metropolis m

Jessica van Deursen, All for Art, 2018, uitgevoerd op Prospects & Concepts, Art Rotterdam 2018.

Ze gooide hoge ogen op Prospects & Concepts vorig jaar met de performance All for Art (zie foto). Nu presenteert Jessica van Deursen nieuw werk in Concordia. De film Rens is het resultaat van een langdurige samenwerking met Enschedeër Rens Weustink.

Couplet 2.0, een project van Concordia, bestaat uit twee delen: een fase van creatief overleg en de expositie van het eindresultaat. Drie kunstenaars – waaronder Daan Samson en Esmay Groot Koerkamp – werken elk samen met een inwoner van Enschede. De duo’s treffen elkaar geregeld in expositieruimte Concordia om zo samen een kunstwerk te maken. Het spits wordt afgebeten door het resultaat van de samenwerking tussen Enschedeër Rens Weustink en de Rotterdamse kunstenaar Jessica van Deursen, die onder meer bekendheid vergaarde met haar performances. Haar werk laat vaak de dunne lijn tussen kunst en leven zien, wat, begrijpelijkerwijs, een van de redenen blijkt te zijn waarom ze gevraagd is mee te doen aan Couplet 2.0.

Maarten Buser

Hoe is Concordia bij jou terechtgekomen?

Jessica van Deursen

Februari 2018 voerde ik de performance All for Art op tijdens de Prospects & Concepts­-expositie van het Mondriaan Fonds. Het project gaat terug op ervaringen uit 2015. Ik zat er toen helemaal doorheen: ik kreeg geen vast contract op mijn werk, werd vervangen door een jongere werknemer, en had geld nodig. Daarom gaf ik mezelf op als medisch proefpersoon, waarna ik me afvroeg of kunst het gedoe en de zorgen wel waard was. Twee dagen later kreeg ik bericht dat ik een beurs had gekregen van het Mondriaan Fonds: een diepte- en hoogtepunt vlak naast elkaar. Voor All for Art wilde ik daarom ook geen mooi weer spelen. Ik lag vijf dagen lang in een ziekenhuisbed, aan een infuus, zodat ik niet weg kon lopen. Ondertussen vertelde ik mensen over mijn persoonlijke situatie in 2015, en zij vertelden me kwetsbare, persoonlijke verhalen over zichzelf. Door zoveel in hun belevingswereld mee te gaan, voelde het alsof ik zelf verdween. Petra (Boonstra, programmeur beeldende kunst van Concordia, MB) bleek een groot deel van de performance geobserveerd te hebben. De sociale interactie tussen de toeschouwer en mij sprak haar aan. Daarom nodigde ze me uit om werk te maken voor Couplet 2.0.

Maarten Buser

Hoe was het om met Rens samen te werken?

Jessica van Deursen

Als je mee wilde doen aan het project, kon je een brief sturen. De brief van Rens sprak me aan vanwege de energie die eruit sprak, en omdat hij iemand is met veel fascinaties: politiek, architectuur, de stad, enzovoort. Ik werd ook aangeschreven door mensen die heel specifieke interesses hadden, vaak voor één onderwerp, maar dan weet je eigenlijk al dat het project díé kant op zal gaan. Juist omdat Rens zoveel verschillende fascinaties heeft, had ik geen idee van de richting die we zouden inslaan, en dat sprak me aan. We hebben lange, persoonlijke gesprekken gehad in Concordia. Ik weet nu veel van en over hem, en we zijn vrienden geworden. Eerst wilden we een soort koepel in de stad maken, in de publieke ruimte, ook omdat hij zo geïnteresseerd is in architectuur, maar we besloten dat we toch verder moesten, persoonlijker. Samen hebben we Rens gemaakt: een film over zijn leven. Het resultaat is een mix van een documentaire en een surrealistische video. Er zitten veel shots in waarin je door Rens’ ogen lijkt te kijken, zodat de kijker zoveel mogelijk in zijn belevingswereld meegenomen kan worden.

'Ik moest een deel van de touwtjes uit handen geven. Dat ben ik niet gewend, en juist daarom was het leerzaam. Dat is mijn offer voor deze samenwerking geweest'

Maarten Buser

In performances als All for Art stel je jezelf kwetsbaar op: je geeft veel van jezelf, zodat toeschouwers dat ook durven. Bovendien onderwerp je jezelf aan een fysiek zware situatie. Zo’n uitdaging lijkt er echter niet in je samenwerking met Rens te zitten, toch?

Jessica van Deursen

In mijn andere werk ben ik altijd zowel regisseur als uitvoerende. Hoe belangrijk ik sociale interactie ook vind, ik blijf de touwtjes in handen houden. Voor All for Art wist ik bijvoorbeeld in welke houding ik het best kon gaan liggen, in welk licht, zodat ik meteen een reactie kon oproepen bij de toeschouwers. Nu moest ik opeens rekening houden met Rens, met zijn familie en omgeving, en wat daarvan getoond kan worden in de film. Bovendien kreeg hij natuurlijk naar verloop van tijd inzicht in de cinematografie, en gaf hij bijvoorbeeld zelf aan waar hij wilde staan of hoe hij in beeld gebracht wilde worden. Ik moest dus een deel van de touwtjes uit handen geven. Dat ben ik niet gewend, en juist daarom was het leerzaam. Dat is mijn offer voor deze samenwerking geweest. Door niet zelf het onderwerp te zijn heb ik moeten wikken en wegen als maker: wat mag ik allemaal van Rens laten zien, en hoe dichtbij kan en mag ik komen? Dat gaf tegelijkertijd ruimte om me te verdiepen in de cinematografie, omdat ik nu zelf filmde, in plaats van gefilmd te worden.

Still uit de film Rens, 2019.

Still uit de film Rens, 2019.

Still uit de film Rens, 2019.

Rens is te zien vanaf 24.02.2019 tot en met 21.04.2019 in Concordia, Enschede. Couplet 2.0 loopt als geheel tot en met 31.12.2019.

Maarten Buser

is dichter en kunstcriticus

Recente artikelen