metropolis m

Monira Al Qadiri, Phantom Beard, 2019, foto Nurith Wagner Strauss

Amsterdam heeft het Holland Festival en Brussel het zeer avontuurlijke Kunstenfestivaldesarts. Dit weekend is er de première van het stuk Phantom Beard van Monira Al Qadiri. Ive Stevenheydens sprak met de succesvolle kunstenaar gedurende de voorbereiding van deze voorstelling / animatiefilm / poëzievoordracht / Butohdans, waarin de kunstenaar de confrontatie aangaat met de 44 geesten van overledenen die ze volgens een Japanse zielenlezeres met zich meedraagt.

Ze is geboren in Senegal, groeide op in Koeweit, genoot haar studies in Tokio en ze woont sinds een jaar in Berlijn:  filmmaker en kunstenaar Monira Al Qadiri (°1983) heeft een internationale achtergrond. Haar werk steunt op haar persoonlijk cultureel divers levenspad en verkent zaken omtrent genderidentiteit, petrocultures en corruptie. Op het Brusselse Kunstenfestivaldesarts vindt zaterdag 25 mei de première plaats van haar nieuwe stuk Phantom Beard, een multimediale voorstelling waarin ze ervaringen uit haar jeugd in Koeweit mixt met haar fascinatie voor de Japanse cultuur. 

Tijdens een verblijf in Japan, maakte de Koeweitse kunstenaar Monira Al Qadiri kennis met een vrouw die necromantie beoefende. Een lezing van haar ziel openbaarde dat Al Qadiri veertig geesten van haar Saoedische voorouders met zich meedraagt. Deze bebaarde mannen zijn gehecht aan haar lichaam en dragen een bloederig verleden met zich mee. Ze beschouwen Monira als hun stamleider, geven zich over aan haar leven en wensen met haar te sterven. In Phantom Beard interpreteert Al Qadiri dit opmerkelijke verhaal als een manier om het verleden, het heden en de toekomst van het Midden-Oosten met elkaar te verbinden, alsook om de complexiteit van gender op ironische wijze te bevragen.

De performance vult de gaten in het verhaal van de regio: haar lokale geschiedenis, haar huidige, vernielde staat en haar onbekende, sciencefictionachtige toekomst. In een mysterieuze en prikkelende mix van Butoh-dans, muziek, animatie, poëzie en performance gaat Al Qadiri vol overgave de confrontatie aan met haar geesten. Phantom Beard past daarmee binnen een gelaagde interdisciplinaire praktijk, zich niet in één hokje laat vangen.

Monira Al Qadiri, Phantom Beard, 2019, foto Nurith Wagner Strauss

Ive Stevenheydens

Tijdens je verblijf in Japan kwam je in contact met een dame die necromantie beoefende, het communiceren met overledenen. Dat vormt het startpunt van je nieuwe voorstelling Phantom Beard. Wat trok je aan in deze praktijk?

Monira Al Qadiri

 ‘De moeder van een klasgenote was bekend met necromantie. Toen ik haar exact tien jaar geleden ontmoette rond kerstmis, vroeg ze me: “Wie zijn al die mannen die met je mee zijn?” Uiteraard was ik verbaasd. Initieel vond ik het ook best wel grappig. Maar ze kon in detail beschrijven hoe ze er uit zagen en welke kleren ze droegen. Opvallend was dat ze allemaal een baard hadden en een donker verleden. Het paste bij mijn werk en bij mijn persoonlijkheid: indertijd schilderde ik heel wat mannen met baarden en was ik op zoek naar de mannelijke kant van mezelf. Ik ben bovendien al sinds mijn tiende geobsedeerd door cross dressing. Dat verklaart dus best wel wat.’

Monira Al Qadiri, Phantom Beard, 2019, foto Nurith Wagner Strauss

Monira Al Qadiri, Phantom Beard, 2019, foto Nurith Wagner Strauss

Ive Stevenheydens

 In de tekst van de voorstelling lees ik dat volgens die dame jouw ziel vierenveertig geesten van uw Saoedische voorouders met zich meedraagt.

Monira Al Qadiri

‘Precies. Ze vertelde me dat ze een bloedig verleden hebben en vreselijke levens kenden. Niet verwonderlijk: de vroege twintigste eeuw in Koeweit en de streken eromheen waren totaal niet democratisch of vrolijk. Tot vandaag blijft het een taboe om te praten over de massamoorden die in de regio plaatsvonden. Deze geesten wensen met me verder te leven en om – uiteindelijk – met mij te sterven. Volgens deze dame ben ik het hoofd van een soort van onzichtbare stam die altijd met me meegaat. Sterk hé? In het begin moest ik er heel erg om lachen, maar in feite wordt dit verhaaltje op een of andere manier steeds meer waarheid. Er gebeuren in mijn dagelijkse leven gewoon veel dingen die deze hypothese onderschrijven.’

Ive Stevenheydens

 In de performance gebruik  je deze bevinding om een verhaal te construeren over het verleden, heden en de toekomst van het Midden-Oosten. Naar verluidt gaat het ook op een ironische wijze in op complexe genderissues. Wat mogen we verwachten?

Monira Al Qadiri

‘Ik gebruik het idee van deze geesten als een metafoor voor een verloren geschiedenis, om een historie te schrijven die van belang is het heden te kunnen begrijpen en te proberen een toekomst voor te stellen. Alles draait rond mannen. Om de mannelijke dominantie te kunnen begrijpen, vond ik dat ik zelf ook een man moest worden.’

Monira Al Qadiri, Phantom Beard, 2019, foto Nurith Wagner Strauss

Ive Stevenheydens

 Ik begrijp dat in de voorstelling animatiefilm, poëzievoordracht en Butohdans samenkomen. Van waar al die invloeden en hoe vervlecht je ze in de performance?

Monira Al Qadiri

‘Het werk is vooral een videoperformance. De geesten worden geprojecteerd, maar het voelt alsof ze in de zaal aanwezig zijn. Ik werkte eerder vaak met Butohdansers, en die zouden er nu ook in moeten zitten. Dat viel echter om voornamelijk logistieke redenen uit de boot. Er is wel een atmosfeer die dicht aanleunt bij de Butohtraditie. In mijn werk gebruik ik altijd verschillende media door elkaar, het zijn invloeden die ik in mijn eigen leven on the road oppikte.’

Ive Stevenheydens

 De toekomst omschrijf je in de performance als ‘sciencefictionachtig’. Hoe bedoel je?

Monira Al Qadiri

 ‘Een aardige scène speelt zich ergens af tussen de toekomst en het vagevuur. Bevinden we ons in de hemel, de hel of de toekomst? Zijn de creaturen die ik opvoer machines, robotten of wezens van vlees en bloed? We weten het eigenlijk niet, alles zit ergens tussenin. Ik gebruik ook oude en moderne Arabische talen door elkaar en bovendien reist het verhaal heel wat door tijd en ruimte. Die zaken lopen gelijk met mijn eigen leven en achtergrond.’

Ive Stevenheydens

 Welke band heb je met Japan?

Monira Al Qadiri

‘Sinds mijn kindertijd oefent het land en de (pop)cultuur een enorme aantrekkingskracht op me uit en tot vandaag onderhoud ik goede contacten. Op mijn zestiende besloot ik er kunsten te gaan studeren en later deed ik een doctoraat in intermedia aan de Tokyo University of the Arts, waar ik focuste op de esthetiek van verdriet in Midden-Oosterse poëzie, muziek, kunst en religieuze praktijken.’

Ive Stevenheydens

Je was eerder al te gast op het Kunstenfestivaldesarts in 2017 met Feeling Dubbing. Ook die voorstelling vertrok vanuit een persoonlijke ervaring die je opdeed in Japan.

Monira Al Qadiri

‘Als kind was ik al gefascineerd door Japanse cartoons. Op de televisie in Koeweit waren die gedubd in het Arabisch. Toen ik later de Japanse versie te zien en horen kreeg, was ik geschrokken door de kilte van de Japanse taal. De rijke emoties en de pathos uit mijn kindertijd waren vervaagd! Voor de voorstelling Feeling Dubbing bezocht ik een destijds zeventigjarige man in Beiroet. Hij sprak eerder delen van de Arabische versies insprak. Hij was bereid om mee te werken aan de voorstelling, want naast mijn verhaal vertelde Feeling Dubbing ook het zijne.’

Monira Al Qadiri, Feeling Dubbing, Kunstenfestivaldesarts, Brussel, 2017

Monira Al Qadiri, Dubbing Feeling, Kunstenfestivaldesarts, Brussel, 2017

Monira Al Qadiri, Dubbing Feeling, Kunstenfestivaldesarts, Brussel, 2017

Ive Stevenheydens

Je werkt vaak met thema’s uit je kindertijd in Koeweit. Olie en de politiek errond komen ook vaak terug in uw werk. De reeks van zeven glazen sculpturen Amorphous Solid Ghost (2017) zijn gemodelleerd naar olieboren. De sculptuur DEEP FLOAT (2017) bestaat uit een met zwarte olie gevulde badkuip ​waar twee verkrampte handen uit klauwen.

Monira Al Qadiri

‘Ik werk steeds vanuit mijn eigen ervaringen, en van de mensen die me omringen. Mijn achtergrond functioneert als een microfoon om grotere issues aan te kaarten. Zo bespeelde ik met de recente installatie en de video The Craft (2017, getoond in onder meer de Rijksakademie en Gasworks Londen) de spanning tussen oost en west, tussen mijn situatie en positie vandaag en die van mijn kindertijd. Het werk mengde elementen van homevideo’s van toen ik klein was met beeldmateriaal van vandaag. Het werk was gepresenteerd in de setting van een Amerikaanse diner, en bevat ook een sculptuur van een zwevende hamburger. Met die elementen wilde ik de stervende Amerikaanse popcultuur aankaarten. De film bestond uit een naïef verhaal verteld door de ogen van kinderen over de toekomst, op zich weer gemengd met fictie rond buitenaardse wezens.’

MEER SPOOKVERHALEN IN METROPOLIS M NR 2-2019 MAGISCH REALISME. MÉT VENICE BIENNALE GUIDE. STEUN ONS. NEEM EEN ABONNEMENT. ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE JE HET LAATSTE NUMMER GRATIS OP.  MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR [email protected]

Phantom Beard van Monira Al Qadiri gaat in première zaterdag 25 mei op het Kunstenfestivaldesarts in Brussel en is ook te zien op 26 en 28 mei. Meer info: www.kfda.be

Recente artikelen