metropolis m

Ik ben pas twee uur in Venetië en heb al meer Nederlandse museumdirecteuren gezien dan gondeliers. Allemaal keurig in pak of jurk. De 72-uurs receptie is al begonnen voordat de preview officieel (woensdag 10 mei) van start is gegaan.

Op dinsdag is het biënnaleterrein exclusief speelveld voor journalisten. Het journaille krijgt een extra dagje toebedeeld voordat de rest van de kunstwereld en masse aan het previewen slaat. Vanaf woensdag staan er weer lange rijen bij de paviljoens, en kun je binnen over de hoofden van de directeuren, curatoren en verzamelaars lopen.

Of mijn extra middagje in een stille Giardini me ook veel winst oplevert valt te betwijfelen. Ik arriveerde laat, de paar video’s die ik zag duurden lang, de performances die ik hoopte te kunnen zien zonder lange wachtrij vonden niet plaats. Ik zal nog een keer terug moeten komen.

Het Nederlands paviljoen heb ik maar meteen goed gedaan, althans zo goed mogelijk, want het neemt even tijd alles te absorberen. Cinema Olanda biedt een vintage Wendelien van Oldenborgh: gekleurde schotten in Rietveld Schröderhuis-stijl en video’s. In de grote zaal staat een bioscoop met een enorme tribune. In de voorliggende twee ‘foyers’ een bijprogramma met video’s en fotomontages. Nederland is het onderwerp mocht daar bij de titel nog twijfel over zijn. De spreektaal in de video’s is Nederlands met Engelse ondertiteling.

In de gesprekken worden politieke onderwerpen uitgediept, over revolutionairen in revolutionaire tijden. Mij volkomen onbekende personen, zoals de Surinaamse communist Otto Huiswoud en de architect Lotte Stam-Beese, een van de ontwerpers van het Rotterdamse Pendrecht, waarvan de Sint Bavo als decor in de titelfilm functioneert. Er wordt verteld over personen die hun leven in dienst hebben gesteld van het verwezenlijken van een ideaal. De hamvraag luidt: zou jij ook je persoonlijke leven ondergeschikt willen maken aan de ideologie van een beweging? Precies zoals de besproken revolutionairen uit de video’s tientallen jaren geleden deden.

Goede vraag is dat.

Van Oldenborgh verbindt op slimme wijze toen en nu, en haalt meer geschiedenissen op die vrij luchtig worden besproken door mensen van nu, vaak deskundig en betrokken bij het onderwerp. En hoewel ook het heden aan bod komt via actievoerende studenten en krakers en gerept wordt over de vele idealistische bewegingen waarin ze actief zijn, kleurt het geheel toch nogal nostalgisch. ‘Ik zou geen beweging kennen waar ik me bij zou willen aansluiten’, zegt Mitchell Esajas, de persoon die in de video de vraag gesteld wordt. Maar, voegt hij daaraan toe, hij sluit niet uit dat hij het doet, mits er een beweging met een ideaal is dat hem echt aanspreekt. Dat is het communisme duidelijk niet meer. Maar evenmin de sociale ideologie waaruit ook dit paviljoen van Rietveld is voortgekomen?

Ik ben tijdens de preview in de late dinsdagnamiddag de enige in Cinema Olanda met zitvlees, en kijk de films (bijna) helemaal uit. Mijn kleine ideaal van de dag is bescheiden: het Nederlands Paviljoen zien en er dit stukje over schrijven. Ik vraag me af hoe het werk straks gaat functioneren als de kunsttoerist naar binnen golft en de kunst niet veel meer dan enkele seconden aandacht krijgt. Wat zal er van het verhaal van Van Oldenburgh overblijven?