metropolis m

‘Heb je het idee dat het gendergeweld toeneemt?’, vraag ik. ‘Vandaag de dag is Beyoncé een mainstream feministisch icoon. Werkelijk? Caitlyn Jenner gebruikt haar pro-Trump, Republikeinse rijkdom om de rechten van transgenders te bevorderen. Echt? Wat voor soort lichaamsbeelden, essentialisme en politiek vindt hier plaats?’, vraagt Thaemlitz. ‘Er is niet echt sprake van culturele afwijking. Het gaat allemaal om mensen die potentieel gezien afwijken en niet gevaarlijk zijn, waaromheen een rookgordijn van algemene acceptatie hangt. En het lijkt erop dat de meeste mensen tegenwoordig niet willen afwijken. Ze willen gewoon aanvaard worden. Ondanks dat er sprake is van een soort visueel verschil waarmee geen sociale risico’s worden genomen. Het gaat allemaal om geliefd zijn, leuk gevonden worden, geliket worden op de sociale media.’

‘Om terug te komen op je vraag of het gendergeweld erger wordt: ik denk van wel. Ondanks een soort algemeen idee dat de dingen beter worden, zijn de werkelijke culturele processen die achter de constructie van dat idee schuilgaan verschrikkelijk gewelddadig en cultachtig.’ Nadat Thaemlitz deze opmerkingen heeft gemaakt, is Jenner gefotografeerd met haar pet met de slogan ‘Make Amerika Great Again’ op, net nadat Trump in een tweet liet weten dat transgenders niet langer mogen vechten in het Amerikaanse leger omdat hun medische kosten te hoog zouden zijn. In een cultuur die steeds meer gaat over symbolen en minder over het geweld van haar eigen interne mechanismen, is Jenner de uitzondering op de regel. ‘Ik ben opgegroeid in de jaren zeventig en tachtig met genderbenden. Dat ging toen niet over het doorgaan voor het ene of het andere geslacht’, vertelt Thaemlitz.

Aandacht voor context en complexiteit zijn kenmerken van Thaemlitz’ muzikale en politieke werk, en in beide domeinen heeft ze de neiging om te samplen, te combineren, te veranderen en zich te verzetten. Zoals ze schreef voor haar werk Midtown 120 Blues uit 2008, is house niet universeel. ‘House is hyper specifiek. De contexten waaruit deep house is ontstaan, zijn vergeten.’ Net als muzikale genres ziet Thaemlitz identiteit als ‘tegenstrijdig en veelzijdig’. Ze weigert valse vaststaande pijlers te accepteren. ‘Ik geef de voorkeur aan het openlijk bediscussiëren van hypocrisie en tegenstrijdigheden, als een middel om tegen de didactiek te vechten’, zegt ze. Met de kakofonie die Deproduction kenmerkt, probeert ze de verwachtingen van het publiek te destabiliseren. Aanzwellende cello’s botsen met de irritaties die het geluid van constante tweetjes en gehijg oproepen. De performance als geheel staat in contrast met het idee dat muziek en kunstruimtes in dienst staan van transformatie, transcendentie en zelfs publieke educatie. ‘If I am an artist, I am a con artist’, zei Thaemlitz een paar jaar geleden in een lezing.

‘Om Dont Rhine van Ultra-Red te parafraseren, het hoofdprobleem van “politieke kunst” is dat het de analyse (het maken van een kunstwerk) verwart met een echte politieke daad’, zegt Thaemlitz. ‘Ik denk dat dat een fundamentele fout is die mensen maken die erop wijzen dat kunst of muziek de wereld kan veranderen. Ik bedoel, “de wereld veranderen”? Dat soort bombastisch taalgebruik moet al een bullshitbelletje doen rinkelen. Het is ook een indicatie van latent totalitarisme. “Vandaag het MoMA, morgen de wereld!” En wat voor ideeën kunst je ook kan geven, het vindt meestal plaats in zeer specifieke en sociaal vreemde ruimtes, vaak nogal elitair en insulair. En om het nog erger te maken, zijn die ideeën vaak alleen jouw reactie op een vage referentie aan een politiek of sociaal onderwerp van een kunstenaar, zonder dat er echt sprake is van een duidelijke boodschap. Die insinuerende vaagheid en de verwarring van de toeschouwer komen overeen met de zogenaamde diepte van het werk. Het is totale onzin. Dus om die contexten te zien als goede plekken om te praten over dingen, verschilt niet veel van een religieus iemand die zegt dat je je moet aansluiten bij hun Bijbelstudie vanwege het goede dat hun kerk doet voor de gemeenschap. En het droevige is dat de gemiddelde kerk waarschijnlijk meer doet in termen van gemeenschapsorganisatie. Dus ja, fuck de kunst, serieus. Fuck muziek. En fuck religie, nu we het er toch over hebben.’

Thaemlitz zei eens dat toen ze opgroeide, ze absoluut geen interesse had in iets ‘transcendentaals’, simpelweg omdat ze altijd al in een strijd verwikkeld was om in contact te komen met de werkelijkheid. Deze logica van ‘rusteloze demystificatie’ is ook in haar werk te vinden. In Deproduction presenteert Thaemlitz haar argumenten op een serieuze manier. Toch verzet ze zich tegen een stille instemming met de sponsoring van kunstinstellingen. Ze heeft echter, zoals ze al zo vaak heeft gezegd, geld nodig om te overleven. Daarnaast is een houding van non-coöperatie, verveling en hopeloze uitdaging een persoonlijke en politieke realiteit van haar. Alleen omdat iets ‘kunst’ is, wil dat nog niet zeggen dat het geen werk is. Er is niets om bijzonder hoopvol over te zijn, er komt geen revolutie. Thaemlitz gaat in tegen culturen die ‘positieve revoluties’ prediken en keert zich af van de optimisme-industrie. Er is nog te veel om voor te vechten, lokaal aan te kaak te stellen, te bediscussiëren, te weigeren en te beschermen, ook in het aangezicht van geweld.

DIT ARTIKEL IS GEPUBLICEERD IN METROPOLIS M NR 5-2017 REMIX. STEUN METROPOLIS M, NEEM AAN ABONNEMENT. ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE JE HET NIEUWSTE NUMMER GRATIS TOE. MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR [email protected]