Metropolis M - stemwijzer 2012
Wie kiest voor cultuur?

Vanaf 1 januari wordt een kolossale bezuiniging van 200 miljoen euro op cultuur doorgevoerd uit de koker van de demissionaire staatssecretaris Halbe Zijlstra van de VVD. Toen de omvang van de bezuiniging bekend werd klonk er luid protest, ook van verschillende politieke partijen. 12 september gaan we naar de stembus voor een nieuwe regering. Wie neemt het nu nog op voor kunst en cultuur? Een overzicht van de cultuurstandpunten,- bezuinigingen en -investeringen van de grootste politieke partijen.

Uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s voor 2012-2017 door het CPB blijkt dat de SP het meeste geld beschikbaar stelt voor cultuur (0,3 mld). De SP wil als enige partij de door Zijlstra voorgestelde bezuinigingen in zijn geheel terugdraaien. Andere partijen die investeren in cultuur zijn GroenLinks (0,2 mld), PvdA (0,1 mld) en D66 (0,1 mld). De SGP is van plan het meest te bezuinigen op cultuur (0,2 mld).

Ook maakt de doorrekening van het CPB enkele opvallende aanvullende bezuinigingen op kunst zichtbaar die niet direct onder de kostenpost van kunst en cultuur vallen. PvdA, CDA, ChristenUnie, PVV en SGP willen allen 0,1 mld bezuinigen op kunstopleidingen. Een strengere voorselectie moet leiden tot minder studenten. Ook het even verhoogde, maar daarna door het Lente-akkoord snel ongedaan gemaakt lage btw tarief voor de kunsten moet volgens enkele partijen weer op de schop. ChristenUnie, SGP, PVV en DPK zijn voor afschaffing van het lage btw-tarief van 6% op podiumkunsten, kunstvoorwerpen en kunstenaars. 

Hieronder vind je een overzicht van de cultuurplannen van de partijen. Net als deze stemwijzer is er overigens een wildgroei aan alternatieve stemwijzers gaande. Een greep uit het aanbod: de Groene Kieswijzer, de Kinderstemwijzer, de klimaatvriendelijke stemwijzer, de GayVote, de cannabisstemwijzer, de Vredesstemwijzer, en de stemwijzer voor freelancers.  

Cultuurstandpunten, bezuinigingen en investeringen op een rij:

(Bronnen: Kunsten ’92 verkiezingsdossier, de verkiezingsprogramma’s van de onderstaande politieke partijen, en alle cijfers zijn afkomstig uit de doorrekening van het CPB: Keuzes in Kaart 2013-2017. Een analyse van tien verkiezingsprogramma’s)

CDA

• Kunstopleidingen gaan selecteren aan de poort waardoor minder studenten deelnemen. Hiermee wordt 0,1 mld euro bespaard.
• Uit het verkiezingsprogramma: ‘Wij staan voor een samenleving waarin mensen al op jonge leeftijd via educatie en participatie met cultuur in aanraking komen, waarin naast topkwaliteit erkenning is voor amateurkunst en volkscultuur en waar toptalent de ruimte krijgt.’

ChristenUnie

• Uit het verkiezingsprogramma: ‘Het bevorderen van cultureel ondernemerschap is de mantra waarmee veel bezuinigingen op kunst en cultuur verdedigd zijn. Daarmee is vooral bedoeld dat de culturele sector minder afhankelijk wordt van overheidssubsidies en meer eigen inkomsten genereert. De ChristenUnie vindt de focus op cultureel ondernemerschap ook belangrijk, maar het is wel een eenzijdige benadering van de bezuinigingen die geen recht doet aan het culturele veld.’
• Kunstopleidingen gaan selecteren aan de poort waardoor minder studenten deelnemen. Hiermee wordt 0,1 mld euro bespaard.
• De ChristenUnie brengt podiumkunsten, kunstvoorwerpen, kunstenaars, kermissen, attractieparken, sportwedstrijden en - accommodatie, circussen,bioscopen, theaters, concerten en logiesverstrekking, van het lage naar het hoge btw- tarief. Dit leidt tot een lastenverzwaring van 0,7 mld euro.

D66 +0,1 mld euro

• D66 verhoogt het cultuur budget met 0,1 mld.
• Uit het verkiezingsprogramma: ‘De afgelopen jaren is hard bezuinigd op de culturele sector. D66 wil gericht de daarmee aangebrachte schade herstellen. Tegelijkertijd omarmen wij de energie die als reactie is vrijgekomen en stimuleren wij de culturele sector meer op eigen benen te staan.’
• Lage BTW voor culturele sector
• Meer privaat geld door fiscaal vriendelijk instrumentarium
• Gericht schade herstellen die de recente bezuinigingen hebben aangericht in de kweekvijvers van de kunsten
• Gericht internationaal cultuurbeleid
• Bevorderen uitlenen collecties
• Versterken van de kunstexport
• Kunstarchieven toegankelijker, zoveel mogelijk digitaliseren en met elkaar verbinden
• Kunstdiefstal bestrijden door landelijk (digitaal) register

Groenlinks +0,2 mld euro

• GroenLinks investeert 0,2 mld euro extra in kunst en cultuur.
• Standpunt: ‘GroenLinks wil niet dat er wordt bezuinigd op cultuur en vindt dat de overheid de creatieve industrie moet stimuleren. We bezuinigen niet op cultuur, maar investeren juist extra; in het innovatieve kunstaanbod, in talentontwikkeling en cultuuronderwijs, en in het behoud van het culturele erfgoed.’

PvdA +0,1 mld euro

• De PvdA trekt 0,1 mld euro meer uit voor cultuur.
• Verkiezingsprogramma PvdA: ‘De cultuursector voelt de gevolgen van een overheid die zich te snel terugtrekt omwille van bezuinigen keihard. Daar komt de BTW-verhoging nog eens bovenop. Hierdoor zullen minder mensen naar theater en naar festivals gaan en minder bedrijven zullen beeldende kunst aanschaffen of huren. Om de creatieve motor draaiende te houden is betrokkenheid en visie van de overheid nodig.’
• Kunstopleidingen gaan strenger selecteren. Hiermee wordt 0,1 mld euro bespaard. Update 11/9: De PvdA corrigeert haar verkiezingsprogramma. De €100 mln ingreep en halvering van het kunstonderwijs slikt zij in.
• De PvdA wil de BTW-verhoging voor podium- en beeldende kunsten definitief terugdraaien.
• De PvdA wil de Cultuurkaart voor jongeren blijven ondersteunen.
• De PvdA wil het Fonds voor de Podiumkunsten en cultuur- educatie extra ondersteunen.
• Steeds meer kunstenaars voorzien met hun werk in hun eigen inkomen. Wanneer dat tijdelijk niet lukt, kan een beroep worden gedaan op het Bijstandsbesluit Zelfstandigen.
• Cultureel ondernemerschap vraagt nieuwe vormen van vraaggestuurde financiering, bijvoorbeeld ‘crowdfunding’, geldinzameling via netwerken van burgers. Hiervoor komt een duidelijk juridisch en fiscaal kader.
• Gesubsidieerde culturele instellingen gebruiken de code culturele diversiteit.

Partij voor de Dieren

• Cultuur voor iedereen toegankelijk: kunst en cultuur vallen onder een laag btw-tarief van 6%, dus ook de podiumkunsten, en musea geven minstens één dag in de week gratis toegang.
• Vrije en onafhankelijke kunst en media. Kunstraden opereren onafhankelijk van de politiek. De toekenning van subsidies wordt transparant.

PVV

• De PVV verhoogt de btw op podiumkunsten, kunstvoorwerpen en kunstenaars van 6% naar 18%. Dit levert een lastenverzwaring van 0,1 mld euro op. Kunstopleidingen gaan selecteren aan de poort. Hiermee wordt 0,1 mld euro bespaard.
• Uit het verkiezingsprogramma: ‘Kunstsubsidies, daar stoppen we mee.’

SGP -0,2 mld euro

• Totaal taakstelling cultuursubsidies: 0,2 mld.
• Standpunt SGP: ‘Kunst speelt een belangrijke rol in de samenleving. Desondanks is de zorg voor kunst en cultuur niet in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van de overheid. Kunst en cultuur moeten gedragen worden door de samenleving zelf. De SGP vindt daarom een kernpunt van het cultuurbeleid dat subsidies alleen verstrekt worden aan instellingen die in belangrijke mate ook eigen inkomsten genereren. Die ontwikkeling moet doorgezet worden.’
• Kunstopleidingen gaan selecteren aan de poort waardoor minder studenten deelnemen. Hiermee wordt 0,1 mld euro bespaard.
• De SGP schaft het verlaagd btw-tarief op kunst- en verzamelvoorwerpen, podiumkunsten, kunstenaars, theaterbezoek, kermissen, circussen en sportwedstrijden vanaf 2013 af. Dit verzwaart de lasten met 0,4 mld euro.
• Kunstopleidingen moeten zich focussen op de grootste talenten door te selecteren aan de poort (0,1 mld euro).

SP +0,3 mld euro

• De SP investeert 0,3 mld euro extra op het gebied van cultuur.
• Standpunt SP: ‘De SP pleit voor een breed en toegankelijk cultuuraanbod. We stoppen met bezuinigen op cultuur. Marktwerking en sponsoring zijn nooit een waarborg voor een kwalitatief en afwisselend aanbod aan cultuuruitingen. Om vermarkting en verschraling tegen te gaan moet de overheid toezien op een breed aanbod.’

VVD -0,1 mld euro

• 0,1 mld bezuinigen op cultuursubsidies.
• Standpunt VVD: ‘Door ondernemerschap te stimuleren wordt de cultuursector minder afhankelijk van belastinggeld.