metropolis m

Laten we het typerend noemen voor het geheel. Weliswaar tegen de wil van de Raad voor Cultuur wordt Stroom in Den Haag gestraft omdat het de inkomstennorm van 17,5% niet haalt. Ze kwam niet verder dan 16,6%. Minder dan 1% tekort!

De Raad wilde wel een oogje toeknijpen, en probeerde de Haagse kunstinstelling met een uitmuntende beoordeling alsnog de BIS binnen te loodsen, maar rekenmeester Zijlstra blijkt onverbiddelijk: onvoldoende eigen inkomsten, dan geen 2 ton voor Stroom, zei hij tegen De Telegraaf.

De Raad heeft die Olympisch aandoende limietendrift over zichzelf afgeroepen door zich bij alle andere adviezen wel keurig aan de richtlijnen te houden. Allerlei instellingen worden afgewezen op de gronden die de staatssecretaris al lang geleden als beslissend heeft aangemerkt, zoals de eigen inkomstennorm, de spreiding van de presentatie-instellingen over het land, en de regel dat er maar twee grote presentatie-instellingen in de grote steden gesteund mogen worden.

Het is een typisch politiek verhaal, die regionale spreidingsgedachte, om niet te zeggen een typische CDA-wens, van een partij die zich graag afficheert met de regio, maar kennelijk niet in de gaten heeft ook daar het electoraat al lang kwijt te zijn. De Raad heeft zich niettemin braaf aan de spreidingsrichtlijn gehouden, er de halve Randstad op afgerekend, en aan een heel leger van instellingen nullen verkocht. Om, eigenaardig genoeg, aan het eind van de rit niet eens erg veel te hebben gespreid. Met zes presentatie-instellingen in de kunst valt er nu eenmaal niet zo veel te spreiden, staat er ergens in het advies.

Eigenlijk heeft alleen Limburg geluk, met subsidies van 5 ton aan Marres en 1 miljoen aan de Jan van Eyck Academie. De rest van provinciaal kunstminnend Nederland moet alle voorkeursbehandeling ten spijt op een houtje bijten. Zeeland verliest steun aan de Vleeshal, Twente verliest steun voor Diepenheim, Groningen verliest steun voor Noorderlicht, Flevoland verliest steun voor De Paviljoens. Buiten Limburg is alleen Brabant een beetje blij, want MU in Eindhoven krijgt vijf ton.

Kun je je afvragen waarom Marres en MU vijf ton krijgen, en bijvoorbeeld geen vier ton, waardoor er een presentatie-instelling meer met twee ton gesteund had kunnen worden. Bijvoorbeeld De Paviljoens. Helaas: er zat een Zijlstra-regeltje dwars, zegt de Raad in zijn advies, en hij zet er een flinke pruillip bij op.

Bij lezing van het advies over De Paviljoens krijg ik de indruk dat er in Nederland geen instelling is die de subsidie meer verdiend heeft dan De Paviljoens. Zij horen bij de zes, zegt de Raad, maar helaas zet hij het museum op nummertje zeven. Witte de With, de Appel, MU, Marres, BAK en Stroom – althans in het advies – krijgen voorrang. Vermoedelijk omdat de gemeente Almere wat zit te rommelen met het budget voor het museum en het stevig wil korten.

Geen geld naar De Paviljoens betekent geen geld naar de PVV-hoofdstad van Nederland, en geen geld naar de vijfde stad van het land, waar straks geen beeldende kunstinstelling meer over is. Is dat goed spreidingsbeleid? Is dat toekomstbestendig cultuurbeleid? Ik vraag het me af.

Al met al is ‘Slagen in cultuur’ een wat voorspelbaar stuk geworden. Er zitten geen grote verrassingen in, geen grootse visies, geen alternatieve verdeling van het budget in naam van de kunst. De enige verrassing zou je de toekenning van 1 miljoen voor de Jan van Eyck Academie kunnen noemen (goed voor twintig studenten à raison van 50 mille elk). Het zijn alleen plannen die de nieuwe directeur Lex Ter Braak kon voorleggen, maar de Raad is dolenthousiast. De Raad is vooral erg blij dat de Jan van Eyck banden aangaat met…jawel ‘de regio’, want dat wordt wel een stuk of vijf keer herhaald in het advies. Op de televisie had Daalmeijer er het bij Nieuwsuur ook weer over: ‘spreiding is ook belangrijk’, zei hij.

De Ateliers en de Rijksakademie moeten ondertussen boeten voor het feit dat ze geen gemeenschappelijk plan hebben ingediend, hoewel hen dat meerdere keren kenbaar is gemaakt. En omdat ze allebei in Amsterdam gevestigd zijn. Willen ze het resterende al geoormerkte budget van 1,5 miljoen (voor 30 studenten) alsnog ontvangen dan moeten ze als een haas gaan fuseren. Nu al is duidelijk dat ze fors inleveren, zeker de Rijks – die maakt een val van 50-60%. Overigens heeft ook de Jan van Eyck Academie flink ingeleverd, meer dan anderhalf miljoen euro (ze gaan van 50 naar 20 plaatsen). Wat de toekenning van dat miljoen enigszins relativeert. Ook in Maastricht vallen ontslagen.

Met al die nullen bij de kunst – zij het hier en daar met wat slagen om de arm – is het advies een licht duizelingwekkend verhaal geworden. Ik heb nog nooit een beoordeling met zoveel nullen bij elkaar gezien. En de belangrijkste drama’s staan hier nog niet eens in. Die vallen straks bij het Mondriaan Fonds dat liefst 40% moet inleveren. Daar volgen nog veel, heel veel meer nullen. Te veel nullen om uit elkaar te houden.

De één wordt een schaars goed in subsidieland.

PS de Raad is summier over de kunsttijdschriften. Een regeltje staat er in een alinea in de sectoranalyse: ‘Met name de financiering van kunsttheoretisch en -historisch onderzoek, van (digitale) tijdschriften en publicaties is onvoldoende gewaarborgd…. er is behoefte aan informatie die ’moeilijke’ kunst demystificeert en van een context voorziet.’ Ik licht het er maar even uit omdat niet iedereen in de gaten lijkt te hebben dat er straks een hoop tijdschriften dreigen te verdwijnen.