metropolis m

Misschien zouden we het weer eens wat vaker over schilderkunst moeten hebben.

Die Mary Heilmann, winnaar van de BACA, ik meen zelfs de laatste BACA ooit aangezien de sponsoring op losse schroeven staat, is natuurlijk gewoon een gek wijf. Abstracte schilderijen in knalkleurtjes, die, meent ze ongetwijfeld, stukken beter zijn dan de kunst waar ze aan opdragen zijn.

Rietveld on acid
Mondriaan on speed
Om van de koele macho’s onder de Abstract-Expressionisten nog maar te zwijgen.

Ik denk dat deze hoge priesters van de moderne kunst in het Bonnefanten een beroerte krijgen bij het zien van de zuurstok-roze kunst van Heilmann. Ik vrees dat ze zich niet helemaal serieus genomen voelen. Wat ze wel zijn. Hoe lollig ook, Heilmann is niet zomaar spotziek, zo leert de tv-documentaire op zaal.

De kunst van Heilmann roept vragen op over heel veel conventies in de kunst, met name in de modernistische kunst, en dan vooral in de Noord-Amerikaanse modernistische traditie.

Bijvoorbeeld over kleurgebruik. Waarom is die doorgaans zo bescheiden door de jaren heen, en in de jongste kunst ogenschijnlijk compleet afwezig (we leven in zwart-wit tijden als je afgaat op veel jonge kunst).

En over vorm. Waarom zijn schilderijen altijd saaie rechttoe rechtaan quasi-vensters?

Andere daarop aansluitende vraag: waarom is er zo vaak een hang naar rationaliteit in abstracte kunst (en dan vooral de minimalistische traditie waar Heilmann min of meer uit voort is gekomen), waar vervolgens steevast van afgeweken wordt? Iedereen weet dat kunst die meetbaar is, dodelijk saai is. Zelfs de meest rigide kunst leeft van de afwijking. Waarmee Heilmann doet wat alle kunstenaars doen, alleen iets heftiger.

Volgens de juryleden van de BACA gaat het in het werk van Heilmann om het volgende:

"Wat intrigeert in het werk van Heilmann is haar voortdurende vindingrijkheid. Door middel van simpele ingrediënten als kleur, oppervlakte en vorm is ze in staat haar observaties en ervaringen van de wereld om haar heen te vertalen naar schilderijen en objecten die enerzijds onmiddellijk herkenbaar zijn als haar werk, maar tegelijkertijd allemaal een eigen uniciteit en integriteit kennen." (Jenni Lomax).

En volgens een ander jurylid:

"In haar baanbrekend werk worden verschillende tradities binnen de modernistische schilderkunst herenigd en de abstracte beeldtaal beladen met betekenis en verwijzingen naar de buitenwereld. Ondanks het gebrek aan erkenning aan het begin van haar carrière heeft haar pionierswerk in de jaren zeventig een enorme invloed gehad op de praktijk van een jongere generatie schilders en de basis gelegd voor de hybride benaderingsvormen in de hedendaagse schilderkunst." (Roland Wäspe).

Ze hebben gelijk, uiteraard, Maar voor mij biedt Heilmann vooral heel veel quasi-onberedeneerde vrolijkheid van een ongebonden geest, die zich weinig van alles en iedereen aantrekt, en zich er tegelijkertijd nogal dwingend toe probeert te verhouden. Precies zoals de gekke wijsneuzerige tante op het feest, die altijd alle aandacht op zich weet te vestigen met brutale commentaren tegen de gevestigde orde in.

Bij alle kleurrijke vrijheid die ze zichzelf permitteert, heeft Heilmann enkele stevige klassiekers weten te produceren, die in de ruime, goed verzorgde presentatie in Maastricht ook te zien zijn. Naast, het is niet anders, enkele minder memorabele werken.

Laatste vraag: waarom komt fel kleurrijk werk in een museum altijd zo (contra)revolutionair over, zelfs tientallen jaren na zijn ontstaan?

Mary Heilmann
BACA
Bonnefanten Museum Maastricht
30 september – begin 2013

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen