metropolis m

Waar kwam het idee voor deze elastische tentoonstelling vandaan?

Noor Mertens: Het idee voor een elastische tentoonstelling, een reeks tentoonstellingen die na elkaar in tijd plaatsvinden, valt samen met onze interesse in de vraag hoe je projectruimtes en kunstenaarsinitiatieven kunt presenteren. Sinds 2012 komt meer dan de helft van de initiatieven die deelnemen aan de Kunstvlaai uit het buitenland. De terugkerende vraag is hoe we de identiteit van deze initiatieven meenemen als we niet de ruimte zelf kunnen meenemen. De mensen en hun ideeën kunnen wel mee, die zijn mobiel.

Voorheen nam de Kunstvlaai de vorm aan van een beurs. Sinds 2014 hebben we dat losgelaten. Toen zaten we in een park en ook nu willen we weer opnieuw onze vorm onderzoeken. Het leek ons interessant een andere paramater te nemen om deze ruimtes te tonen. Je kunt tijd nemen en ruimte. Eigenlijk geven we de plekken nog steeds beide, maar de tijd is zo ingekort dat ze zich daar wel toe moeten verhouden. Daarmee gaan de projecten zich ook nadrukkelijk verhouden tot de kijker. Alles gebeurt in een half uur en de kijker is daarbij constant present. Er is een direct contact tussen de organisator, de uitvoerder, dat wat getoond wordt en de bezoeker.

Jullie vragen een instelling een project aan te dragen; de instelling neemt vervolgens waarschijnlijk een kunstenaar en een curator mee om in een half uur iets neer te zetten. Het onderscheid tussen instelling en kunstenaar zal vervagen. Hoe ga je om met het feit dat alles nu een performatieve handeling wordt? Of zetten jullie daar juist op in?

NM: We geven de projectruimtes de opdracht, zij krijgen van ons vervolgens carte blanche. Het resultaat wordt zeker performatief. Aan de andere kant, wat is dat niet? Er bestaat in feite niet zoiets als een niet-performatief kunstwerk, omdat er bij het bemiddelen van kunst altijd iets ‘geproduceerd’ wordt. Hier gebeurt er natuurlijk wel veel meer op het gebied van lichamelijkheid.

Hoe reageerden de projectruimtes op dit experiment?

NM: We hebben gelukkig geen enkele negatieve reactie gekregen. Interessant genoeg hebben de deelnemers ook geen vragen gesteld over de rol of functie van de projectruimtes en de kunstenaars. Die rollen – ook die van kunstenaar of niet-kunstenaar – worden niet zo geproblematiseerd. Deze thema’s en vraagstukken zijn tevens onderdeel van het langlopende onderzoek van de Kunstvlaai naar de waarde van zichtbaarheid. De vraag om jezelf zichtbaar te maken, als individu en als instelling, wordt steeds dwingender.

Dit was inderdaad ook al het onderwerp van een debat in W139, afgelopen jaar. Ik had het idee dat daar vooral kritiek werd geuit op de kwantitatieve meetbaarheid van zichtbaarheid. Komt deze kritiek ook terug in de elastische tentoonstelling?

MvdV: Tijdens het debat in W139 vertelden verschillende sprekers over zichtbaarheid en hoe ze hiermee omgingen. Deels was er een kritische noot aanwezig, maar dat was niet het uitgangspunt. Dat zal nu weer het geval zijn. Het gaat echter vooral om hoe de projectruimtes omgaan met de verschillende mogelijkheden van zichtbaarheid, zeker nu alles, van op- tot afbouw, zichtbaar wordt gemaakt.

Het is een interessant en tevens ‘tricky’ onderwerp. Jullie verzetten je tegen die drang naar zichtbaarheid, maar doen er ook aan mee. Er is bij jullie natuurlijk ook het volle besef dat je er niet uit kunt stappen. Is het daarom dat jullie de structuren blootleggen, als een vorm van institutionele kritiek?

NM: Het is absoluut een kritiek op de wijze waarop in de kunstwereld wordt omgegaan met iets als zichtbaarheid. Of eigenlijk meer met opportunisme en zelfs conservatisme. De kunstwereld meet zich een progressief en avantgardistisch imago aan, terwijl die begrippen zelf nooit kritisch ondervraagd worden. Met de huidige Kunstvlaai proberen we een van deze onderwerpen te bekijken. Wat is zichtbaarheid en hoe ga je daar op een zorgvuldige en vernieuwende manier mee om?

Jullie werken hiervoor met kleine projectruimtes. Hebben jullie ooit overwogen om de grote instituten ook uit te nodigen?

MvdV: In deze fysieke vorm niet, maar we kijken wel naar de hele infrastructuur: hoe instituten zich tot elkaar verhouden, ook de galeries. We willen geen lijn trekken omtrent het commerciële, maar juist de vraag stellen wat commercieel is; wat een commerciële instelling is en hoe die zou kunnen verschillen van een zongenaamd niet-commerciële. Het zou voor de Kunstvlaai interessant zijn om na te denken wat er gebeurt als we bijvoorbeeld het Stedelijk zouden uitnodigen. Wat zouden zij laten zien en hoe verhoudt dat zich tot de activiteiten van projectruimtes?

Het programma vindt plaats in de Stadschouwburg. In dat opzicht is het grote instituut toch onderdeel van deze Kunstvlaai geworden.

NM: Inderdaad. Ik geloof ook heel erg in dat samengaan, niet zozeer in het benadrukken van klein en groot. Vanuit SSBA Salon was er de wil dit te doen, anders hadden wij het ook niet voor elkaar gekregen. In het begin was het voor ons wel spannend of we alles op die plek zouden kunnen realiseren, in zo’n gevestigd instituut. Heel veel was eigenlijk helemaal geen probleem. Soms blijkt in het theater meer mogelijk dan in een museum. Ik vind het ook heel belangrijk de Kunstvlaai nu eens niet in de periferie te laten plaatsvinden. We zitten nu op een heel centrale plek in een heel centraal gebouw.

MvdV: Het is daarnaast het laatste project van SSBA Salon in de Stadsschouwburg. Reden te meer om zaterdag langs te komen.