metropolis m

Hilde Onis – The neighbours fence is not made out of biscuits either, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

In een jaar dat gedomineerd werd door de corona-pandemie, geannuleerde eindexamententoonstellingen, gesloten kunstacademies en musea die op slot gingen, bleek de uitrol van het ontwikkeltraject Currents #8: And Me, Streams of You in Marres een uitdaging, met als grote apotheose: een volledig ingerichte tentoonstelling die nooit publiek toegankelijk zal worden. Guus van Engelshoven bezocht de tentoonstelling en sprak de curatoren Helena Julian en Tim Hollander. 

In 2013 startte Marres het Euregionale talentontwikkelingsprogramma Currents, een jaarlijkse groepstentoonstelling waarin werk wordt gepresenteerd van net afgestudeerde kunstenaars aan kunstacademies in Zuid-Nederland, België en Noordrijn-Westfalen. Voor het eerst werd tijdens de selectieprocedure van deze achtste editie van Currents gebruik gemaakt van een (gerichte) open call, om 14 afstuderende kunstenaars alsnog de mogelijkheid te geven hun werk aan de curatoren te presenteren, nu veel eindexamententoonstellingen werden af- of uitgesteld. 

Helena Julian: “De afgelopen maanden werden gekenmerkt door onzekerheid bij veel academies over de eindexamententoonstellingen. Uiteindelijk hebben we veel rechtstreeks contact gezocht met de academies en, naast het bezoeken van de fysieke tentoonstellingen die wel nog doorgang vonden, hebben we bijvoorbeeld ook veel portfolio’s digitaal kunnen bekijken. De open call werd gestuurd naar een selecte groep kunstacademies die iets breder ligt dan normaal bij Currents. Zo zijn er dit jaar ook deelnemers van onder meer ArtEZ, Dutch Art Institute en Werkplaats Typografie.”

De openingsdatum van 17 december viel in dezelfde week dat het kabinet besloot de musea tot 9 februari dicht te houden. De volledig ingerichte tentoonstelling is daarom tot aan de einddatum (31 januari) niet te bezoeken en lijkt daarmee meer current dan ooit. In de tentoonstelling And Me, Streams of You komen verschillende kunstdisciplines samen, waaronder installatie, tekst en textiel, maar ook performance, video en schilderkunst. De notie van ‘geleefde ervaringen’ vormt een belangrijke rode draad in de tentoonstelling, waarin veel werken een herinterpretatie of herbeleving vormen van bepaalde ervaringen en herinneringen uit het verleden. Zo baseert de Duitse kunstenaar Karen Zimmermann haar multi-channel video-installatie The Mother with One Arm op een periode uit haar jeugd toen ze aan een kostschool in de Duitse Alpen verbleef. In The Mother with One Arm herleeft ze deze ervaring, waarin ze door middel van auto-fictie verschillende bronnen vertaalt: brieven van haar moeder, foto’s uit die tijd en een onderzoek naar de traditie van Krampuslauf uit de Alpse folklore, waarbij van top tot teen met stro beklede mannen dorsbewoners na jagen. 

[blockquote]De notie van ‘geleefde ervaringen’ vormt een belangrijke rode draad in de tentoonstelling, waarin veel werken een herinterpretatie of herbeleving vormen van bepaalde ervaringen en herinneringen uit het verleden

Karen Zimmermann - The Mother With One Arm, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

Puck Kroon - What L.S. Told Us (Part One), 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

Andere werken in de tentoonstelling tonen de persoonlijke kijk van de kunstenaars op taalsystemen, scripts en literatuur, zoals in het werk van Puck Kroon. Voor de tentoonstelling bij Marres nodigden de curatoren haar uit een tekstuele bijdrage te leveren die de zichtbare en onzichtbare lijnen en verhalen in de tentoonstellingsruimte visualiseert. Het script is in verschillende ruimtes te zien, maar kan ook meegenomen worden, om zo op een later moment nog een nieuwe laag aan de tentoonstelling toe te voegen.

Helena Julian: “Tijdens de bezoeken aan de kunstacademies viel het ons al snel op dat veel afstuderende kunstenaars nog erg op zoek zijn naar het experiment in hun werk – naar vorm, kleur, materiaal, ruimte – maar dat er ook een aantal kunstenaars zijn die daar op een bepaalde manier al aan voorbij denken. Die kijken hoe ze die specifieke middelen kunnen inzetten om iets te vertegenwoordigen of een persoonlijk verhaal mee te geven. Dat zijn het type praktijken waar we in deze tentoonstelling op hebben ingezet.”

Het werk van Günbike Erdemir vormt hier een interessant voorbeeld van. Haar tent-achtige installatie At the horizon of the evening of no return biedt een intieme ruimte aan haar schilderwerken en tekeningen. In deze werken verkent ze de sterk contrasterende contexten van Turkije en België in relatie tot onderwerpen als vruchtbaarheid, queerness en sensualiteit. Ook in de grote schilderinstallaties van Anthony Ngoya komen verleden en heden samen, in een onderzoek naar de invloed van herinneringen en culturele afkomst. Historische verschijningsvormen en hun verwantschap komen terug in het videowerk van Maria Morales Arango, waarin ze nader ingaat op de religieuze en archetypische verbeelding van het vrouwelijk lichaam. Het aanspreken van de ‘ander’ van een persoonlijke culturele identiteit vormt ook in de werken van Marios Pavlou, Manon Clement en Hilde Onis een belangrijk element. 

Günbike Erdemir - At the horizon of the evening of no return, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

Günbike Erdemir - At the horizon of the evening of no return, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

Anthony Ngoya - Installation, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

Tim Hollander: “Het is voor ons belangrijk dat de verschillende werken in de tentoonstelling op de een of andere manier aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Soms werken verschillende kunstenaars met eenzelfde thematiek, soms kunnen ze op een meer ruimtelijke of esthetische manier met elkaar verbonden worden. Op deze wijze ontstaat een organisch geheel in de tentoonstelling en ontstaat er een interessant verhaal.”

Voor ons is het jammer dat de cirkel niet helemaal afgerond voelt. Een groot aantal kunstenaars in de tentoonstelling is in hun werk op zoek naar vormen om persoonlijke verhalen uit te drukken ten opzichte van een bezoeker, ten opzichte van een ander

Als talentontwikkelingstraject heeft deze editie van Currents ook anders uitgezien dan in andere jaren. Vanwege de coronamaatregelen is het bijvoorbeeld niet gelukt alle kunstenaars op eenzelfde moment in de ruimte samen te brengen. Hollander: “In voorgaande jaren werden er altijd trainingsdagen ingepland waar de kunstenaars hun werk aan elkaar kunnen presenteren en kunnen netwerken. Een deel daarvan hebben we online kunnen opvangen, maar dat biedt natuurlijk een heel andere sociale ervaring. Voor de kunstenaars zijn vooral de opbouwdagen heel leerzaam, omdat ze met heel praktische vragen worden geconfronteerd. Hoe moet ik een textielwerk impregneren? Op welke wijze maak ik een videobestand geschikt voor een bepaalde speler? Het team van Marres heeft daar een belangrijke educatieve rol in gespeeld. Voor ons als curatoren zijn die opbouwdagen ook enorm waardevol.”

Marios Pavlou - Last night I dreamt that water loved me, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

Manon Clement - To capture you, 2020 - If I could look through you , 2020 -  If I could give you a place, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

María Morales Arango - The Nymph‘s Accident, 2020. Foto: Gert Jan van Rooij

De tentoonstelling is af, de werken uitgelicht, de installatiebeelden gemaakt en de zaalboekjes gedrukt. Toch zal Currents #8: And Me, Streams of You nooit opengaan voor een publiek. Helena Julian: “Voor ons was dit ook een heftige beslissing en het heeft ook enige tijd geduurd voordat we dit een plek hebben kunnen geven. Natuurlijk zijn wij ons bewust van de institutionele en programmatische afwegingen en de complexe belangen die daarachter schuil gaan. Voor ons is het jammer dat de cirkel niet helemaal afgerond voelt. Een groot aantal kunstenaars in de tentoonstelling is in hun werk op zoek naar vormen om persoonlijke verhalen uit te drukken ten opzichte van een bezoeker, ten opzichte van een ander. Die specifieke dialoog hebben ze niet met een breder publiek kunnen voeren en dat voelt onbevredigend.” Tim Hollander: “Je werkt tijdens zo’n traject toch toe naar een stuk zichtbaarheid en interactie met het publiek en de feedback die je daarvan krijgt. Ik hoop dat dit met het gedrukte cahier en de online presentaties alsnog kan lukken.”

De tentoonstelling is een coproductie met Z33 in Hasselt – meer infomatie over Currents #8: And Me, Streams of You en het bijbehorende cahier vind je hier.

Guus van Engelshoven

is schrijver en redacteur

Recente artikelen