metropolis m

Hocus Focus van Navid Nuur

Grapje van Navid Nuur. Hocus Focus heet zijn solotentoonstelling in het kunstcentrum Matadero Madrid en een blikvangend spiegelwerk in de stand van Martin van Zomeren op ARCOmadrid. Hocus Focus: op een tentoonstelling met de titel ARCO Focus The Netherlands kan dat geen toeval zijn.

Nuur presenteert bij van Zomeren niet alleen de spiegel (hiernaast afgebeeld) die de omgeving in zich aan stukken scheurt en opeet, maar ook zijn eigen versie van airport-kunst. In zijn geval is dat niet een riedeltje dat de bereisde kunstenaar her en der op de wereld opdreunt, maar een aluminium bagagecontainer, die in vliegtuigen wordt gebruikt. Bij Nuur dient ze als de behuizing van een neonwerk.

Het oplichtende werk in de container is geloof ik niet Nuurs beste van de laatste jaren, maar grappig is het wel, zeker in deze omgeving van uit alle hoeken ingevlogen kunst.

Nuur deelt zijn stand met Katja Mater. Onmiskenbaar een van de grote talenten in de Nederlandse kunst die beroemd is geworden met speelse kleurstudies en vertalingen van abstracte kunst van medium naar medium, om steevast te eindigen als fotografie.

Bij van Zomeren hangen een paar werken, niet eens haar beste. Ik vraag me af wat de toevallige Spaanse passant ervan zal vinden, die Mater helemaal niet kent en het alleen met deze werken moet doen.

Juist hier realiseer ik me hoe vertrouwd de Nederlandse kunstliefhebber is met de kunst van de getoonde kunstenaars, die ieder in zijn hoofd perfect in perspectief kan plaatsen en naar believen kan kwalificeren als: goed of slecht.

Zonder die kennis, zonder dat perspectief, is het behelpen met kunst op een beurs. Op deze supermarkten van de kunst, staat de mosterd naast het appelsap. Nationale representatie doet zich in dit circus van de kunst voor als een grote verdwijntruc: hokus pokus. Ze is er maar ze is er ook weer niet. En ik denk dat je geen bezoeker hoeft te vragen of hij of zij veel van de Nederlandse vertegenwoordiging als zodanig heeft meegekregen.

Die verdwijning is ook de bedoeling geweest. Op de beurs worden de veertien galeries niet bij elkaar getoond, maar gemengd met galeries uit andere landen.

Vergeleken bij het merendeels Spaanse ‘Umfeld’ doen de Nederlanders het opvallend goed. Waar er bij de buren veel beroerde kunst te zien is, oogt die van de Nederlandse galeries fris en avontuurlijk, experimenteel en inventief.

Dat komt mogelijk mede door de ondersteuning van het Mondriaan Fonds, die de galeries de financiële ruimte gaf meer risico’s te nemen, dan ze normaal gesproken doen op een beurs. Bij de meeste wordt werk van slechts twee kunstenaars getoond. Bij een enkeling maar een.

Zo mag Nathaniel Mellors uitpakken bij Diana Stigter, Lisa Oppenheim bij Juliètte Jongma, Sarah van Sonsbeeck – deze maand, nu ze in Metropolis M staat, mag ik even zeggen ‘onze’ Sarah van Sonsbeeck – bij Annet Gelink, naast overigens David Maljkovic, die opvallend nieuw werk presenteert, en Fernando Sanchez Castillo bij Tegenbosch Van Vreden.

Niet toevallig allemaal kunstenaars van de Rijksakademie, die massaal vertegenwoordigd is op deze beurs, ook in buitenlandse galeries, vertelde een persbericht van de school in nood.

De grootste geluksvogel op de beurs is Wendelien van Oldenborgh die door Wilfried Lentz getrakteerd is op een compleet mini-retrospectief, in passende, op Lina Bo Bardi gebaseerde tentoonstellingsarchitectuur.

Opvallende afwezige zijn de bezuinigingen. Alleen Zinger Presents zet het scherm op zwart, met een presentatie die zich voordoet als een kunstenaars-statement. Beroemde kunstwerken uit de Nederlandse kunstgeschiedenis, met name de jaren 1974, 1978 en 2010 (jaren waarin het Nederlands voetbalelftal finales haalde op wereld en Europese kampioenschappen – vraag me niet waarom ze juist die hebben genomen), zijn 1:1 nagemaakt, maar volledig in het zwart.

De onzichtbaar gemaakte erfenis van de avantgardistische geschiedenis van Nederland maakt uiteraard de weg vrij voor een toekomstige generatie, maar verspreidt toch vooral het beeld van een negatieve aanwezigheid, een verbod op zichtbaarheid, een verbod op zijn.

De galerie heeft er een editie bij gemaakt die verkocht wordt. De winst gaat naar de Rijksakademie en de Ateliers. Zoals het er nu naar uitziet twee van de grote verliezers van de bezuinigingen. Zonder de productie van talent van deze scholen zou deze Focus The Netherlands, met deze hoge kwaliteit, niet eens mogelijk zijn. We moeten vrezen voor de toekomst.

Blijft natuurlijk de vraag of het aanstaande Hollandse kunstdrama, zoals gepresenteerd bij Zinger, de Spanjaarden erg zal aangrijpen. In dit land heeft de crisis veel harder toegeslagen en hebben al diverse culturele instellingen de deuren moeten sluiten. Wat dat betreft is Spanje ons voorland.

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen