metropolis m

Amalia Pica
Het Nederlands Paviljoen

De 54e Biënnale van Venetië is dankzij de diverse nationale paviljoens meer dan ooit een wake-up call. De vraag alleen is wie nog luistert naar de kunst.

1
Sandra Smallenburg (NRC) in een jurk van Alexander van Slobbe op het podium van het Nederlands Paviljoen, Hans den Hartog Jager en Casper Jansen (NRC) met teksten aan de muur, Koen Kleijn (De Groene) en ik (Metropolis M) die een bijdrage hebben geleverd aan de catalogus – de omarming van de culturele infrastructuur in Nederland door Guus Beumer is wat betreft de schrijvende pers zo omvangrijk dat er geen onafhankelijke kritiek meer te lezen valt (goddank is daar nog de niet omarmde Rutger Pontzen van De Volkskrant met zijn eerlijke oordeel).

Ikzelf waag me beter niet aan een recensie en beperk me veiligheidshalve maar even tot losse observaties en enkele volkomen ongegronde statistieken (TIP: lezers kopen beter de nieuwe Metropolis M met enkele boeiende achtergrondartikelen).

Het Nederlands Paviljoen

2
90 % van de door mij ondervraagde buitenlanders gaf aan niets te begrijpen van het Nederlandse paviljoen, waar Guus Beumer en zijn collectief van kunstenaars en ontwerpers een ‘leeg’ podium hadden opgebouwd. Een aantal dacht dat ze de performance hadden gemist, wat volgens mij al aardig in de richting van de strekking van het geheel komt. Ook 80% van de door mij ondervraagde Nederlanders snapte er niets van, of ze vonden het gewoon niet goed. Een paar keer hoorde ik de opmerking dat het paviljoen beter aan Barbara Visser alleen gegeven was, wat volgens mij precies de kunstmarkt gerelateerde personality cultus is die dit paviljoen (Visser incluis) wil bestrijden.

Muurschildering van Stelios Faitakis op het Deense paviljoen

3
Top 3 van de favoriete paviljoens zoals door mij gepeild tijdens de Nederlands/Deense receptie van donderdagavond in Hotel Excelsior op het Lido: 1 Denemarken (door al die chauvinistische Denen die er rondliepen); 2 Polen met Yael Bartana (vanwege alle niet-chauvinistische Hollanders); 3 Zwitserland met Thomas Hirschhorn. Speciale vermeldingen: Brazilië met Artur Barrio en Duitsland met Christof Schlingensief (complexer en prikkelender dan Bartana).

Amalia Pica

4
Annet Gelink Gallery is onder de Nederlandse galeries spekkoper deze biënnale. Ik telde 3 kunstenaars uit haar stal: Yael Bartana (solo, Poolse paviljoen), Barbara Visser (groep, Nederlands Paviljoen), Ryan Gander (centrale tentoonstelling Bice Curiger). Elders in Venetië was ook nog werk van Wilfredo Prieto te zien (ex-Martin van Zomeren, tegenwoordig Annet Gelink). Op enige afstand wordt ze gevolgd door Ellen de Bruijne met Dora Garcia (solo, Spaanse paviljoen). Martin van Zomeren mag zich verheugen over de deelname van Praneet Soi (groep, Indiaas Paviljoen) en Navid Nuur (centrale tentoonstelling Bice Curiger), Diana Stigter is vertegenwoordigd met Nathaniel Mellors en Amalia Pica (centrale tentoonstelling Bice Curiger), en Wilfried Lentz met Wendelien van Oldenborgh (groep, Deense paviljoen). De vertegenwoordiging van Juliètte Jongma viel wat tegen. Alleen Guido van der Werve is te zien in een side show.

Haroon Mirza

5
Mijn favoriete kunstenaar in de centrale tentoonstelling van Bice Curiger: Haroon Mirza. Ik blijk niet de enige. Mirza heeft een Gouden Leeuw gekregen als meest belovende jonge kunstenaar. Tijdens mijn bezoek aan de tentoonstelling zag ik dat documentaleider Carolyn Christov-Bakargiev met haar rechterhand Chus Martinez en Whitechapel Gallery-directeur Iwona Blazwick een dikke acht minuten intensief overlegd hebben bij zijn installatie in de Giardini. Ik gok dat Mirza in 2012 in Kassel zijn grootste installatie ooit gaat realiseren.

Paviljoen Oscar Tuazon in de Giardini
Paviljoen Oscar Tuazon in de Giardini
Aernout Mik

6
2011 blijkt het jaar van de paviljoens. In vergelijking met de vlakke centrale tentoonstelling van Curiger, die even gemoedelijk en probleemloos oogt als een gemiddelde Parkett (waar Curiger jarenlang hoofdredacteur van is), brengen de nationale paviljoens de krachtigste statements voort (inclusief het Nederlands Paviljoen ook al toont die slechts een leegte). Op een enkeling na hebben ze een duidelijke politieke signatuur, wat maakt dat deze biënnale meer dan ooit een wake-up call wil zijn. De vraag alleen is wie nog luistert.

2011 is ook het jaar van door kunstenaars gebouwde paviljoens. Op uitnodiging van Bice Curiger bouwden een aantal kunstenaars er een in de Giardini en de Arsenale. Die van Oscar Tuazon midden in de Giardini met een muurschildering van Ida Ekblad is mijn favoriet. Aernout Mik verzorgde een schitterende herinterpretatie van Constants Design for a Gypsy Camp (1956-1958) ten behoeve van het programma Call the Witness dat onder leiding van Maria Hlavajova gerealiseerd is in Palazzo Zorzi.

Wilfredo Prieto in de Future Generation Art Prize (politiek correcte meloen)

7
Venetië is meer en meer het feestje van rijke particulieren (al dan niet idealistisch ingesteld). Filantroop Soros betaalde voor Call the Witness; Pinault voor twee tentoonstellingen in zijn eigen expositieruimtes in Venetië; Peggy Guggenheim toont de privé-collectie van Ileana Sonnabend; multi-miljardair Roman Abramovich (eigenaar van de voetbalclub Chelsea en iets minder enthousiast privé-collectioneur) beperkte zijn investering in de biënnale tot het aanmeren van zijn grootste boot aan de kade, nabij de Giardini. Dit tot ergernis van omwonenden.

Een snelle peiling onder bezoekers leert dat van al het particulier initiatief in de stad de Future Generation Art Prize van de Victor Pinchuk Foundation het best in de smaak valt, met een bijna perfecte over alle continenten verdeelde global mix van kunstenaars, onder wie Ziad Antar, Fikret Atay, Cao Fei, Keren Cytter, Nicolae Mircea, Katarina Seda. Goed geïnstalleerd ook in Palazzo Papadopoli.

Marie Bovo geïnterviewd voor haar fotowerk in The Mediterranean Approach
Mounir Fatmi in The Future of Promise

8
Vooraf was er veel te doen over de Pan-Arabische tentoonstelling: The Future of a Promise. Maar het zaaltje aan de kade van Dorsoduro valt tegen. Er zijn leuke werken te zien, van onder anderen Mounir Fatmi en Taysir Batniji, de Palestijnse Lara Almarcegui, maar als geheel wordt de tentoonstelling overvleugeld door de The Mediterranean Approach in Palazzo Zenobio. Deze tentoonstelling van Adelina von Fürstenberg en Thierry Ollat brengt werk bijeen uit alle landen om de Middellandse zee en weet meer te imponeren met haar keuze van Arabische kunst. Betere tentoonstellingsruimte ook.

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen