture. Hij is een postmodernistische schrijver en wordt ook wel geassocieerd met die counterculture. Ik dacht, dit is een mooi onderwerp waar kunstenaars iets mee kunnen, waarin ze alle vrijheid hebben en ondertussen zit er wel een soort engagement onder. Dus ik vond dit een mooi begin.

Counterculture is voor mij interessant, maar counterculture zelf is voor ons meer een achtergrond om naar Pynchon te kunnen kijken. Het gaat over Pynchon.

Je kunt daar heel veel verbeelding in kwijt. Hij kan van alles zijn, en misschien ook helemaal niet bestaan. Als je bijvoorbeeld Bleeding Edge leest, dat is heel anders geformuleerd dan Gravity’s Rainbow en V. uit de jaren zestig en zeventig. Daar buitelt de taal over elkaar heen, met bijzinnen en nog meer bijzinnen die soms wel veertien regels lang zijn. Wat dat betreft zou je bijna kunnen stellen dat het twee mensen zouden kunnen zijn, qua schrijfstijl. En als hij nog leeft zou hij in de 80 moeten zijn. Het is ook vreemd dat hij onbekend is, maar tegelijkertijd een fascinatie heeft voor de populaire cultuur. Hij is in The Simpsons geweest, naar het schijnt omdat familie van hem naar The Simpsons keek. Maar in zijn boeken zijn er ook altijd verwijzingen naar populaire cultuur. Je kan zijn toegankelijkheid en ontoegankelijkheid heel moeilijk plaatsen; hij doet niet mee aan het systeem. Dat vind ik heel erg spannend. Ik denk dat hij een echte schrijver wil zijn die zijn verhalen wil laten lezen en dat is het. Wat zeer interessant is in deze tijd, wie is er nou nog onbekend, en wie streeft daar naar?

Ik heb kunstenaars de vrijheid gegeven, je weet dus niet precies wat je krijgt, wat heel spannend is.

Bernardo Zanotta, een Braziliaanse kunstenaar die aan Academie Minerva in Groningen studeert, heeft gekeken naar de Unabomber en wat voor manifest hij geschreven heeft en waar hij het heen heeft gestuurd. Het gaat niet direct over Pynchon maar raakt het wel van dichtbij aan.

Koos Dalstra heeft een installatie gemaakt met de stripboeken van Kuifje en boeken van Joost Zwagerman, waar hij mee bevriend was. Het gaat over raketten en de maan. Tijdens het project gaat hij een schildering maken op de muur, geïnspireerd op The Dark Side of the Moon van Pink Floyd. Kuifje komt ook uit de jaren zestig, een wereld waarin het heelal wordt verkend en de strijd tussen de VS en Rusland hevig woedt. Hij maakt een associatieve link tussen Zwagerman, Kuifje en Pynchon.

Machteld Rullens heeft portretten aan de muur hangen van Pynchon en andere mensen die de ruimte in de gaten houden. Deze heeft ze digitaal naar de maan gestuurd en wat de maan weerkaatst is wat je uiteindelijk ziet. De streepjes ertussen zijn de verstoringen van het signaal.

Katharina Swoboda heeft een installatie gemaakt van twee video’s. Ze heeft het karakter Shasta genomen uit Inherent Vice. Je ziet enkel spannende momenten van haar, maar wat zou Shasta zijn als ze niets te doen heeft ? Pia Louwerens maakt een audioverhaal wat ze zelf heeft geschreven. Ze gaat ook een performance doen in het laatste weekend van vijf en zes maart. Pia werkt vaak met wat er is. Ze wilde graag kijken wat andere kunstenaars doen en daar op ingrijpen.

Azahara Cerezo heeft een video en foto’s gemaakt die te maken hebben met Silicon Alley.

Het is super spannend. Maar we zijn geen museum, we zijn Nieuwe Vide, een plek waar je een beetje dingen op gang moet brengen. Het is onze verantwoordelijkheid om risico te nemen. Het komt uiteindelijk redelijk bij elkaar ook al is het pas in de laatste vier dagen ontstaan. Kunstenaars nemen ook een soort vrijheid. Als je Pynchon kent voel je de connectie wel. Als je hem niet kent, dan zie je de connectie tussen de werken en dan haal je die laag eruit, denk ik. Ik benader kunstenaars ook nooit zo eenvoudig als met ‘jouw werk gaat over counterculture en daarom wil ik graag met je werken’. Met Katharina, Azahara en Koos heb ik eerder gewerkt. De mogelijkheden in hun praktijk maken me nieuwsgierig naar wat ze in een andere context kunnen maken.

Bij Lance Wakeling is dat heel moeilijk. Het is ook een praktisch ding: Lance zit in Amerika, en dan willen we hem over laten komen, als hij nieuw werk maakt, en dat kunnen we waarschijnlijk helemaal niet betalen. Pablo Pijnappel is ontzettend druk en zit in Brazilië. Het is niet alsof ik maar vraag en het gebeurt. De rest van de kunstenaars is overwegend jong en zijn meer geneigd op korte termijn nog iets doen, zoals deze tentoonstelling, die pas sinds een aantal maanden in de planning staat.

Het algemene thema is counterculture. We gaan samenwerken met de KABK, en magazines maken waarbij de vormgeving door de studenten wordt gedaan. Daarnaast gaan we een opera maken met studenten over Bertolt Brecht. Hij is net als Pynchon een zeer geëngageerde auteur, en probeerde nieuwe vormen van regie uit. Toch waren ze beiden ook heel autonoom. Er moet wat mij betreft los van het engagement genoeg ruimte blijven voor de kunstenaars om te experimenteren. Opera is muziek, stage design, kunst: het kan van alles zijn. De afgelopen jaren zijn er ook verschillende opera’s gemaakt door kunstenaars. Het is niet per definitie een kunstenaarsmedium, maar ik zie daar de laatste jaren een duidelijke kentering in.

Zoiets ontstaat gewoon. Ik vind het belangrijk om een kans te geven aan jonge mensen en in een vroeg stadium studenten te laten proeven wat het is om een praktijk te hebben. De KABK is een interessante academie, en Saskia Burggraaf, een van onze medewerkers, heeft er gestudeerd en via haar kwam ik in contact met Martijn Verhoeven . Zo gaat dat. Half idee, half praktijk en dan kijk je of dat klikt of niet.

Eerder dit jaar in het kader van de programmering van Nathalie (Hartjes) op Art Brussel hebben zij een performance gedaan, en daar ken ik ze van. Je moet een wereld leren kennen. Dit waren de eerste kunstenaars die ik zag die uit deze omgeving komen, een soort kennismaking. Pas sinds één juli woon ik in Haarlem, hiervoor woonde ik in Groningen. Alles is nieuw, ik moet alles nog leren kennen. Hun performance was heel speels, maar tegelijkertijd enorm veel werk en heel scherp met enorme werkschema’s, zoals ook de performances van Marina Abramovic die super scherp en super hard is.