metropolis m

Van 1973 tot en met 2010 zat Jos Houweling in het kunstonderwijs, de laatste jaren als baas van de masteropleiding van de Rietveld Academie, beter bekend als het Sandberg Instituut. Zijn afscheid, deze zomer, wordt gevierd met een speciale dubbeldikke uitgave van het huisorgaan van de school: Gray Magazine. Onder de typisch houwelingiaanse titel Dit, dat en dat zijn 120 teksten en 60 kaartontwerpen van Jos Houweling verzameld.

Binnen eigen gelederen is Houweling een soort van heilige. Een fanclub is er geloof ik nooit geweest, maar het had niet veel gescheeld gezien de enthousiaste schare volgelingen. De feestbundel die nu voorligt, kun je zien als fanzine, geproduceerd door bewonderaars (misschien moet ik zeggen betaald, want Houweling heeft het meeste werk zelf gedaan) in een poging het houwelingiaanse onderwijsdenken (of beter: onderwijsdoen) voor het nageslacht te bewaren.

Houweling schrijft zoals hij spreekt. Ik kan ook zeggen dat hij spreekt zoals hij schrijft, want opvallend veel teksten zijn speeches, en dus kort, bondig, eenvoudig van taal en doorspekt met humor. Je zou ze, overeenkomstig Houwelings meest succesvolle project, One Minutes kunnen noemen. Het lezen per tekst duurt nooit lang.

Houweling komt uit het boek naar voren als een provocateur die zich graag tegen het establishment keert, zoals hij ook van kunstenaars verwacht dat ze zich tegen het establishment keren. Een beetje kunstenaar is volgens hem een plaaggeest en pestkop: ‘Je vraagt uiensoep en je krijgt tomatensoep’, lees ik in de eerste regel van het boek.

Over zijn opvattingen over het onderwijs lees je niet zoveel. Houweling is geen groot theoreticus. Eigenlijk, zo wordt duidelijk, valt het zijn van kunstenaar helemaal niet te leren. Het is vooral een kwestie van doen. Onder zijn leiding was het Sandberg Instituut vooral een proeftuin of speelplaats.

Behalve met spelen moet de kunstenaar ook bezig zijn met aandacht trekken. Houweling zelf bleek er een meester in. Zijn grootste aandachttrekkers zijn de Kunstvlaai en The One Minutes. The One Minutes zijn zelfs exportproduct, inmiddels megagroot in China. Beide initiatieven zijn ideale voertuigen voor het soort kunst waar Houweling van houdt: licht, luchtig en humoristisch. Houweling ziet zich niet voor niets als een generatiegenoot van Wim T Schippers.

Je moet niet te veel teksten van Houweling achter elkaar lezen. Zoals te veel One Minutes achter elkaar ook niet te harden zijn. Het is bij dit korte werk een kwestie van doseren.

Houweling zegt het ook zelf, in de aanhef van het boek: ‘Begin in het midden met lezen en lees vervolgens vooruit en achteruit en sla af en toe wat over.’


Gray Magazine, Nr 6, 2010, 204 pagina’s. Verkrijgbaar via de Rietveld Academie, €12,50.

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen