metropolis m

Kati Heck, Der Anusflatterer und sein Bingo, 2009

Cubanen in Groningen, Brazilianen in Rotterdam, Mexicanen in Schiedam, Chinezen en Belgen in Enschede. Als je op het hedendaagse tentoonstellingswezen afgaat zou je bijna gaan denken dat de natiestaat, in de jaren negentig nog alom dood verklaard, leeft als nooit te voren.

Helemaal juist is die indruk niet. Want al die tentoonstellingen gebruiken de landennaam slechts als een vorm van nostalgische marketing. Ze verwijzen ermee naar een tijd dat het publiek nog wist waar zo’n landennaam voor staat. De tijd dat ook de Nederlander nog wist uit te leggen wie de Nederlander is. Inmiddels weten we, met dank aan Máxima, dat de Nederlander niet bestaat.

Dit soort landententoonstellingen mogen zich dan wel presenteren alsof de natie nog bestaat, in hun uiteindelijke verschijning bewijzen ze niets anders dan dat het land als zodanig een soort hol omhulsel is, een lege gietvorm die met van alles en nog wat te vullen is, doorgaans een vaag soort van op modernistische leest geschoeide internationale kunst, die evengoed in Appelscha als in Zanzibar gemaakt had kunnen worden.

Zonder krachtige culturele identiteit, maatschappelijke orde of politieke strijd, laten de tentoonstellingen enkel zien dat er van een specifieke gemeenschapszin weinig meer over is. Misschien is het daarom beter om voortaan over deze tentoonstellingen te spreken in de terminologie die Prince ons heeft aangereikt: The Nation Formerly Known as… Brazilië, Cuba of, zoals nu in Enschede… België.

Changez een Belgenshow in het charmante kunstcentrum 21Rozendaal, gevestigd middenin Roombeek in Enschede, waar momenteel aan een nieuw cultureel hart voor de stad wordt gebouwd, is door curator Nanda Janssen een sprankelende Belgenshow ingericht, die komende weken wekelijks van samenstelling zal gaan wijzigen. In totaal doen er 22 in België woonachtige kunstenaars aan mee.

De tentoonstelling viert met verve de culturele opheffing van het land dat voorheen bekend stond als België. Waar vroeger, in de tijd van Magritte en Broodthaers een hele cultus rondom de Belgische kunstenaar ontstond, met een filosofische, surrealistische ondertoon en een soort ingebakken schizofrenie, die nu eenmaal hoort bij dit door talen gespleten land, lijken de kunstenaars van nu maar wat aan te rommelen. De tentoonstelling verenigt van alles en nog wat, kleurig, vrolijk, gevarieerd, doorgaans licht en baldadig, slechts een enkele keer wat serieus. Er wordt, zo lijkt dat althans, door iedereen zichtbaar moeite gedaan om vooral maar niet te ‘Belgisch’, in kunsthistorische zin, over te komen. Alles liever dan Belg te zijn in termen van kunst, zo de heersende gedachte.

Het is een speelse tentoonstelling, licht en luchtig, maar erg veel conclusies zijn er niet te trekken. Behalve dan misschien dat de Belgische identiteit, die ooit zo strak gecultiveerd werd en Harald Szeemann innig van het land deed houden, volkomen in lucht lijkt opgelost. Als de tentoonstelling Changez een Duitsersshow had geheten, had ik het ook geloofd.

Kati Heck, Der Anusflatterer und sein Bingo, 2009
Kati Heck, Der Anusflatterer und sein Bingo, 2009
Kati Heck, Unrasiert und fern der Heimat - Ein Randgruppenstammtisch, 2009 (links)
De Belgen die er nu te zien zijn, en zij die nog gaan komen
voor: Leon Vranken, achter:Ruth van Haren Noman
Leon Vranken, twee werken
Leon Vranken, (detail)
Lieven Segers UAD 2008
Nick Hullegie, Going Nowhere, 2009
Nick Hullegie, Ezelsoor, 2007
Tina Gillen, Table Tennis, 2008 en Astroland, 2008

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen