metropolis m

Julius Heinemann

De Van Eyck Open Studios 2019 op de Jan van Eyck Academie in Maastricht zijn de eerste onder verantwoordelijkheid van de nieuwe directeur Hicham Khalidi, maar verzorgd door deelnemers die onder oud-directeur Lex ter Braak zijn geselecteerd.

Het is de eerste keer dat ik Open Studios van de Jan van Eyck Academie op een donderdag bezoek, tijdens de professional preview, in plaats van op de zaterdag. De gangen vullen zich met gesprekken. Ook ik raak aan de praat, vooral met kunstenaars, wat me op zaterdag de vorige jaren niet zo vaak is overkomen. Lex ter Braak, de sinds een half jaar vertrokken directeur, vertelt me dat de kunstenaars op donderdag nog fris en enthousiast zijn om hun verhaal te vertellen. Op zaterdag hebben ze dat al iets te vaak gedaan. Dan hebben ze bovendien twee avonden van feesten achter de rug.

En zo beleef ik mijn eerste rondgang met live-toelichting. Daniel De Paula vertelt me over de grote schotelantennes in zijn studio waarlangs datastromen over de wereld gaan, die speciaal bestemd zijn voor financiële flitshandel. Hij heeft de datastromen omgezet in geluid, dat nu via speakers in de antennes de ruimte met een grimmig sonore brom vult. Op een beeldscherm zijn ondertussen professionele opnames te zien van boorgaten die gemaakt worden ten behoeve van gas- en oliewinning, overal ter wereld. Het is een andere tak van economie die – ik neem aan weinig toevallig – in Maastricht en omgeving een lange geschiedenis kent.

Daniel De Paula

Dasha Tsapenka

Een etage hoger vertelt Dasha Tsapenko over haar onderzoek naar de beïnvloeding van het lichaam door kleding, meubels en architectuur. Ze heeft haar studio omgedoopt tot een lovaratory (een samenvoeging van Love + Laboratory) waar een omvangrijke experimentele omgeving is gecreëerd, met allerlei schuimrubberen ‘Passstücke’ om te onderzoeken hoe een liefdesverhouding met allerlei objecten en scenario’s op een andere manier gestalte kan krijgen. Het wordt mij niet helemaal duidelijk wat ze nu precies wil onderzoeken, ook niet nadat ze zich even ongemakkelijk heeft gestretcht op zo’n element. Straks gaan testpersonen met de elementen aan de gang, op haar aanwijzing. Hoe die testpersonen de driedimensionale blokkendoos zullen gebruiken in hun liefdesspel, zullen we niet (onmiddellijk) weten. Lovaratory is tijdens de testen niet toegankelijk voor publiek.

De Onkruidenier

De Onkruidenier

In het hoofdgebouw beland ik in een uiteenzetting van De Onkruidenier over de suikerbiet, die een voorloper heeft in de strandbiet, een oerplant die bestand was tegen zout water. De Onkruideniers hebben er een heel verhaal omheen gebouwd en verbeeld in een over twee studio’s verdeelde marktuitstalling op de vloer. De installatie biedt een combinatie van ecologie en economie, met tal van speelse handelingsmomenten, om de transformatie van zaad naar plant naar weer een andere plant en voedselproduct (drankje, suikerklontje) optimaal duidelijk te maken. Opvallend detail zijn de gaten in de muur waardoorheen de betrokken kunstenaars elkaar grote, in houten planken uitgesneden opdrachten toespelen. Als ik met een van De Onkruideniers aan het praten ben steekt er plots een hand door de muur, die iets aanreikt. Na de toelichting loop ik toch nog even terug naar de andere ruimte om het zogeheten ‘gepileerde’ suikerbietzaad te bekijken, dat industrieel voorzien is van een blauw laagje om ze als korrels makkelijker te kunnen zaaien. Als de kralen van een kralenketting liggen ze in een petrischaaltje.

Er zijn meer hoogtepunten. De imponerende monumentale openhaard van Ben Weir bijvoorbeeld, die treurt om de verloren oudbouw van Belfast (ten prooi gevallen aan malafide projectontwikkelaars). Weir heeft een aantal van de oude gebouwen, die door de handelaren in brand zijn gestoken om de grond te kunnen bebouwen, op schaal nagemaakt.

Andrea Éva Györi springt er net als vorig jaar uit, met ook net als vorig jaar een klap-in-je-gezicht-video. In Chest Message gaat ze in gesprek met haar moeder over haar vrouw-zijn, nu haar borsten zijn afgezet. De apotheose grijpt je naar de keel en is akelig natuurgetrouw. In de kelder van het gebouw toont ze een serie tekeningen over het loslaten van remmingen, die opvallend genoeg worden gepresenteerd in een knaloranje verlicht quasi-peeskamertje, wat ik wel een goed idee vind, dat licht dan.

Ben Weir

Andrea Éva Györi

Ana Guedes trekt de aandacht met een over twee locaties verdeeld project rond de bij, die ze bij tientallen dood aantrof in het gebouw, begon te verzamelen en nu eert met een geluidsinstallatie, waarin ze hun tragisch lot verbindt met een narratief rond een andere verloren wereld, die van Karl Marx, van wie haar vader (de derde verloren wereld) veel boeken bezat, ten tijde van de Anjerrevolutie in Portugal.

Bij de ingang kom ik studieleider Huib Haye van der Werf tegen, die ik vertel dat het als veel voelt en vol, wat blijkt te kloppen. Er zijn meer deelnemers dan in de vorige jaren. Het is de laatste lichting van Lex ter Braak, die tot in een laat stadium bij de begeleiding betrokken is gebleven en de (leuke) teksten in de bezoekersgids heeft geschreven op uitnodiging van de nieuwe directeur. Onder zijn directoraat heeft de academie zich bekend tot de kunstenaar als denker en maker en gezocht naar een eigen toon in het postacademische landschap, passend bij de positie van Van Eyck, ver van de randstad, weg van de hectiek, opgaand in stad en omgeving. Er is, mede dankzij een speciaal lab met eigen kas, veel interesse voor de natuur gekomen, voor ecologie, en, zo lijkt, minder voor (nieuwe) media en politiek, om het enigszins generaliserend te zeggen. Dit jaar valt daarnaast op hoeveel kunstenaars met spel bezig zijn – serieus spel, (zelf)analytisch spel, sociaal-kritisch spel, soms met apparaten die lijken op martelwerktuigen.

Andrea Canepa

Als ik vertrek werp ik nog een glimp op de centrale tentoonstelling met een pontificale Roy Villevoye in de entree en een glansrol voor het ‘post museum’, gewijd aan een Chinese begraafplaats. Ik ben benieuwd wat voor lijnen de nieuwe directeur Hicham Khalidi er komende jaren aan toe gaat voegen en stel me zo voor dat het in de in deze tentoonstelling gerepresenteerde postkoloniale richting zal zijn.

Ana Guedes

Ana Guedes

Lyndon Barrois Jr.

Gabriella Marcella

Anna huijnen

Marwan Moujaes

Kristina Sedlerova

Kristina Sedlerova

Giulio Squillacciotti

Rasmus Nilausen

Georges Senga

Quenton Miller

Rain Wu

Christopher Meerdo

Joonas Hyvönen

Nina Glockner

Van Eyck Open Studios 2019, Maastricht, 15 en 16.3.2019

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen