metropolis m

DE PLAYER in Rotterdam doet een opvallende stap. Het verlaat na zeventien jaar vrijwillig de meerjarige subsidiesystematiek en verandert zich in DE_LAYER (vanaf 2021), omdat het zijn creativiteit te zeer zag aangetast door alle regels en verwachtingen. Peter Fengler legt uit waarom kleiner worden helemaal niet erg is, zelfs juist een voordeel kan zijn.

Lotte van Geijn

 DE PLAYER gaat veranderen. Is dat ook de reden dat jullie dit jaar niet zijn opgenomen in de plannen voor de meerjarige subsidies?

Peter Fengler

 Om geruchten te voorkomen; we hebben zelf besloten dit jaar geen aanvraag in te dienen bij de gemeente Rotterdam voor de periode 2021-2024. In voorgaande jaren periodes hebben we structurele subsidies ontvangen van de gemeente Rotterdam, het Mondriaan Fonds en projectsubsidies van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, het Fonds voor Podiumkunsten en andere, kleinere fondsen. Eind vorig jaar moest het meerjarig plan weer worden ingediend. Ik had daar geen zin in. Ik ben degene die het merendeel van de activiteiten en de inhoudelijkheid aanzwengelt bij DE PLAYER. Management en het doen van aanvragen ging te veel werk kosten. Ik vond het voor nu wel even welletjes. De consequentie is dat DE PLAYER niet op de dezelfde manier kan doordraaien. DE PLAYER is en blijft primair een artistiek project en is geen baan om de hobby te bekostigen.

Lotte van Geijn

Groter worden als platform is niet per se beter?

Peter Fengler

Nee, zeker niet. DE PLAYER is op een gegeven moment uitgegroeid tot een organisatie van twintig mensen. Een paar jaar geleden zijn we al teruggegaan naar een kleinere organisatie. Het is altijd een artistiek project geweest en dat wil ik graag zo houden. De gedachte ‘hoe groter, hoe beter’ is eenzijdig en gestoeld op kapitalistische en neoliberale waarden. De schaalvergroting kwam de specifieke materie die we bij DE PLAYER tonen niet ten goede. We wilden het publiek niet verbreden, maar juist uitkristalliseren. Terug naar een dynamiek die kort op de bal is. Daarom heb ik nu weer voor een schaalverkleining gekozen en zal DE PLAYER in januari 2021 DE_LAYER worden.

Lotte van Geijn

Waar ligt het inhoudelijke zwaartepunt van het platform?

Peter Fengler

Mijn artistieke interesse ligt bij de cross-over tussen performance, geluidskunst en de beeldende kunst. Met de nadruk op geluid als artistiek, sociaal en maatschappelijk fenomeen. Ik vind dat het belang en de positie van geluid als medium binnen de beeldende kunst is onderbelicht. In de geschiedenisboekjes heeft geluid niet zoveel succes. Waarom begrijpen mensen wel een schilderij van Rothko en niet een geluidswerk van Stockhausen? Het is veelal immaterieel en dus niet gemakkelijk speculatief verhandelbaar. Dat heeft zo z’n effect als het gaat om zichtbaarheid en perceptie. Wij leggen de nadruk op de geschiedenis van geluid, de sociale en artistieke implicaties en uitwassen ervan, en kijken ook naar mogelijke alternatieve applicaties ervan in het heden en de toekomst.

'Het belang en de positie van geluid als medium binnen de beeldende kunst is onderbelicht. Waarom begrijpen mensen wel een schilderij van Rothko en niet een geluidswerk van Stockhausen?

Lotte van Geijn

Hoe is DE PLAYER ooit begonnen?

Peter Fengler

Ik kreeg zeventien jaar geleden een atelier toegewezen, een voormalige club. Ik werk zelf met installaties, performances en muzikale optredens waarin ik vaak ook anderen betrek. Mensen die ik zelf erg waardeerde kwamen hier in Nederland te weinig aan bod. De klassieke manier van tentoonstellen vind ik lastig. Er is een opening, waarbij je vaak niet eens het werk goed kunt bekijken en daarna is het zo goed als stil. Ik vind het moment, het rumoer in combinatie met de aandacht voor de dingen die op dát moment plaatsvinden eigenlijk het meest aantrekkelijk. In de voormalige club ben ik toen happenings gaan organiseren onder de naam DE PLAYER. Ik zie de club zelf ook als een happening, een sculptuur, een permanente installatie die steeds in verandering is. 

Lotte van Geijn

Zit DE PLAYER nu nog op dezelfde locatie?

Peter Fengler

Nee we zijn de afgelopen jaren een stuk of vijf, zes keer verhuisd, maar we zijn wel altijd op en om Katendrecht gebleven. In de eerste club waren de happenings illegaal en zonder officiële boekhouding. Na anderhalf jaar kregen we een aanbod om een ruimte nieuw leven in de blazen. We konden geld krijgen via ‘Groeibriljant’: politiek geld dat burgerinitiatieven stimuleerde. Het gevaar was dat we ingezet zouden worden voor gentrificatie. Maar we hebben ervoor gezorgd dat er geen inhoudelijke inmenging tegenover het geld zou staan. In onze nachtclub was heel veel mogelijk. We groeiden als organisatie en werden een stichting. Het was een dolle tijd en de club werd druk bezocht. Maar het publiek kwam steeds later en vooral om te partyen. Daar heb ik niks op tegen, ik hou zelf ook wel van een feestje, maar op een gegeven moment wilde ik de inhoud terug claimen. We hebben de formule veranderd, zijn gaan comprimeren en kristalliseren en zijn van een organisatie van twintig mensen teruggegaan naar zes en later naar drie. Mensen vonden ons toen ineens te serieus geworden, maar voor mij was het plezieriger. Aan de inhoud werd niet ingeboet, het was puur de positionering. Toen hebben we bij het Mondriaan Fonds aangeklopt. Het was stoppen of meespelen in de eredivisie. De aanvraag werd meteen gehonoreerd.

Lotte van Geijn

DE PLAYER wordt DE_LAYER. Is dit nog een stap verder terug naar de kern?

Peter Fengler

DE_LAYER zal gerund worden door mijzelf en qua programma ook door een kleine groep mensen. Ikzelf ga voornamelijk publicaties maken. Maar ik weet nog niet zeker wat te doen met de fysieke ruimte. Er zit een vergunning op en de huur is betaalbaar. Kijkend naar hoe de stad zich nu ontwikkelt zou het kapitaalverlies zijn om de ruimte terug te geven aan de woningbouwvereniging. Voor DE_LAYER ga ik de ruimte inzetten als atelier en als werkplaats voor projectontwikkeling, experiment, pre-press en drukwerk. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan! Er zullen ook aan de publicaties live evenementen worden verbonden. Het is namelijk niet dat ik genoeg heb van avonden met artiesten, in tegendeel. Maar het hele lichaam daaromheen wil ik kwijt. Ik wil weer wat losser kunnen werken. Het is een bewuste keuze om buiten het institutionele te stappen. Initiatieven worden geboren uit noodzakelijkheid en die energie verdwijnt als het een instituut wordt dat puur blijft voorbestaan voor de organisatie van het instituut. Het moet geen baan worden, dat is nooit mijn drijfveer geweest. 

Het is een bewuste keuze om buiten het institutionele te stappen. Initiatieven worden geboren uit noodzakelijkheid en die energie verdwijnt als het een instituut wordt dat puur blijft voorbestaan voor de organisatie van het instituut

Lotte van Geijn

Ben je verder nog iets van plan met de fysieke ruimte?

Peter Fengler

Aan DE PLAYER is een grote groep vrijwilligers verbonden. Jonge gasten, interessante lui die nieuwsgierig zijn en op zoek naar vrijheid. Hier wordt kunst serieus en kritisch benaderd maar vanuit een informele en anti-academische sfeer. Ik wil deze groep carte blanche geven om tien keer per jaar een programma te maken door de ruimte ter beschikking te stellen en te kijken wat daaruit voort komt. Uiteraard in overleg en als er behoefte aan is kan ik adviserend optreden. Zo komt DE PLAYER terug als DE_LAYER: een vrijplaats met minimale organisatie, maar wel met happenings. Het zal naast atelier ook een publieke plek blijven.

Lotte van Geijn

Met DE_LAYER richt je je minder op het live moment en meer op de opnames ervan. Hoe belangrijk is dit?

Peter Fengler

 We maken sinds 2007 met ons label DOB (Drop Of Blood) publicaties. Het idee om ook op deze manier te presenteren is ontstaan vanuit de vraag: als iets geen residu heeft, heeft het dan misschien niet bestaan? Publiceren is een manier om te vertragen en te reflecteren op het live podium. Het is ook een manier om een voet tussen de deur te krijgen in het geheugen en de beeldvorming aangaande de niche die wij programmeren. En een publicatie bereikt een ander publiek. Je hoeft niet ‘ter plekke’ te zijn. Het is een object dat te bestellen is en dan naar je wordt opgestuurd. De content komt zo op een andere manier tot je, het is een andere state of mind. Ik zie het als een op zichzelf staande blauwdruk van het live moment. Je kunt een publicatie benaderen als een festival. Er zijn twaalf artiesten die participeren. De vinylplaat en het drukwerk zijn de ruimte, het architectonische object, waarbinnen alles plaatsvindt. 

Lotte van Geijn

Heeft de huidige crisis nog invloed gehad op de beslissing om terug te schalen?

Peter Fengler

Het idee speelde al langer om DE_LAYER te beginnen, maar toen Covid-19 zich aandiende leek het ons een logisch moment voor de publicaties. De restricties die het met zich meebracht zorgde ervoor dat ook wij bij DE PLAYER ons programma moesten cancelen. DE_LAYER biedt de ruimte om toch de artiesten een podium te bieden, hun praktijk te ondersteunen en deze content met een publiek te communiceren. Vooral voor de optredende artiesten is het wegvallen van de inkomsten van het toeren vaak zeer problematisch. Zeker voor hen die in landen wonen waar geen enkel vangnet is. En we wilden niet op internet streamen, dat is te surrogaat voor wat wij normaal doen. 

Lotte van Geijn

Welke vorm heeft dit project gekregen?

Peter Fengler

Voor het programma dat gepland stond voor de maanden mei tot en met juli geven we drie edities uit van het magazine DE_LAYER SUBSCRIPTION, een A4-boek van twintig à dertig pagina’s waar geluidsdragers, foto’s, postkaarten en objecten aan zijn toegevoegd. Ze komen als multiples van honderd exemplaren. Daarna zullen we een doorstart maken. Ons publicatiefonds van DE PLAYER zal straks doorschuiven naar de overkoepelende naam van DE_LAYER. De locatie aan de Hillelaan in Rotterdam is ook de opslag voor de meer dan honderd publicaties die we de afgelopen jaren hebben gemaakt. Dit is eveneens een reden om de ruimte te behouden. Onze collectie is een merkwaardige collectie, waarvan sommige publicaties complex zijn om in te zien. We zoeken de grenzen op van wat een publicatie kan zijn en onderzoeken de reproductie van geluid als artistiek concept. Ik heb zelf bijvoorbeeld veel geëxperimenteerd met het snijden van vinyl platen. Moet de plaat vooral functioneel zijn, gericht op het luisteren? Gaat het om de perfecte weergave van het origineel of is transformatie van informatie veel interessanter? Kan een plaat ook enkel de opslag van geluid in een object zijn? En moet dat object vernietigd worden om het geluid te ontsluiten? Oftewel: we bevragen geluid niet enkel als een vorm van reproductie maar vooral als materieel concept, en speculeren daarbij ook over het fetisjkarakter ervan. Het is mogelijk de collectie, ons archief, in te zien op afspraak.

Lotte van Geijn

Ook de website is een opslag, een archief. Wat is je plan daarvoor als DE PLAYER verandert naar DE_LAYER?

Peter Fengler

Dat is een goede vraag. Ik weet het nog niet precies. Ik zou de URL kunnen veranderen, maar het moet geen vernietiging van kapitaal worden. Zelf heb ik een hotglue-website, een fluïde systeem. Misschien kan ik een simpele website voor DE_LAYER maken. Maar wat staat dan waar? Ik vind verwarring geen probleem, maar het moet niet te ontoegankelijk worden. Het mag ingewikkeld, verwarrend en onbegrijpelijk zijn, maar moet wel de potentie tot communiceren behouden. Dat geldt niet alleen voor de website trouwens, maar ook voor zaken als een live event en een publicatie. De huidige website is een catalogus van events, artiesten en publicaties: die kan ook makkelijk worden uitgebreid met een extra katern. Ik zie het als een appelboom die je snoeit. Je haalt dingen van het verleden weg, maar je verwijdert niet de hele stam. Het verleden blijft een rol spelen en vandaaruit groeien weer nieuwe dingen… We gaan ‘t zien.

VOLG METROPOLIS M OOK OP INSTAGRAM

De drie magazines DE_LAYER (#1, #2 & #3) zijn te koop via de webshop. Het eerste magazine bevat bijdrages in de vorm van tekst, geluid en beeld gemaakt door: Limpe Fuchs, Francesco Cavaliere, Yoana Buzova, Caz Egelie, Ceri Han, Mia Zabelka, Lieven Martens Moana, Florian Cramer and Vasco Alves. Kijk voor meer informatie op: https://www.deplayer.nl/.

Lotte van Geijn

is beeldend kunstenaar en schrijver

Recente artikelen