metropolis m

Er bewoog al een tijd heel wat in Gent. Naast het S.M.A.K.en de vele kunstscholen die Gent rijk is, zijn er een stevig aantal kleinere (maar veelal kwetsbare) kunstorganisaties. Maar een grotere plek die in dat veld een tussenpositie inneemt ontbrak. De Stad Gent besloot voor het voormalige karmelietenklooster een nieuwe invulling te zoeken als plek voor presentatie en ontwikkeling van beeldende kunst. Er is een open call uitgeschreven waar samenwerkende organisaties een plan voor konden indienen. Smoke & Dust (019) en atelierorganisatie NUCLEO vonden elkaar al heel snel in een complementair partnerschap. Je kunt dus zeggen dat het een kwestie is van right time, right place is geweest, en een stadsbestuur met de moed om deze plek te bestemmen tot een plek voor de ontwikkeling en presentatie van beeldende kunst.

Kunsthal Gent wil een sterk artistiek en professioneel kader scheppen om te experimenteren met nieuwe manieren van ontwikkelen en presenteren van kunst. Het idee is om een model uit te werken met een aantal (eveneens complementaire) structurele partners, zodat met de beperkte beschikbare middelen (250.000€ per jaar voor een pand van monumentale schaal) toch een gelaagd en gevarieerd programma zou kunnen worden gerealiseerd. Ontmoeting en samenwerking tussen een verscheidenheid aan artistieke en publieke betrokkenen zijn de motor voor een hybride programma waarin verschillende zowel bekende als minder bekende kunstenaars op elkaar en op de ruimtelijke context reageren.

De Stad Gent heeft een concessie verleend voor vier jaar, tot midden 2022. Uit ervaring met eerdere projecten beseffen we wel goed dat het ontwikkelen van een werking van deze schaal minstens die tijd zal nodig hebben. Pas dan zullen we concepten voldoende hebben kunnen testen en uitbouwen en zal de werkwijze en eigenheid van Kunsthal Gent voldoende duidelijk zijn. De concessie kan daarna worden verlengd of de stad kan een andere invulling overwegen dus we houden zeker rekening met die tijdelijkheid. En dat is een medaille met twee kanten. Tijdelijkheid creëert een sense of urgency die een boost kan geven, maar tegelijk kan het de groei en ambitie van organisatie tegenwerken doordat langetermijnperspectief ontbreekt. Een constructief gesprek met de stad zal hier cruciaal zijn.

Kunsthal Gent wil een plek zijn waar de verschillende disciplines in de kunsten elkaar wederzijds uitdagen en beïnvloeden. Deze brede benadering is essentieel voor Kunsthal. Ze overstijgt niet alleen klassieke definities van kunstenaar, curator, criticus en ontwerper, maar doorbreekt ook opdelingen tussen individu, collectief en organisatie. Het organisatiemodel is in dit licht cruciaal, de samenwerking met diverse partners zoals Art Cinema OFF off, de opleiding Curatorial Studies van het Gentse KASK en de kunsteducatieve organisatie das Kunst en andere partners als 019. Concreet is de ambitie om zes kunstenaars, collectieven of kleine organisaties per jaar te ondersteunen, in samenwerking met het het bredere kunstenveld.

Dat klopt, en het was een bewuste keuze om de nieuwe organisatie te positioneren in het veld tussen de grote en kleinere spelers in, maar tegelijkertijd is het ook een experiment om te onderzoeken een kunsthal allemaal kan zijn, en de term een nieuwe invulling te geven. We bieden overigens meteen ook onderdak aan nóg een klassieke kunsthalle: binnen Kunsthal Gent zal Kunsthalle Sao Paulo, in 2012 opgericht door de Braziliaanse curator Marina Coelho, een eigen programma brengen.

Om te beginnen is er tijdens het openingsweekend en in het voorjaar van 2019 werk te zien van Thomas Min & Egon Van Herreweghe (Leuven, Gent), Prem Krishnamurthy (New York), Steve Van den Bosch (Antwerpen), Rein Dufait (Oostende) – gepresenteerd door Kunsthalle São Paulo -, Gordon Douglas (Glasgow) & Ash Reid (Londen – uitgenodigd door CCA Glasgow) en Croxhapox (eerste deelnemer in het ontwikkelingsprogramma). Structurele partners Art Cinema OFFoff en das Kunst zijn gestart met hun programma’s, en sinds september gaan er onderdelen van het programma van de opleiding curatorial studies door in Kunsthal Gent (met onder meer Anthony Huberman die een week lang een workshop gaf.) Partners hebben autonomie in het vormgeven van hun eigen programma’s, maar de artistieke coördinatie en de keuzes voor de kunstenaars in het tentoonstellingsprogramma en het ontwikkelingsprogramma zijn in handen van artistiek coördinatoren Valentijn Goethals en Danielle van Zuijlen. Daarbij is er een open dialoog met de partners en iedereen die binnen Kunsthal Gent werkzaam is. Quote nummer 98 uit de User’s Manual (een handleiding voor Kunsthal Gent, die aan de hand van 141 citaten uitlegt waar de organisatie uit bestaat, hoe ze is opgericht, voor wie ze is bedoeld, hoe ze kan worden gebruikt en wat ze kan bieden) zegt hierover: ‘Kunsthal Gent wil via zijn organisatiemodel de scheiding tussen resident, kunstenaar, organisator, curator of criticus overstijgen en zo naar alternatieven zoeken voor al te hiërarchische beslissingsprocessen. Al deze betrokkenen kunnen van rol veranderen in de loop van hun traject en zo mogelijk mee invulling geven aan het artistiek programma.’

Het experiment om tentoonstellingen in principe geen einddatum te geven verdient enige toelichting. Er liggen een aantal zaken aan ten grondslag. Ten eerste is er het gelaagde organisatiemodel (een programma met verschillende partners en verschillende snelheden) in een enorme, monumentale ruimte, dat met een bescheiden budget wordt gerealiseerd. Er is niet genoeg budget om verschillende tentoonstellingen van monumentale schaal te organiseren en iedere keer opnieuw te beginnen met een lege ruimte. Om de ruimte op een heldere manier te organiseren en productief te maken voor een gelaagde programmering, werken we samen met architect / kunstenaar Olivier Goethals, die in dialoog met het artistieke programma ruimtelijke interventies realiseert. Er ontstond zo bij ons het beeld van Kunsthal Gent als een ‘stad’, een organisch bouwwerk waar verschillende identiteiten samenkomen en elkaar uitdagen, waar wordt gebouwd en herbouwd. Valentijn kwam vervolgens met de stelling van Prem Krishnamurthy, (die eerder een essay schreef in een publicatie van 019), uit een video waarin hij een oproep deed voor een ‘Endless Exhibition’. We nodigden Prem uit als eerste gast in het najaarsprogramma om dit verder uit te zoeken, en hebben dan beslist om het experiment aan te gaan. Dat betekent concreet dat geen enkele kunstenaar die in Kunsthal Gent komt werken in een white cube situatie belandt. Er is altijd al ander werk om rekening mee te houden en mee in dialoog te gaan – een beetje zoals je je als kunstenaar in de publieke ruimte moet verhouden tot de context waar je in opereert of op reageert. Maar dan is er ook een kunstenaar/architect die ingrepen kan doen om de presentaties mee mogelijk te maken. Er zijn uiteraard allerlei praktische bezwaren. Maar we zijn net gestart, we leggen met deze eerste reeks tentoonstellingen pas het ‘grondplan’ voor de Endless Exhibition, en voor Kunsthal Gent als een ‘stad’. Veel van de kunstenaars spelen nu al met andere gegeven van tijd in deze tentoonstelling. Zo presenteert Steve Van den Bosch een werk dat een jaar lang duurt en bestaat uit maandelijkse teksten van curator Post Brothers, die beschrijven hoe het werk er uit zou kunnen zien en reflecteren op de omkering die Van den Bosch voorstelt. Gentenaars Egon Van Herreweghe en Thomas Min reconstrueerden eigenhandig het blauwkleurige hek van de openluchtfitness Muscle Beach (Venice, Los Angeles). Het origineel wordt gezien als de geboorteplaats van de fitnesshype en speelde een belangrijke rol bij het populariseren en legitimeren van de lichamelijke cultuur zoals we die nu kennen. Het werk kreeg de titel Crisis of Masculinity en zal voor onbepaalde tijd in Kunsthal Gent aanwezig blijven, maar geleidelijk transformeren. Het is de ambitie om het hek mettertijd in stukken te snijden, om te verhuizen naar beeldenparken of privétuinen om zo als fremdkörper een eigen leven te leiden.