metropolis m

Werkplaats KNUST in Extrapool, Nijmegen (bron:website)

Het is hét culturele exportartikel uit Nijmegen: de Risoprint van Knust. Liefhebbers van over de wereld melden zich in Nijmegen om ze te maken of te kopen. In het kader van het 35-jarig jubileum is er een film over Knust gemaakt die via Omroep Gelderland te zien is.

De Risorevolutie van Knust is fenomenaal. Was er eerst alleen een Risodrukpers (=stencildrukmachine) bij Knust in Nijmegen, tegenwoordig kun je er op meerdere plaatsen op de wereld voor terecht, met een groeiende fanschare onder ontwerpers en kunstenaars.

De Risograph machine is een soort kopieerapparaat die werkt als een zeefdruk. Je kunt ermee drukken in hele frisse tinten inkt, die ook te mengen zijn. Het drukwerk dat uit het apparaat rolt is net als de gewone zeefdruk uniek in zijn soort.

Knust (een samenvoeging van Kunst en Knus) heeft de techniek groot gemaakt, als stencilwerkplaats met een enorme expertise in stencildruk. Dat gebeurde tussen 1983 en 1987 vanuit het kleurrijk beschilderde kraakpand De Westland, waar de stencilwerkplaats een eigen ruimte had, en vervolgens vanuit de huidige locatie bij Extrapool, waar Knust in is opgegaan en waar naast de stencilwerkplaats – met residency – ook een winkel, een podium en speciaal productiehuis gevestigd zijn.

Knust is groot geworden in het roerige kraakmilieu van Nijmegen uit de jaren tachtig, maar vanwege de bemoeienis van kunstenaars in dat politieke milieu altijd een buitenbeentje geweest. Het heeft alle jaren weten te overleven door regelmatig te vernieuwen. Dat waren stappen die in de voormalige krakerskringen soms gevoelig lagen, zoals de beslissing ook commercieel actief te worden, maar Knust moest wel, om te overleven. Bovendien heeft het de oude collectieve krakersmentaliteit zoveel mogelijk overeind gehouden. 

In de documentaire KNUST, the Riso Print Pioneers (2019) van regisseur Ivana Smudja vertellen Jan Dirk de Wilde en andere Knusters van vroeger en nu erover. Aan het woord komen oook politici, belangrijke Nijmeegse kunstenaars en verzamelaar Hans Kaayck.

Dit jaar viert Knust zijn 35-dertigjarig bestaan niet alleen de film is uitgekomen (op 1 oktober is hij uitgezonden op Omroep Gelderland), er was afgelopen zomer ook een tentoonstelling in Het Valkhof in Nijmegen. Momenteel is de collectie Kaayck te zien in het Van Abbemuseum, 400 stuks groot, waarin het werk van het eerste uur tot nu vertegenwoordigd is. Kaayck heeft zijn collectie met pareltjes van stencilkunst uit de roemruchte geschiedenis van Nijmegen aan het museum geschonken. Ook verscheen er een uitgebreide publicatie onder de titel Inktvingers. De stencilkunst van KNUST, 1983-2019 waarin Jack van der Weide de geschiedenis van Knust in detail bespreekt.

Zie hier de film waarin alle spelers uit de geschiedenis van dit vermaarde Nijmeegse culturele initiatief aan het woord komen.

DIT IS DEEL DRIE VAN HET NIJMEGEN WEEKEND. LEES HIER DEEL 1 OVER RUIS EN DEEL 2 OVER FEMKE HERREGRAVEN BIJ EXPOPLUDEEL VIER OVER ISOLDE VENROOY EN DEEL VIJF EEN RECENSIE OVER SEELENWANDERING – DE GELDERLAND BIËNNALE MET SPECIALE AANDACHT VOOR HET VALKHOF 

De foto boven is afkomstig van website Knust

Op zondagmiddag 3 november 15.00 uur spreekt de filmmaker over haar documentaire in de bibliotheek van het Van Abbemuseum

Recente artikelen