metropolis m

Sina Seifee, Wonders of the Moon – A Thousand Years of Sleepwalking, 2020. Film installation, wooden structure covered with curved plasterboard, 225 x 130 cm.

Ze bestaan nog: grote ambitieuze groepstentoonstellingen! Risquons-Tout is de toepasselijke titel van een grote expositie over ‘verzet in de vorm van onvoorspelbaarheid’ in WIELS in Brussel. Dirk Snauwaert brengt kunst uit de lage landen bijeen (tot aan Keulen, Parijs en Londen toe) die alles op het spel zet. Aan de vooravond van de opening (morgen) spreekt Ive Stevenheydens met de curator, tevens directeur van Wiels, over zijn bedoelingen.

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Wanneer ben je aan deze tentoonstelling begonnen te werken? Hoe is het idee voor dit concept ontstaan? 

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “We hebben jaren geleden een fonds opgericht voor uitzonderlijke projecten, zoals voor de performante solotentoonstelling Work/Travail/Arbeid van Anne Teresa De Keersmaeker in 2015 en voor de groepstentoonstelling Het afwezige museum in 2017. Drie jaar geleden bestond al de aspiratie om aan die projecten een vervolg te schrijven. Daarna kwam er eerst een titel, een ruw concept, en een tekst die we naar de geselecteerde kunstenaars stuurden. Tot onze uitgangspunten behoorden ‘The Contract for the Web’, het manifest van Tim-Berners-Lee (de grondlegger van het world wide web) voor het behoud van het internet als open kennis- en informatieruimte, recente digitale transformaties waaronder de algoritmisering van onze gedragingen en acties, of artificiële intelligentie. ”  

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] De titel komt van het gehucht Risquons-Tout, bij Moeskroen aan de Belgisch-Franse grens. Volgens de perstekst is dat een “echte maar ongedefinieerde ruimte van overgang, doorgang en informele uitwisselingen, met name smokkel.” Waarom koos je voor deze naam?  

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “In mijn jeugd was dat gehuchtje berucht omwille van smokkelpassage. Op de grensovergang moest je destijds naar verluidt niet of zelden stoppen voor een douanecontrole, iets dat in het eengemaakte Europa natuurlijk verviel. Het heropduiken van nationale landsgrenzen in Europa was één van de aandachtspunten. Tijdens Covid-19 werd die trend meer dan duidelijk. Niet enkel de Brexit-grens speelt dus mee, ook de kanaalzone in Brussel als grens, vluchtelingenroutes of de situatie in en rond het Maximiliaanpark droegen we mee in ons bewustzijn. In Brussel bestaat geen cultuurpolitiek op Europese schaal. Het debat erover wordt nauwelijks gestimuleerd. Dat proberen we met dit soort projecten te articuleren. Dat klinkt een beetje pretentieus. Maar bij Wiels ambiëren we om over de jaren heen niet alleen een hoofdstedelijke maar ook een Europese functie te ontwikkelen. Onze projecten gaan in op pijnpunten van het Europese project: debacles rond vluchtelingen, racisme of Covid-19 zijn voorbeelden. Met deze tentoonstelling willen we verzet bieden aan de homogenisering van ons denken die mede tot stand lijkt te komen door de eerder genoemde dominante infosfeer.” 

'Onze projecten gaan in op pijnpunten van het Europese project: debacles rond vluchtelingen, racisme of Covid-19 zijn voorbeelden. Met deze tentoonstelling willen we verzet bieden aan de homogenisering van ons denken die mede tot stand lijkt te komen door de dominante infosfeer'

Kati Heck, Schwarzes Brett I & II, 2020 Cotton, 406 × 650 cm, Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerpen

Neïl Beloufa, L'Ennemi de mon Ennemi, table GA 4 : Fusion / Recel © Aurélien Mole. Courtesy of Neïl Beloufa Studio.

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] De tentoonstelling verkent “het potentieel van grensoverschrijding en onvoorspelbaarheid”. Dit, en ook de titel, doen me denken aan het doorbreken van de door de overheid opgelegde coronamaatregelen zoals de mondmaskerplicht.  

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Wie met het andere, met het niet genormeerde, in contact wil komen, moet een risico nemen. In de context van een pandemie krijgt dit een uitzonderlijke, bijna wrange bijklank. Ik heb mijn tekst voor de catalogus een aantal keer moeten herschrijven, omdat hij in het licht van het Covid-19 verhaal heel andere ladingen kreeg. In het veiligheidsdiscours krijgt de metafoor van de ‘Brussels-bubble’, waarmee aangegeven wordt dat er voortdurend over zaken (politiek) gepalaverd kan worden, een heel andere dimensie. Eerst moesten we uit onze bubbel breken en nu moeten we er in blijven.” 

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] In de perstekst vind ik modetermen terug als ‘echokamers’ en ‘filterbubbels’. Hoe kan een tentoonstelling de homogenisering van het denken doorprikken? 

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Dit zou de ambitie moeten zijn van elke tentoonstellingsmaker, veeleer dan louter een zintuiglijke ervaring aan te reiken. We hebben het over andere vormen van denken die verdwijnen omwille van de digitale transformatie. De cybernetica staat veel mogelijkheden toe, al dreigen zaken die niet in bits en bytes kunnen gegoten worden, te verdwijnen. We proberen andere systemen te tonen die niet onder het Microsoft paradigma vallen, zeg maar. Marketing sluit hele dimensies uit die kunst weer opent. Zaken die spiritueler zijn, die via kunst naar andere generaties getransporteerd kunnen worden. Vandaag is het ambachtelijke volledig teruggekeerd. Julien Creuzets woekerende sculpturen bestaan uit aan elkaar gewoven organische en synthetische vezels en worden begeleid door film en poëzie – Lydia Ouramhane en Alex Ayed volgen in hun werk een spoor van poëtische signalen naar de grens van Europa en Lubaina Himid verbindt met signalen en patronen uit diverse culturen allerlei voorwerpen uit de antiek- en rommelwinkel, haar werk is als een syncopische hartslag die allerlei materialen en hun verloren nut met elkaar verbindt. ”

'We proberen andere systemen te tonen die niet onder het Microsoft paradigma vallen. Marketing sluit hele dimensies uit die kunst weer opent'

Evelyn Taocheng Wang, False poster, 2020.Oil, rice paper on linen canvas, 120 x 100cm. Courtesy of the artist and Antenna Space, Shanghai; Carlos/Ishikawa, London; Galerie Fons Welters, Amsterdam.

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Hoe heb je, samen met co-curators Zoë Gray en Devrim Bayar én met de geassocieerd curator Helena Kritis (voor het performance programma) en met Sofia Dati (assistent-curator) de kunstenaars geselecteerd? Wat waren de criteria? 

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Het was een groepsoefening met het hele team, een oproep om uit onze gebruikelijke routine te breken. Tussen onze opzet, de teksten, en de eigenlijke tentoonstelling gaapt uiteraard een curatoriële hiaat. We zochten heel eclectische profielen bij elkaar. Biopolitiek, seksualiteit, mobiliteit, identiteitspolitiek, het cyberverhaal, het terugschroeven van het kosmopolitisme of hyperlokalisme als economische buffer tegen de klimaatopwarming: het zijn slechts een aantal gegevens waarvan wij uitgingen. Hoe gaan kunstenaars vandaag met al die zaken om? We schreven onze oriëntaties neer en legden ze aan de kunstenaars voor die ermee aan de slag gingen.” 

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Jullie selecteerden naar eigen zeggen de “meest innovatieve en invloedrijke kunstenaars en auteurs die momenteel actief zijn in de Eurocore regio die zich uitstrekt van Amsterdam, Parijs, Keulen, Düsseldorf tot Londen, met Brussel in het centrum”. Wat is het potentieel van deze regio vandaag?   

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Deze regio geeft ons een prisma. We hebben niet de mogelijkheden om de hele wereld af te schuimen en te zoeken naar jonge of onontdekte kunstenaars. Het verplicht ons om onze radar af te stellen op mensen die niet zo voor de hand liggen, om onze geografie te verfijnen. We sluiten ook meer bekende kunstenaars niet uit, vooral niet diegenen die in ons land nog nooit aan bod kwamen. Meer en meer kunstenaars uit de Eurocore komen in Brussel wonen. Het is een van de meest doorlaatbare gebieden ter wereld met veel migraties en internationaliteit. In de peri-urbane ruimte tussen Parijs, Londen, Amsterdam en het Rijnland komt elke kunstenaar in zijn carrière ooit wel voorbij, met korte of lange tussenstop in Brussel, een ruimtelijke nabijheid die tegelijkertijd diasporische uitwisseling stimuleert. In het geval van Suchan Kinoshita, Neïl Beloufa of Tarek Lakhrissi vanuit een Parijse context; Nora Turato, Mounira Al Solh, Christian Nyampeta, Evelyn Taocheng Wang zijn kunstenaars vertrekkend vanuit de Nederlanden en Shezad Dawood, Ghislaine Leung en Lydia Ourahmane en Alex Ayed hebben dan weer een Londonse uitvalsbasis. Sina Seifee, Monika Stricker, Kati Heck en Melike Kara maken tot slot pendelbewegingen tussen Rijnland en de rest van de wereld.” 

'Brussel is een van de meest doorlaatbare gebieden ter wereld met veel migraties en internationaliteit. Meer en meer kunstenaars uit de Eurocore komen er wonen'

Christian Nyampeta, Self-portrait as Christopher Okigbo, 2020.

Tarek Lakhrissi, Sick Sad World, 2020

Mounira Al Solh, The Mother of David and Goliath, 2019. Oil on canvas, 222 x 205,5 cm. Courtesy the artist and Sfeir-Semler Gallery, Beirut and Hamburg.

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] De tentoonstelling bezet het hele gebouw. Ook ruimtes in de buurt doen mee. 

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Omwille van Covid-19 hebben we de opzet verkleind. We voorzagen drie gebouwen, nu is het eigenlijk anderhalf pand. In Wiels vindt de eigenlijke tentoonstelling plaats, voor de performance van Ed Atkins wijken we in november uit naar de grote zaal van Flagey en voor Open School en verschillende performances hebben we een entrepotgebouw wat verderop ingericht.”

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Waarom performances, workshops en lezingen? Wat moeten we van deze luiken verwachten? 

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Een tentoonstelling blijft een statisch gegeven en met deze luiken kunnen we dynamiseren. Ik grijp terug naar mijn paradigma’s uit de jaren zestig. Multidisciplinariteit of cross-over is er daar één van. Foucault enzovoort indachtig willen we verschillende standpunten en methodologieën met elkaar confronteren. We trachten te democratiseren en publieken te bereiken die geen academisch curriculum hebben zoals bijvoorbeeld minderheden uit de voorsteden. Zo nodigen we een aantal collectieven uit het Brusselse uit om hun werkmethodes in de vorm van workshops en toegankelijke lezingen uit de doeken te doen.”  

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Hoe is de tentoonstelling gelinkt aan ‘Het afwezige Museum’ uit 2017? Komt er nog wat in deze ‘reeks’?  

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Voor elke tentoonstelling kiezen we een problematiek uit die in Brussel of in het Belgische cultuurlandschap leeft. Met ‘Het afwezige Museum’ was dat de musealiseringsvraag plus een aantal debacles rond musea die gesloten zijn. De oprichting van een nieuw museum vormde ook een aanleiding. ‘Het Huis van de Europese Geschiedenis’ slorpte een enorm budget op, terwijl in België zich haast niemand bewust is dat dit museum binnen de muren van Brussel bestaat. Deze keer gaat het, als we het positief formuleren, over het herwinnen van een nieuwe openheid: ‘Risquons-Tout’. Als er binnen drie jaar een opvolgproject komt, zal die weer een andere thematiek die een Europese dimensie heeft uitdiepen. Afhankelijk van hoe de beeldende kunstwereld en de werkelijkheid evolueert. Wellicht zal het wel weer een essayistische thematische tentoonstelling rond een themacluster worden.”  

on Ive Stevenheydens

[question Ive Stevenheydens] Tot slot. Houdt de tentoonstelling zelf een risico in? Wat is het gevaar voor jezelf?  

er Dirk Snauwaert

[answer Dirk Snauwaert] “Dit is ook naar onze normen een zeer eclectisch programma. Ik ben benieuwd om een aantal werken te zien. De kunstenaars worden behandeld als intellectuelen onder de intellectuelen. Hun bijdrage is in veel gevallen een nieuwe productie. Sommige kunstenaars mogen omwille van Covid-19 overigens niet reizen. Een horde die we ook moeten nemen, is dat we hun werk zonder hen moeten installeren. Maar de hele zaak inschatten kunnen we nu nog niet. We weten natuurlijk wat er fysiek te zien zal zijn. Om de intellectuele draagwijdte hiervan in te schatten, is het nu nog te vroeg.” 

 

‘Risquons-Tout’, van 12.09.2020, 10.01.2021 in Wiels, Brussel. www.wiels.org. 

Deelnemende kunstenaars en werken van Anne-Mie Van Kerckhoven (BE), Bernd Lohaus (BE/DE), 

CATPC/Irene Kanga, Sturtevant (US/FR), Esther Ferrer (ES), Evelyn Taocheng Wang (CN/NL), Ghislaine Leung (UK), Heide Hinrichs (DE), Isaac Julien (UK), Jef Geys (BE), Joëlle Tuerlinckx (BE), Julien Creuzet (BQ/FR), Kati Heck (DE/BE), Lise Duclaux (FR/BE), Lubaina Himid (Zanzibar/UK) & Magda Stawarska-Beavan (PL/UK), Lydia Ourahmane (DZ/UK) & Alex Ayed (BE), Manon de Boer (IN/NL/BE) & Latifa Laâbissi (FR), Manuel Graf (DE), Melike Kara (DE), Monika Stricker (DE), Mounira Al Solh (LB/NL), Neïl Beloufa (FR), Nora Turato (HR/NL), Panamarenko (BE), Peter Buggenhout (BE), Philippe van Snick (BE), Shezad Dawood (UK), Sina Seifee (DE), Sophie Nys (BE), Suchan Kinoshita (JP/DE), Tarek Lakhrissi (FR). 

Interventies en performances van Ed Atkins (UK), Manon de Boer (IN/NL/BE) & Latifa Laâbissi (FR), Jean D.L (BE), Christian Nyampeta (UK/RW/NL), Cherish Menzo (NL), Laure Prouvost (FR/BE), Mounira Al Solh (LB/NL), Nora Turato (HR/NL) and Tarek Lakhrissi(FR). 

De Open School sectie omvat  ‘Intersections of Care’ van Loraine Furter en Florence Cheval met als gastkunstenaars Laurie Charles, Golnesa Rezanehzad, Sofia Caesar, Sirah Foighel Brutmann, Clémentine Coupau en Lotte Arndt ; ‘Eden Studies’ door Astrocyte Studio met Cédric Noël, Mira Sanders, Joachim Olender, Laure Cottin Stefanelli, Raymond Balau, Anaïs Chabeur, Benoît Dusart, Pauline Hatzigeorgiou; en ‘CLEA Open School’ door het Centre Leo Apostel, VUB.

Recente artikelen