metropolis m

vlnr Tobias Thaens, Boswitje, 2023;Bart Houwers, My father’s overalls, 2021-23

Ter gelegenheid van het zestigjarige jubileum van De Ateliers opent de postacademische kunstopleiding een nieuwe projectruimte in de voormalige conciërgewoning naast het hoofdgebouw. De projectruimte geeft plaats aan groeps- en solotentoonstellingen, en, zo benadrukt nieuw aangestelde directeur Maxine Kopsa, de ruimte is niet alleen voor (oud) deelnemers.

De camera volgt een jonge vrouw die een rondleiding door haar huis geeft. ‘Wood panneling is everything to me’, zegt ze, terwijl ze door een appartementje met kapotte ramen loopt. De kamers puilen uit van de spullen en het huis lijkt al jaren onbewoond. ‘I’ll save the bathroom for last because it’s my favourite part.’ De kamer staat tot de nok toe gevuld met ondefinieerbare troep. Daarna kijkt ze in de camera en zingt More Than A Woman van de Bee Gees. De video begint opnieuw. Lily at Home (2015/2023) van Daisy Smith vult een van de kamers van het pas geopende Woonhuis aan de Stadhouderskade.

Vroeger woonden er deelnemers. Daarna stond het huis leeg. Na een grondige renovatie heropent De Ateliers de deuren naast het hoofdgebouw: 200 M2 verdeeld over drie verdiepingen wordt omgedoopt tot presentatieruimte. In de eerste tentoonstelling Don’t Look a Gift Horse in the Mouth tonen huidige deelnemers hun werk. Alles is gemaakt voor het huis, waarvan de oude indeling nog duidelijk te zien is. De hoge plafonds geven ademruimte en de werken benadrukken en vervreemden de huiselijkheid van het pand.

In de woonkamer ligt een verhoogde oranje visgraatvloer, het is S. Dadiani 23 (After Nineli Todua) (2023) van Gvantsa Jgushia. De kunstenaar tekende de visgraatvormige latjes in een MDF-plaat, zoals ook haar oma dat vroeger thuis deed voor een optische mooie vloer. Boven een ingebouwde keukenkast hangt A past party from Tehran (2023) van Neda Mirhosseini. Op de tekening staat een vervaalde gedekte tafel zonder voedsel. Het werk past precies in de afmetingen van het huis.

Gvantsa Jgushia, S. Dadiani 23 (After Nineli Todua), MDF sheet, pencil, hardwood floor stain, varnish 122 x 422 cm (2023) 

Neda Mirhosseini, A past party from Tehran, color pencil on paper, 100×145 cm (2023) 

Deelnemers van De Ateliers zijn zelf de curatoren van de ruimte. Elk kwartaal beslissen minstens vier deelnemers uit het tweede jaar, en twee deelnemers uit het eerste jaar het programma. Woonhuis is tijdens tentoonstellingen geopend voor publiek, met de ingang wat verscholen achter een zwart hek naast het hoofdgebouw. Kopsa vertelt hoe ze in het stadsarchief van Amsterdam dook voor het zestigjarige bestaan van de instelling om de geschiedenis op te graven. Daar vond ze foto’s waarop er een poster op de muur tegenover de ingang van het pand hing. ‘Of zoiets weer kan, hangt af van de buren’ zegt ze, ‘maar er komt nog een uithangbord voor Woonhuis.’ De kunstenaars hebben ook de tuin tot hun beschikking. Nu wappert daar een kleurrijke vlag van Anthony Ngoya, Flag (2022).

Anthony Ngoya, Flag, digital print on canvas, 400x200 cm (2022)

De begane grond van het huis zal dienstdoen als verblijf voor de gastbegeleiders (fellows), waarvan schrijver Huw Lemmey in september de eerste is. De tutoren zullen een tot drie maanden in het huis verblijven. ‘Woonhuis kan ook gebruikt worden voor een tentoonstellingen door een fellow’, zegt Kopsa. ‘Maar we vinden het belangrijk dat er geen prestatie tegenover het verblijf hoeft te staan. Een soloshow mag, maar hoeft zeker niet. We willen de tutoren en de deelnemers alle ruimte geven om te doen waar ze behoefte aan hebben.’ Op de begane grond kan geleefd en tentoongesteld worden. Kopsa laat de opslagplaats achter de woonkamer zien, voor bed en interieur, mocht een tutor de woonkamer als expositieruimte willen gebruiken. Ook bij de volgende Offspring, de jaarlijkse eindtentoonstelling, hebben de deelnemers de nieuwe ruimte in Woonhuis tot hun beschikking.

vlnr W. Rossen, Untitled, olie, acryl, Annabelle Binnerts, Botanical Album Quilt, 2021, Johan Roelofs, Wednesday night, 2023,Katie Watchorn, retired support, 2023

9 Balusters

Het huis wordt ondersteund door negen nieuwe werken, speciaal gemaakt voor Woonhuis door kunstenaars binnen en buiten de opleiding. Onder hen bevinden zich oud-deelnemers en vaste begeleiders van De Ateliers. Als symbolische overdracht maakten zij spijlen voor de trappen. Tild Greene maakte bijvoorbeeld Bow (2023), een siliconen boog van verzameld stof uit de houtwerkplaats en het gastverblijf. Brianna Leatherbury zette een laserstraal neer getiteld Careful (2023). Nina Canell balanceerde twee drumstokken op elkaar voor een ongetiteld werk, Frieder Haller stak messen in een kleurrijke houten balk. Kopsa vertelt dat ze de komende jaren graag meer permanente werken aan het huis toevoegt. Ze wijst naar de ingang. Boven het hek hangt Fabulator (2022-2023) van Minne Kersten, een airconditioner die rookwolken blaast die gevormd worden door de wind. ‘Mogelijk wordt dat de volgende.’

Philipp Gufler, Breathe that which has already been used by someone else, silkscreen print on aluminium, 73 cm (2023), Tild Greene, Bow, epoxy resin, waste wood dust from the workshop at De Ateliers, 92 cm (2023), Marina Pinsky, For use as needed, pool cue shaft, 73 cm (2023) 

Baluster opdracht - Tilde Greene

De Ateliers lanceert de publicatie de Ateliers 1963-2023 Geschiedenis van een kunstenaarsinstituut van Dominic van den Boogerd (met ontwerp van Sabo Day), de voormalige directeur en coördinator, met voorwoord van Kopsa. Boogerd werpt een terugblik op de ontwikkelingen binnen de kunstopleiding van begin tot vandaag de dag. In rondetafelgesprekken bespreken Boogerd en Kopsa met voormalige en huidige tutoren hoe het kunstonderwijs van vandaag eruit moet zien. Achterin staat een lijst van alle deelnemers, begeleiders en tentoonstellingen van 1975 tot en met dit jaar.

Het instituut werd opgericht in Haarlem door twee beeldhouwers, Mari Andriesse en Theo Mulder, toen onder de naam Academie ’63. Dit werd al snel Ateliers ’63 om het academische karakter af te schudden, later kortweg De Ateliers. In het voorwoord schrijft Kopsa: ‘Ik weet dat de Ateliers nog altijd is gevestigd in het hart van Amsterdam als “een van de mooiste voorbeelden van inefficiënt gebruik van vastgoed in de stad” zoals de auteur van deze publicatie, Dominic van den Boogerd, dat noemt. Eerlijk gezegd is het feit dat vele vierkante meters vastgoed elk jaar zo riant verspild worden aan twintig getalenteerde kunstenaars (en niet aan bijvoorbeeld een uitbreiding van de Heineken Experience) een provocatie op zich, een culturele vastgoedrebellie waar we trots op kunnen zijn.’ Ze waren en blijven een initiatief van kunstenaars, voor kunstenaars, waar jong en oud van elkaars visies en ervaringen leren. Ook met de opening van Woonhuis staat deze filosofie centraal.

Don’t Look a Gift Horse in the Mouth is t/m 11 juni te bezoeken in Woonhuis, Stadhouderskade 86, Amsterdam

Emma Wiersma

is schrijver en kunstenaar

Recente artikelen